3.Ümummilli məhsulun hesablanması metodları.
ÜMM-un hesablanması metodlarından biri onun əlavə dəyərə görə hesablanmasıdır
Əgər ölkədə bütün sahələr üzrə istehsal edilmiş əmtəə və xidmətləri cəmləmiş olsaq, görərik ki, burada təkrar hesablanmaya yol verilir. Real istehsal edilmiş milli məhsulun həcmi həddindən artıq şişirdilmiş olacaq.
Məsələn, yanacaq sənayesi üçün məhsulun benzinə çevrilməsi bir neçə mərhələdən keçir. Əvvəla, о hasil olunur, sonra emal sənayesinə daxil olur. Axırda isə yanacaqdoldurma stansiyalarına göndərilir. Əgər hesab etsək ki, istehsal edilən neftin tonunun qiyməti X manatdırsa, onda üç dəfə istehsal, emal, istifadə olunma mərhələsindəistehsal xərcinin tərkibinə daxil olacaq. Lakin neftin real dəyəri həremal mərhələsindən sonra konkretmüəssisələrin əmək haqqı, amortizasiya mənfəətikimiüzə çıxır.
Deməli, ÜDM və ÜMM təkrarhesablanmasının aradan qaldırılması üçün hər aralıq emal mərhələsindən sonra yaradılmış əlavə dəyəri nəzərə almaq lazimdır.
Əlavə dəyər dedikdə, istehsal prosesində yaradılmış məhsulun dəyərinəmövcud müəssisənin real payı nəzərdə tutulur. Daha doğrusu, həminmüəssisənin əmək haqqı,mənfəəti və amortizasiyası əlavə dəyərin həcminimüəyyən edir.
Dostları ilə paylaş: |
