Mövzu Qlobal iqtisadi trendlələr Plan

Miqyasın daxili effekti əmtəənin istehsalı ilə məşğul olan təsərrüfat subyektlərinin 
sayının məhdud olmasından qaynaqlanır. Əksər hallarda bu hal özünü qeyri-təkmil 
rəqabət mühitində göstərir. Bu zaman istehsalçılar öz əmtəələrinin qiymətlərinə 
təsir göstərə bilirlər və qiyməti artırıb-azaltmaq yolu ilə satış həcmini və mənfəəti 
nizamlaya bilirlər. Avtomobil sənayesi bunun tipik bir nümunəsidir. Tədqiqatlar 
göstərir ki, yeni texnologiyaları daha effektiv tətbiq edən iri firmanın xərcləri kiçik 
avtomobil istehsalçılarının xərclərindən aşağı olur. 
Miqyas iqtisadiyyatları beynəlxalq ticarət baxımından bir sıra nəticələrə gətirib 
çıxarır. Ölkə daxili bazarda istehlakçıların ala biləcəyi çox saylı əmtəələrdən az 
miqdarda istehsal etməkdənsə, miqyas iqtisadiyyatına malik bir sənaye üzrə 
ixitsaslaşır və yerdə qalan əmtəələri xaricdən idxal edir. Beləcə, miqyas 
iqtisadiyyatları xərcləri aşağı salaraq, ölkələr arasında qarşılıqlı faydalı ticarəti 
təmin edir. 
Miqyas iqtisadiyyatları beynəlxalq ticarətdə istehlakşıya müəyyən bir əmtəənin 
müxtəlif tiplərinin təqdim edilməsinə şərait yaradaraq rıfahın artırılmasına öz 
töhfəsini verir.
Miqyasın daxili effektinin ekstremal halı kimi tam inhisarı, yəni müəssisənin 
bazarda rəqibi olmadığı situasiyanı göstərmək olar. Lakin, bazarda ancaq bir 

---

istehsalçının fəaliyyət göstərdiyi hala çox nadir hallarda rast gəlmək olur. Lakin, 
eyni bir əmtəənin istehsalı ilə məşğul olan az sayda firmaların mövcud olduğu 
bazara, yəni oliqopoliyaya daha tez-tez rast gəlinir. Bu cür bazarda oliqopoliya 
şəraitində inhisar rəqabəti inkişaf edir. Bu cür rəqabət hər bir müəssisənin inhisar 
vəziyyətində olduğunu, lakin onun məhsulunun qiymətinin digər firmaların 
qiymətlərindən asılı olduğunu nəzərdə tutur. Misal olaraq, alman, yapon, koreya və 
digər istehsalçıların formalaşdırdığı avtomobil bazarlarını göstərmək olar.