Mövzu 1: İnformatika fənni, predmeti və onun tərkib hissəLƏRI

Fayllarin arxivləşdirilməsi. Kompüterin istismarı zamanı müxtəlif səbəblərdən maqnit diskində informasiyaların korranması və silinməsi (itməsi) baş verir. Bu bilavasitə maqnit diskiin fiziki korranması, fayllar üzərində korretirovkaların (düzəliş­lərin) düzgün aparılmaması və ya təsadüfi silinməsi, informasiyaların virus vasitəsi ilə məhv edilməsi və s. ilə əlaqədar olur. Belə vəziyyətlərdə itkilərin sayını azaltmaq üçün istifadə olunan faylların arxivləşmiş surətini çıxarmaq və fayllar dəyişdikcə, onların surətini təzələmək lazım olur. Arxivləşdirmə zamanı istifadə olunan bəzi proqramlar vasitəsi ilə faylın tutumu nə qədərdirsə surətində də bir o qədər yer tələb olunur. Bu da müəyyən bir fayl üçün bir neçə disket lazım olması probleminə (xüsusi ilə fayl həddindən böyük olanda) gətirib çıxarır. Ona görə də faylları arxivləşdirmək üçün elə xususi proqramlardan istifadə etmək lazımdır ki, həmin proqramlar həm arxiv disketlərinin tutumuna qənaət etməyə, həm də qrup şəkilində istifadə olunan faylları bir fayl kimi arxivləşdirməyə imkan versin.
Bu proqramların bəzilərini pullu, bəzilərini isə pulsuz ( “Shareware” və s.) əldə etmək mümkündür. Arxivləşdirmə zamanı fayllar sıxılmış vəziyyətdə saxlanılır.
Arxivləşmə proqramına misal olaraq WinRAR–32 tərtibli proqramını göstər­mək olar. Bu proqram informasiyanı yüksək dərəcəli sıxmaq, digər arxiv faylları (CAB, ARC, LZN) ilə işləmə, özü açılan - SFX və çoxcilidli arxivlərin yaradılması, xarab olmuş arxivlərin bərpası kimi keyfiyyətlərə malikdir.
Proqram baş menyunun Proqramlar bölməsindən eyni adlı WinRAR əmrini yerinə yetirməklə yüklənir. Proqramın menyu sətri 6 ədəd menyudan ibarətdir.
Fayl menyusu aşağıdakı əmrlərdən ibarətdir:
Arxivi açmaq (Открыть архив). Bu əmri yerinə yetirdikdə açılmış pəncərədə tələb olunan arxivi və qovluğu seçmək olar. Bundan sonra arxivin və qovluğun tərkibi fayl pəncərəsində əks olunacaq.
Diskin seçilməsi (Выбрать диск). Bu əmrlə menyudan cari diski seçmək mümkündür.
Qovluğun seçilməsi (Выбрат папку). Bu əmrlə açılmış pəncərədə kompüterin ağacvari qovluq strukturundan cari qovluğu seçmək olar.
Porol (Пороль).Əmr arxivləşmə porolunu müəyyən etməyə imkan verir.
Hamısııını qeyd etmək (Выделить все). Əmr cari diskin və ya qovluğun fayl siyahısındakı bütün faylları qeyd edir.
Qrunu qeyd etmək (Выделить группу)- Əmr müəyyən şablona uyğun olaraq qovluğu və faylları qeyd edir. Məsələn: açılan pəncərədə verilmiş *. DOC şablonu qovluqdakı bütün MS Word sənədlərini qeyd edəcək.
Qeyd olunmadan imtina (Снять выделение)- Bu əmr müəyyən şablona uyğun qeyd olunmuş fayl və qovluqlardan qeyd olunmanı ləğv edir.
Qeyd olunmanın inversiyası (Инвертиравать выделение)- Müəyyən şablona uyğun qeyd olunmuş fayllar və qovluqlarda qeyd olunmanı ləğv edir və əksinə digərlərini qeyd edir.
Əmrlər (Команды) menyusu. Menyu aşağıdakı əmrlərdən ibarətdir:
Fayılın arxivə əlavə edilməsi (Дабавить файл в архив). Bu əmr qeyd olunmuş faylların və ya qovluqların arxivləşməsini həyata keçirir. Əmri yerinə yetirdikdə açıl­mış pəncərədə arxivə ad, arxivin formatını (RAR və ya ZIP), sıxılma və yeniləşmə üsulunu, lüğətin ölçüsünü, çoxcilidli arxivlər üçün cildin həcmini (1457500 və avto­matik təyin olma (автоопре-деление)), arxivləşmə parametrlərini, ehtiyat surəti üçün parametrləri müəyyən etmək lazımdır.
Proqramda 6 sıxılma metodu nəzərdə tutulmuşdur:
1. Tez (Быстро)
2. Surətli (Скоростной)
3. Yaxşı (Хороший)
4. Maksimal (Максимальный)
5. Adi (Обычный)
6. Sıxılmadan (Сжатия)
Maksimal sıxılma üsulu yüksək dərəcəli sıxılmanı təmin edir. Lakin bu zaman sıxılma sürəti çox kiçik olur. Əksinə, sürətli üsul sürətlə sıxılmanı, lakin pis sıxılmanı təmin edir. Lüğətin ölçüsü – 64,128,256,512 və 1024 kb ola bilər. Lüğətin ölçüsü nə qədər böyük olsa sıxılma sürəti aşağı, keyfiyyəti isə yüksək olur. Əgər kompüter 16 mb operativ yaddaşa maliksə, lüğətin ölçüsünü 256 göstərmək olar.
Proqramda aşağıdakı arxivləşmə parametrləri nəzərdə tutulmuşdur:

1.