Ellinist Yunanıstanda formalaşan üç fəlsəfi cərəyan — stoisizm, epikürçülük və skeptisizm e.ə. I əsrdə Romada özlərinin sonrakı inkişaf mərhələlərinə qədəm qoydular.
Roma stoisizminin (yeni stoya) ən görkəmli nümayəndələrindən Seneka, Epiktet və Avrelinin adlarını çəkmək olar.
Seneka əqli (idrakı) materiyaya forma verən (onu izah edən) fəal prinsip sayırdı. O deyirdi ki, materiya əql vasitəsilə dərk olunursa, onun birinciliyi birmənalı şəkildə təsdiqlənir.
Epiktetin əsas tezisi belə bir iddiadan ibarət idi ki, mövcud qaydaları pozmaq mümkün deyildir. Çünki bu, bizim imkanlarımız xaricindədir. Yalnız həmin qaydalara olan münasibətimizi dəyişə bilərik. O deyirdi: “Elə şeylər var ki, onlar bizə tabedir, elələri də var ki, bizə tabe deyildir. Fikirlərimiz, istəklərimiz, arzularımız və nifrətimiz, bir sözlə, bütün hərəkətlərimiz bizdən asılıdır”.
Mark Avrelinin dünyagörüşü ziddiyyətlidir. O, həyatın faniliyi, qısalığı, nifrətamizliyi haqqında fikirlərini fəal və ədalətli dövlət xadimi olmaq zərurəti haqqında fikirləri ilə uzlaşdırırdı. Həmin dövrdə bu ziddiyyət Avrelidə olduğu qədər heç kimdə özünü büruzə verməmişdi.
ƏDƏBİYYAT SİYAHISI 1 . Aydın Əlizadə “Antik fəlsəfə tarixi” Bakı - 2016 2 . Ramiz Mehdiyev “ Fəlsəfə “ Bakı - 2010 3.https://minfakt.wordpress.com/2012/04/27/antik-f%C9%99ls%C9%99f%C9%99-roma-f%C9%99ls%C9%99f%C9%99si/ 4 . Ağayar Şükürov “ Fəlsəfə” II nəşr Bakı – 2011 5.https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Ancient_Philosophy 6 . https://www.ancient.eu/Greek_Philosophy/ 7.https://www.britannica.com/topic/Western-philosophy/Ancient-Greek-and-Roman-philosophy 8 . DAVID SEDLEY “Greek and Roman Philosophy” Cambridge University Press, 2003
