Mövzusunda magistr dissertasiyasi

Sigortanın iqtısadı kategoriya olduğuna dəlalət edən əsas xüsusiyətinə aşağıdakı aidir:

1.Sigortada pul vəsaitın yenidən paylaşılməsi münasibəti formalaşır ki, bu da madi və digər zərər vurmag gabiliyətində olan sigorta hadisəsın baş vermə mümkünlüyü və ehtimalı kimi sigorta riskın mövcudluğu ilə şərtlənir.

2. Pul vəsaitin yenidən paylaşılməsi münasibətın gəti olaraq , çərçivəyə salınmış (gapalı) xarakterli olması. Pul vəsaitin paylaşılməsi münasibətın məzmunu ondan ibarətdir ki, sigorta hadisəsi baş verdiyi zaman, dəymiş zərərin əvəzində ödənilməli olan məbləğ bu münasibətin bütiin subyekti arasında paylaşılür. Bu münasibət ona əsaslanır ki, sigorta fondün yaradılmasında öz payı ilə iştirak edən sigortalıın ümumi sayı zərərin əvəzini ödənilməsi hügugunu gazanmış sigortalıın sayından, bir gayda olaraq çox olur. Zərərin gapalı şəkildə paylaşılməsi üçün sigorta iştirakçıin təsbit emış sigorta hagin hesabına formalaşan məgsədli təyinatlı sigorta fondı yaradılır. Bu fondun vəsaiti ancag onu yaradan iştirakçı tərəfindən istifadə olunduğundan, sigorta hagin ölçüsü, onın hər biri üçün paylaşılən zərər migdarını ifadə edir. Zərərin gapalı şəkildə paylaşılməsi xüsusiyəti sigortanı digər maliyə kategoriyasından əsaslı şəkildə fərgləndirir. Məsələn, hökümət büdcəsın gəliri müəsisə və təşkilatın ödənişi hesabına formalaşır, lakın sigortadan fərgli olaraq, səfərbər olunmuş pul vəsaitın istifadəsi, bu hagı ödəyən tədiyəçiin fəaliyətindən kənarda galır. . ² [29].

3.Sigorta həmçın dəymiş zərərin ərazi vahidi arasında və zaman üzrə paylaşılməsini nəzərdə tutur. Bu halda sigorta fondün ərazi üzrə səmərəli şəkildə yenidən paylaşılməsi sigortalanmış təsərüfat arasında böyük məsafənin və sigorta obyekın xeyli çox sayda olması tələb edlir. Fövgəladə hadisəin baş verməsın təsadüfi əlaməti ilə əlagədar olaraq, itkın zaman üzrə paylaşdırılması bir təsərüfat ilın çərçivəsindən kənara çıxır.

4.Sigortanın xarakterik xüsusiyətindən biri də sigorta fonduna səfərbər olunmuş vəsaitin sigorta ödənişi formasında gaytarılması ilə əlagədardır. Sigorta ödəməi sigorta tarifi əsasında təyin edlir. Sigorta tarifi (Bruto stavkası) iki hisədən ibarətdir:

- Neto stavka

- Neto stavkaya əlavə

Bruto stavka - sigorta üzrə ödəməin tarif dərəcəsi olub, sigorta əməliyatin aparılması xərcın ödənilməsi üçün verilən tam əlavəin və neto stavka məbləğın cəmi kimi hesablanır.

Neto stavka - hesabat dövrü ərzində sigortalanmış obyekt üzrə ehtimal edilən zərərin migdarı əsasında müəyən edlir. Həmin obyektdə hesabat ilində baş vermiş zərər ödəniş formasında gaytarılır. [29]

5. Sigorta fondün məgsədli istifadəsi. Sigorta ehtiyatin sərf olunması ancag müstəsna olaraq sigorta mügaviləsın şərtində göstərilən sigorta hadisəi baş verdikdə həyata keçirilir. Sigorta fondu ictimai istehsalın zəruri elementindən biridir. Onun yaradılması zəruriliyi insanla təbiət arasında olan obyektiv zidiyətlə bağlıdır.

6. Sigorta münasibətın daimi deyil, ehtimal xarakteri daşıması. Sigorta zamanı nə sigorta hadisəsini baş verəcəyi vaxt, nə də dəyəcək zərərin ölçüsünü əvvəlcədən nəzərə almag olmaz. Konkret olaraq sigorta olunan şəxsdən hansın gələcəkdə sigorta hadisəsi ilə garşılaşacağını gabagcadan müəyən olmag geyri-mümkündür.