, vizual (görmə)
və kinestetik (toxunma və hərəkət). Yaxşı natiq öz çıxışında hər üç
sistemdən isitfadə edir.
Auditoriya sözə reaksiya verir. Obrazlı nitq və düzgün seçilmiş ton çox
əhəmiyyətli rol oynayır. Peşəkar natiqlər nitqin düzgünlüyünə və dəqiq diksiyaya
böyük diqqət yetirirlər. Yadda saxlayın ki, qrammatik səhvlərlə dolu olan nitq,
kasib söz ehtiyatlı dinləyiciləri qıcıqlandırır və onlar çıxışın mövzusuna marağı
itirirlər.
Nitqi düzgün qurmaqla yanaşı prosesə vizual və kinestetik sistemləri də cəlb etmək
lazımdır. Biz görüntü erasında yaşayırıq. İnsanlar təkcə eşitmək yox, həm də
görmək istəyirlər. Belə deyim var ki,
yüz dəfə eşitməkdənsə, bir dəfə görmək yaxşıdır və bəzi hallarda bu həqiqətən də belədir. Bəzi adamlar gördüklərini,
digərləri eşitdiklərini yadda yaxşı saxlayırlar. Vizual vasitələr müxtəlif ola bilər:
plakatlar; cədvəllər; slaydlar; kompüter obrazları; videomateriallar; çap materialları
(konspektlər, əlavə məlumatlar) (dinləyicilərə paylamaq üçün); filmlər;
dinləyicilərin görə biləcəkləri istənilən illüstrasiyalar.
Amma ən əhəmiyyətli əyani vasitə istənilən çıxışda
Natiqdir, nitq söyləyən insandır! Tədqiqatlar göstərir ki, insanda nöqteyi-nəzər müxtəlif təəssüratlar əsasında
formalaşır. Rəyin 7%-i məlumatı eşitmə hesabına, çıxış edənin səsinin təəssüratları
ilə 38%-i və görülənin əsasında 55%-i formalaşır. Beləliklə nitq və natiq haqqında
təəssüratın 93%-i qeyri-verbal siqnalların (vokal və vizual) sayəsində yaranır və
yalnız 7%-i sözlərin payına qalır. Lakin çıxışsız məlumat da olmaz. Hətta sözlər
təəssüratların yaranmasında belə az rol oynasa da onların əhəmiyyətliliyini
qiymətləndirməmək olmaz.
SƏSİN ROLU. Əgər natiq ifadəli, isti, mehribanlıq tonunda danışırsa, əgər onun
jestləri pozitiv və açıqdırsa (gülüş, xoş manera, əhəmiyyətli jestlərdən istifadə,
təbii poza) auditoriya onun çıxışına pozitiv yanaşır.
Səs çıxışın uğurunda olduqca əhəmiyyətli rol sadə hərəkətlərlə yaxşılaşdıra
bilərsiniz. Onlardan
