cəmiyyətin ətraf mühitdə dəyişmələrlə bağlı onun bərpası ilə əlaqədar çəkilən xərclər;
ətraf mühiti əvvəlki vəziyyətinə gətirmək üçün xərclər;
İqtisadi ziyan - ətraf mühitin çirklənməsi nəticəsində onun faydalılıq dərəcəsinin dəyişməsidir. Iqtisadi ziyan aşağıdakı xərclər hesabına yaranır:
Ziyan bir anlıq, permanent (torpaqların eroziyası və şoranlaşması zamanı),
latent (vaxt keçdikdən sonra baş verən, ləng hərəkət edən) və s. olur.
Potensial ziyan – elə iqtisadi ziyandır ki, ləğvinə indiki zamanda əlavə xərc tələb olunmur.
Potensial ziyan – elə iqtisadi ziyandır ki, ləğvinə indiki zamanda əlavə xərc tələb olunmur.
Hesablama ziyanı – ziyanın elə hissəsidir ki, müəyyən dövrdə üzə çıxır və iqtisad elminin indiki səviyyəsinə uyğun olaraq pul formasında ifadə edilməsi mümkündür. Həmin sahəyə dair məlumatımız artdıqca hesablama ziyanı potensial ziyana çevriləcək, potensial isə - artıq dəymiş ziyan kimi özünü göstərəcəkdir. Qiymətləndirməyə görə potensial iqtisadi ziyan 70-80 %, hesablama ziyanı isə faktik ziyanın 60-65 %-ni təşkil edir.
Ümumi ekoloji -iqtisadi ziyan üç tərkib hissədən ibarətdir:
Maddi ziyan –ətraf mühitin çirklənməsi nəticəsində istehsal sahəsindəki və ya ev təsərrüfatındakı maddi obyektlərə dəyən ziyan.
Ekoloji sistemə bütövlükdə və ayrı-ayrılıqda təbii ehtiyatlara dəyən ziyan – hətta istehsalın əsas amilləri qismində istifadə olunan təbii ehtiyatlar (kənd təsərrüfatı, meşə təsərüffatı, balıqçılıq və s);
İnsan həyatına və sağlamlığına dəyən ziyan - ətraf mühitin çirklənməsi şəraitində əhalinin ölüm səviyyəsi və xəstəlik dərəcəsi, əmək fəaliyyəti müddətinin qısalması və əmək məhsuldarlığının aşağı düşməsi ilə şərtlənir;
5. Ətraf mühitin pisləşməsi səbəbindən iqtisadi ziyanların təyin edilməsi metodikası
Ətraf mühit fiziki,kimyəvi, iqlim,bioloji və digər parametrləri ilə bioloji növlərin təkamülü baxımından nisbətən mühafizəkardır. Onun dəyişmə sürəti insan yaranana qədər canlı orqanizmlərin yeni mühütə uyğunlaşmasına macal tapırdı.İnsan peyda olduqdan sonra isə vəziyyət dəyişdi.İnsan təbiətə uyğunlaşmadan daha çox özü onu dəyişdirməyə başladı.Bununla belə,bu cür dəyişdirmənin sürəti ilbəil artmaqda davam edir.İnsan fəaliyyətinin ona müsbət effektləri olsa da,mənfi nəticələri daha çox aydın görünməyə başlayır.
