Tədqiqat zamanı müşahidə metodu üç formada təşkil olunur. Proses və hadisələrin gedişinə müdaxilə etmədən, kənardan izləmək. Bu müşahidə forması o zaman mükəmməl olur ki, tədqiqatçının iştirakı nə müəllim, nə də şagird tərəfindən hiss olunur.
Tədqiqatçı bilavasitə fəaliyyətdə iştirak etməklə müşahidə aparır. Məsələn, sinifdə dərs deyir və tədqiqatın məqsədəuyğun proseslərini həyata keçirir.
Tədqiqatçı sınananlara “qoşulur” və “sınanan” rolunu oynayır.
Müşahidə elmi-tədqiqat metodu olsa da, onun bəzi elementlərindən təlim prosesində, xüsusən təbiət elmlərinin tədrisində istifadə olunur. Məsələn, təbiət hadisələri üzərində müşahidə, laboratoriya şəraitində təcrübənin müşahidəsi və s. Bu halda müşahidə təlim metodu, digər metodlarla vəhdətdə istifadə edildikdə isə təlim tərzi rolunu oynayır.
