| 1. Dünya təsərrüfatının meydana gəlməsinin obyektiv əsasları.
Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər ayrı-ayrı ölkələrin inkişafına, onların dünya birliyində özlərinə məxsus yer tutmalarına səbəb olur. Bu münasibətlərin məntiqi nəticəsi kimi dünya təsərrüfat sistemi meydana gəlmişdir. Dünya təsərrüfatı mürəkkəb quruluşa malikdir və ölkələrarası istehsal kooperasiyasını, iş qüvvəsinin miqrasiyasını, xarici ticarəti, kapitalın və investisiyaların hərəkətini, elm və texnika sahəsində qarşılıqlı əlaqələri, valyuta-kredit münasi-bətlərini və s. əhatə edir.
Dünya təsərrüfatının tarixən birinci mərhələsi dünya kapitalist təsərrüfatının meydana gəlməsi olmuşdur. Dünya kapitalist təsərrüfatı isə XIX əsrin ortalarında iri maşınlı sənayenin inkişaf etməsi və dünya bazarının yaranması əsa-sında formalaşmışdır.
Dünya kapitalist təsərrüfatının yaranması bir tərəf-dən, dəniz donanmasında yük daşınmasının artmasına, iri limanların tikilməsinə, kanalların, qitələlarası dəmir yolları-nın çəkilməsinə əsaslanmış, digər tərəfdən isə bunların inkişafını sürətləndirmişdir. Lakin bir qədər sonralar və müasir dövrdə avtomobil nəqliyyatı və beynəlxalq əhəmiy-yətli avtomobil yolları, habelə aviasiya daha sürətlə inkişaf etməyə başlamışdır. Bu sahədə dünya rabitə (radio, kabel, peyk və i.a.), habelə güclü elektron-hesablama maşınlarına əsaslanan informasiya sistemi də böyük rol oynamışdır.
Dostları ilə paylaş: |
