Nbi = M Md Tm Əd Burada, Nbi – dövriyyə fondlarının bitməmiş istehsalda olan həcmi; M – natural ölçülərdə məhsul buraxılışının həcmi; Md – məhsul vahidinin maya dəyəri; Tm – məhsulun istehsalı müddəti; Əd – məmulatın bitməmiş istehsalda hazırolma səviyyəsi (bu, bitməmiş istehsalda maya dəyərinin hazır məhsulun maya dəyərinə nisbəti kimi hesablanır).
Qeyd etmək lazımdır ki, bitməmiş istehsalın normalaşdırılması müəssisənin işinin fasiləsizliyini təmin etməyə və səmərəliliyini artırmağa, istehsal güclərindən tam və dolğun istifadəyə xidmət edir. Bu normativlərin dəqiq hesablanması və onlara əməl edilməsi istehsal güclərinin müəyyən dövr (il, yarım il və s.) ərzində tam yükləndiyi şəraitdə mümkündür.
Əvvəllər qeyd olunduğu kimi, gələcək dövrün xərclərinə hazırkı dövrdə çəkilmiş, lakin gələcək dövrə aid olan xərclər aiddir. Bu xərclər üzrə normativ (Ng.d.x.) aşağıdakı düsturla müəyyən olunur:
Ng.d.x.= Xo+Xp-Xm Burada, Xo – cari ilin əvvəlinə gələcək dövrün xərcləri; Xp – smeta üzrə plan dövründə çəkilən xərclər; Xm – planlaşdırılan dövrdə məhsulun maya dəyərinə daxil edilən xərclər.
Firmada gələcək dövrün xərclərinin cari dövürdə çəkilib gələcəkdə maya dəyərinə daxil edilməsi xüsusiyyətilə əlaqədar onun həm normalaşdırılması və həm də idarə olunması xüsusi səy tələb edir.
Sual 6. Firmada tədavül fondlarının idarə olunması Firmada tədavül fondlarının düzgün idarə olunması dövriyyə vəsaitlərindən səmərəli istifadənin əsas istiqamətlərindən biridir. Xüsusilə, bazar münasibətləri şəraitində maliyyə münasibətlərinin əhəmiyyətinin artdığı bir dövrdə, pul vəsaitlərinin hərəkətində vaxt amilinin nəzərə alınması, inflyasiya və valyuta kurslarının dəyişməsi tədavül fondlarının idarə olunması və onların üzərində mütəmadi nəzarət tələb edir və onun əhəmiyyətini artırır.
