Mövzu 10. Azərbaycan beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi sistemində və rabitənin inkişafı

Ekologiya elmi ətraf mühit, onun mühafizəsi və səmərəli istifadəsindən bəhs

edən elmdi. Bu elm təxminən 300- dən çox elm sahəsinin nəzəri cəhətdən ümumiləşdirilmiş

sahələrindən istifadə edir.

Son 25-30 ildə işlədilən xammalın miqdarı cəmiyyətin bütün tarix boyu

istifadə ediyi xəmmala bərabər olmuşdur. Məhsul istehsalı tullantılarının da sürətlə artması

ətraf mühitin nə dərəcədə korlanmasını göstərir.

Cəmiyyətin təbii resurslara olan ehtiyacı hədsizdir və bunlar bildiyimiz kimi,

məhduddur. Bunu iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə XX əsrin ikinci yarısında

başa düşmüşlər, istehlaka, ətraf mühitin mühafizəsinə məhdudiyyət qoymuşlar.

Ekologiyanın əsasını sistemli dərketmə, canlı orqanizmlərin (o cümlədən, həm insan,

həm də cəmiyyətin) əlaqələrini açıq sistemin mühitlə mübadilə prosesləri kimi göstərmək

imkanı təşkil edir. Sistemli dərketmə müxtəlif ekosistemlərin xüsusiyyətlərini aşkarlayan

əsas anlayışları müəyyən etməyə imkan verir: ekoloji qarşılıqlı təsir, ekoloji ziddiyyət,

ekoloj inkişaf, ekoloji dayanıqlıq.

Bəşəriyyət təhlükəsiz ekoloji inkişafın həyata keçirilməsi zəruriliyi qarşıda durur.

Bunun üçün ətraf mühit haqqında yenqi biliklər, yeni texnologiyalar, yen rəftar

(davranış) normaları lazımdır. Bütün bunlar ekologiyanı öyrənmədən mümkün deyildir.

Ekloji biliklər yalnız gerçəkliyin məlum olmay1an cəhətlərini izah

etməklə kifayətlənmir, həm də insan fəaliyyətinə münasibətdə istiqamətləndirici

funksiyanı yerinə yetirir.

Təbiətdən götürülmüş xammalın bütün həcmindən yalnız 7%-i faydalı məhsula çevrilir,

qalanı isə ekoloji təhlükəli şəkildə yenidən geri təbiətə qaytarılır. Azərbaycanda təbii şərait,

gözəl məhsuldar topaq və zəngin mineral-xammal resursları var. Respublika ərazisindəki

sənaye müəssisələri hər il havaya külli miqdarda qurum-his, qurğuşun, sink, kükürd, dəm

qazı və sir zərərli maddələr buraxır. Həmçinin, 3 milyondan çox əhalisi olan Bakı və

Sumqayıt şəhərlərindən dənizə məişət tullantıları axıdılmaqda davam edir.

Ətraf mühitdən düzgün istifadə edilməsi, ekoloji sağlamlıq yaradılmasın dair coxlu

dövlət qərarları olmuşdur.

Buna baxmayaraq, bu sahə getdikcə pisləşir. Bu da ondan irəli gəlir ki, əhali və onun

ərzaq təlabatı artıqca , təbii ehtiyatlardan istifadə artır. Bu da öz növbəsində istər sənayenin, istərsə kənd təsərrüfəatının müxtəlif sahələrində - özünü göstərir.

Topaq və su ehtiyatlarından istifadə prosesində texnoji qaydalara əməl edilməməsi,

bigənalik, kənd təsərrüfatında nəzərdə tutulan miqdardan az məhsul alınmasına, həm də ekoloji

tarazlığın pozulmasına səbəb olmuşdur. Gübrələmə, xəstəlik və zərərvericilərə qarşı işlədilən

, zəhərli kimyəvi vasitələr, bir tərəfdən məhsul istehsalının artırılmasın, olnun mühafizə olunmasına imkan yaradır, digir tərəfdən torpağın və ətraf mühitin çirklənməsinə səbəb olur.