Müəllif: Əllamə Seyyid Məhəmməd hüseyn Təbatəbai

ONUNCU İMAM

İmam Məhəmməd ibni Əli (ə); (Nəqi, bə`zən də imam Hadi ləqəbi qeyd olunur). O, doqquzuncu imamın oğludur, 212-ci ildə Mədinədə doğulmuş və şiə rəvayətlərinə əsasən 254-cü ildə Abbasi xəlifəsi Mö`təzzin vasitəsilə zəhərləndirilib şəhid edilmişdir.²

Onuncu imam öz həyatında Abbasi xəlifələrindən 7 nəfəri ilə - Mə`mun, Mö`təsim, Vasiq, Mütəvəkkil, Mənsur, Müstəin və Mö`təzz ilə müasir idi. Mö`təsimin dövründə (220-ci ildə) atası Bağdadda şəhid edildi və bu zaman o Mədinədə idi. Allahın əmri və əvvəlki imamların təqdimi ilə imamətə çatıb Mütəvəkkilin dövrünə qədər dini tə`limləri yaymağa başladı.

Mütəvəkkil 207-ci ildə öz mə`murlarından birinə əmr etdi ki, həzrəti Mədinədən Sammirraya (o dövrdə xilafət mərkəzi idi) çağırsın. Mütəvəkkil o həzrətə tam tə`zim və mehr-məhəbbətlə dolu bir məktub yazıb onu də`vət etdi və onunla görüşməsini istədi.³

Əlbəttə, o həzrət Sammirraya daxil olduqdan sonra zahirdə heç bir tədbir görülmədi. Lakin eyni halda o həzrətə əzab-əziyyət vermək, hörmətsizlik etmək məqsədilə lazım olan bütün vasitələri hazırlamışdı və dəfələrlə onu qətlə yetirmək, yaxud hörmətsizlik məqsədi ilə imamı çağırmış, onun evində axtarış aparmağı əmr etmişdi.

Abbasi xəlifələri arasında Peyğəmbər (s) ailəsi ilə düşmənçilikdə Mütəvəkkilin misli yox idi; o, xüsusilə Əli (ə)-ın qatı düşməni idi; o həzrətə qarşı aşkar şəkildə nalayiq sözlər deyirdi. Sarayında saxladığı təlxəyə əmr etmişdi ki, eyş-işrət məclislərində o həzrəti yamsılasın. O, 237-ci hicri ilində əmr etdi ki, Kərbəlada imam Hüseyn (ə)-ın mütəhhər qəbrinin qübbəsini, həmçinin onun ətrafında tikilmiş evləri dağıdıb yerlə yeksan etsinlər! Həmçinin əmr etdi ki, suyu imamın hərəminə döndərsinlər, o müqəddəs məzarın torpağını şumlayıb əkin əksinlər ki, qəbrin adı ümumiyyətlə unudulsun.¹

Mütəvəkkilin dövründə Hicazda olan ələvi seyyidlərinin şəraiti dözülməz vəziyyətə gəlib çatmışdı. Onların qadınlarının örpəyi yox idi, namaz vaxtı onlardan bir neçəsi bir köhnə çadranı növbə ilə geyib namaz qılırdılar.²

Bu kimi təzyiqləri Misirdə yaşayan ələvi seyyidlərinə də rəva görürdülər.

Onuncu imam, Mütəvəkkil tərəfindən həyata keçirilən işgəncələrə, əzab-əziyətlərə səbr edirdi. Ondan sonra Müntəsir, Müstəin və Mö`təzz növbə ilə xilafətə gəldi. Mö`təzzin hiyləsi ilə o həzrətə zəhər verildi və şəhid edildi.