| Kobb-Duqlas modeli. Ilk dəfə olaraq iqtisadi artım modeli neoklassik məktəbin nümayəndələri tərəfindən 1928-ci işlənib hazırlamışdır. Iqtisadçı K.Duqlas və riyaziyyatçı C.Kobb birlikdə milli istehsalın həcmi ilə iki müstəqil, lakin dəyişilən və qarşılıqlı əlaqədə olan əmək və kapital xərcləri şəklində istehsal funksiyası kimi tədqiq etmişlər. Məqsəd ondan ibarət olmuşdur ki, iqtisadi artımın hansı amil hesabına daha səmərəli və optimal strukturu müəyyənləşdirilsin. Ümumi formada isə belə təqdim olunmuşdur:
Y= AK L
Burada,
Y – istehsalın həcmi;
K – kapital;
L – əmək;
, – elastiklik əmsalları (funksiyanın parametrləri);
A – miqyas və ya proporsionallıq əmsalı.
Bu modeldə həddən artıq riyaziləşməyə yer verilərək qeyd olunurdu ki, 1% iş qüvvəsinin və kapitalın dəyişilməsi istehsalın həcminin müvafiq olaraq 0,75% və 0,25% dəyişilməsinə səbəb olur (digər şərtlərin daimiliyi nəticəsində). Yəni bu o deməkdir ki, əgər hər iki amil 1% artırsa, onda istehsalın həcmi də 1% artır. Lakin bəllidir ki, istehsalın həcminə digər amillər də təsir göstərir. Göründüyü kimi, bu formulda təbii resursların rolu nəzərə alınmayıb.
Əslində bu heç də o demək deyildir ki, təbii resursların rolu bilərəkdən nəzərə alınmayıb. Bu real şəraitdə təbii resurs məsrəflərinin hesablanması çətinliyi ilə əlaqədardır. Bu modelin neoklassik şərhi, orada əmək və kapital məsrəflərinə üstünlük verilməsi, təbii resursların rolunun nəzərə alınmaması, xüsusən ETT-nin iqtisadi artımdakı rolunun istehsal funksiyasına daxil edilməməsi, sonralar onun Xiksə, Solouya, Xarroda görə modellərinin meydana gəlməsinə səbəb olmuşdur.
Dostları ilə paylaş: |
