SİFƏTİN MƏ`NASI BARƏDƏ ƏLAVƏ İZAH
Sifətlər iki qismdir: kamal sifətləri, qeyri-kamal sifətləri. Əvvəldə qeyd olunduğu kimi, kamal sifətləri isbati mə`nalar olub vəsf olunan şeyin daha artıq vücud dəyərinə malik olmasına və vücud əsərlərinin artmasına səbəb olur. Bu məsələ hər hansı bir canlı, elimli və bacarıqlı varlığı ölü, elimsiz, qüdrətsiz bir varlıqla müqayisə etdikdə mə`lum olur. Qeyri-kamal sifətlərində isə məsələ tam əksinədir.
Qeyri-kamal sifətlərinin mə`nası barədə dəqiq fikirləşdikdə, onun mənfi mə`naya malik olduğu üçün kamaldan məhrum olmasından, bir növ vücud dəyərinə malik olmamasından danışıldığı mə`lum olar. Cəhalət, acizlik, çirkinlik, sağlam olmamaq və s.-ni buna misal göstərmək olar. Deməli, qeyri-kamal sifətlərinin inkar olunması kamal sifətlərinin mə`nasını aşılayır. Məsələn, nadanlığın inkar olunması elimli olmaq mə`nasını, zəifliyin inkar olunması isə qüdrətli olmaq mə`nasını çatdırır.
Buna görə Qur`ani-Kərim hər bir kamal sifətini birbaşa Allah üçün isbat edir, hər bir qeyri-kamal sifətlərini Ondan uzaq bilir, həmçinin nöqsan sifətinin mənfiləşmiş mə`nasını Allah üçün isbat edib buyurur:
“O, elimli, qüdrətli və diridir; O, yuxulamaz və mürgüləməz; və bilin ki, siz Allahı aciz edə bilməzsiniz.”
Mühüm məsələlərdən biri də budur ki, Allah-taala mütləq bir gerçəkliyə malikdir, Onun heç bir həddi-hüdudu və sonu yoxdur.1 Buna görə də Allah barəsində isbat olunan hər növ kamal sifətində məhdudiyyət mə`nası olmayacaqdır. O, maddi və cismani şeylərlə, məkan və zamanla məhdudlaşmaz, hər hansı bir dəyişiklik, yenilik və hali sifətlərdən pakdır. Onun üçün həqiqətən isbat olunan hər bir sifət məhdudiyyət mə`nasından uzaqdır. Belə ki, buyurulur:
“Heç bir şey Onun oxşarı və misli deyildir.”1
Dostları ilə paylaş: |
