3. Miqyasın səmərəliliyi və ya istehsalın miqyası-nın genişləndirilməsinin müsbət və mənfi cəhətləri.
Təcrübə göstərir ki, istehsalın miqyasının genişlən-dirilməsi müəyyən dövr ərzində məhsul vahidinə çəkilən xərclərin azalmasına, sonra isə artmasına səbəb olur. Bunlardan biri istehsalın miqyasının səmərəli, digəri isə səmərəsiz olmasıdır. Başqa sözlə, müəssisələrin həcmi genişləndikcə bə-zi amillər orta istehsal xərclərinin aşağı düşməsinə, bəziləri isə əksinə artmasına səbəb olur. Birinci qrup amillərə başlı-ca olaraq əməyin, o cümlədən idarəetmə əməyinin ixtisas-laşdırılmasını, kapitaldan səmərəli istifadə olunmasını, köməkçi məhsullar istehsalının təşkilini misal göstərmək olar.
Əməyin ixtisaslaşdırılması səviyyəsinin yüksəldilməsi istehsalın miqyası genişləndikdə mümkündür. Əlavə muzdlu işçilərin işə qəbul edilməsi o deməkdir ki, tapşırıq-lar onlar arasında daha konkret bölünə bilər. Başqa sözlə, əməyin ixtisaslaşdırılması dərinləşdikdə hər bir işçi istehsal prosesinin gedişində bir neçə əməliyyatı yerinə yetirmək əvəzinə, konkret olaraq bir əməliyyat üzrə tapşırıq alır. O, bütün iş günü ərzində özünün ixtisasına uyğun gələn əməliyyatı yerinə yetirməklə məşğul olur. Kiçik müəssisə-lərdə isə ixtisaslı işçilər bəzi hallarda iş gününün yarıya qədərini heç bir ixtisas tələb etməyən işlərin yerinə yetiril-məsinə sərf edir ki, bu da istehsal xərclərinin artmasına səbəb olur.
Dostları ilə paylaş: |
