M-3
TƏDQİQAT İŞİNİN XÜSUSİYYƏTLƏRİ VƏ ƏSAS ANLAYIŞLARI
Tədqiqatla əlaqədar ədəbiyyatın öyrənilməsi və materialın seçilməsi ilkin aparılan tədqiqat işidir. Ədəbiyyatın öyrənilməsi ciddi tədqiqat işidir. Buna gərə də kitablar, məqalələr oxunarkən əldə qələm olmalı, qeydlər edilməli, çıxarışlar aparılmalıdır. Elmi ədəbiyyatın öyrənilməsi bir neçə mərhələdə ola bilir:
Əsərlə, onun başlıqları ilə, mündəricatla ümumi tanışlıq
Əsərin ümumi məzmunu ilə ilkin tanışlıq
Materialın ardıcıllıqla oxunması
Əsərin lazım olan müəyyən hissəsini oxumaq və qeydlər aparmaq
Tədqiqat işi ilə bilavasitə bağlı olan və ya maraq doğuran hissəni çıxarış etmək
Yazılmış materiala tənqidi yanaşmaq
Dissertasiya üçün yalnız lazım olan hissələri qeyd etmək.
Ədəbiyyatın öyrənilməsində belə bir üsul da təklif etmək olar: Dəftərxana kitabını ortadan şaquli xətlə iki yerə bölmək olar. Sol tərəfdə oxunmuş materiallardan çıxarışlar etmək, sağ tərəfdə isə həmin çıxarış haqqında qeydlər aparmaq, mətnin mühüm, vacib olan hissələrini ayırmaq olar.
Oxunmuş material haqqında çox düşünmək, nəticələr çıxarmaq lazımdır. Bu proses mövzu üzərində işlərin tamamlanmasına qədər davam edəcəkdir. Bu zaman tədqiqatçının öz fikirləri ilə oxunmuş material birləşəndə yeni biliklər meydana gələcəkdir.
Materiallardan edilmiş çıxarışları səliqəli, oxunaqlı etmək lazımdır ki, gələcəkdə onlardan istifadə etmək rahat və asan olsun.
Tədqiqatçının işini bir inşaatçıya bənzətmək olar. O səbir və diqqətlə lazımi tikinti materiallarını toplayır. Onları ciddi qaydalarla, müəyyən sistemlə düzür və binanı ucaldır. Əgər hər hansı bir material çatışmazsa və ya keyfiyyətsiz olarsa tikilən bina da yararsız olar və uçar. Tədqiqatçının da bütün materialları sağlam və keyfiyyətli olmalıdır ki, onun əsəri yararlı və keyfiyyətli olsun.
Magistrant elm sahəsinin nəzəriyyəsi, tarixi və ya metodikası sahəsində elmi tədqiqat işlərinə başlarkən hər şeydən əvvəl alimlərin yazı dilinə, işlətdikləri terminlərə, anlayışlara fikir verməli, onların mənalarını başa düşməlidir. Elm dilinin özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır. Bu dil bədii, publisistik və s. dildən fərqlənir. Tədqiqatçı elmi dili mənimsəməli və dissertasiyasını da elmi dildə yazmalıdır.
Tədqiqatçı-dissertasiya işini yazarkən bir sıra anlayışlarla, terminlərə, elmi - tədqiqat işlərinə aid kəlmələrlə və söz birləşmələri ilə rastlaşacaqdır. Onların mənalarını, təyinatını bilmədən dissertasiya işini uğurla başa çatdırmaq olmaz. Bu baxımdan onların bir neçəsinin mənalarını və təyinatını açıqlamağı faydalı hesab edirik.
Dostları ilə paylaş: |