Mövzu İqtisadi nəzəriyyənin predmeti və metodu.( 2 saat)

Müddətli sövdələşmələrin özü də iki yerə bölünür: 1) Sadə müd­dətli sövdələşmələr; 2) Mükafatlı müddətli sövdə-ləşmələr. Sadə müddət­li sövdələşmələr aparıldığı zaman öh-dəlik qəti müəyyən edilmiş müd­dətdə, sövdələşmə aparılar-kən qeydə alınmış məzənnə və ya qiy­mətlə yerinə yetirilir. Mükafatlı–müddətli sövdələşmələrdə isə tərəf­lər­dən bi­ri di-gərinə müəyyən məbləğdə mükafat verməklə sövdələşmədən imtina etmək və ya onun şərtlərini dəyişdirmək hüququ əldə edir. Bir­ja­da müddətli sövdələşmələr adətən eyni vaxtda, deyək ki, ayın ortala­rın­da (buna medeo deyilir), yaxud da axırında (buna ultimo deyilir) başa ça­tır. Onlar daha çox möhtəkirlik xarakteri daşıyır. Çünki sövdələşmə məqamında satıcıda səhm, alıcıda isə pul olmaya bilər. Sövdələşmə ba­şa çatdığı məqamda səhm məzənnəsi yüksələrsə, alıcı qazanır, çünki o səhmi yüksək qiymətlər formalaşana qədər, qabaq-cadan şərtlən­di­rilmiş aşağı qiymətlə satın almışdır. Səhm məzənnəsi aşağı düşdükdə isə satıcı qazanır, çünki o, qiy-mətdən düşmüş səhmləri qabaqcadan razı­laşdı­rıl­mış yüksək bazar qiymətləri ilə satmışdır.

Qərbi Avropa ölkələrində birja sövdələşmələrinin əsas forması müddətli sövdələşmələr olduğu halda, ABŞ-ın birjalarında kassa sövdə­ləşmələri üstünlük təşkil edir. ABŞ-da bank kreditini almaq imkanına malik olmayan adamlar maklerlərin vasitəçiliyindən istifadə edirlər. Daha doğrusu, makler müəyyən faizlə bankdan kredit götürür və onu daha yüksək faizlə başqalarına borc verməklə həm komisyon haqqı alır, həm də möhtəkirlik edir.