Müəllif: Əllamə Seyyid Məhəmməd hüseyn Təbatəbai

ON BİRİNCİ İMAM

İmam Həsən ibni Əli (Əsgəri) (ə);. O həzrət, onuncu imamın oğludur, 232-ci hicri ilində doğulmuş və bə`zi şiə rəvayətlərinə görə 260-cı ildə Abbasi xəlifəsi Mö`təmidin əli ilə zəhərləndirilərək şəhid edilmişdir.¹

On birinci imam atasının vəfatından sonra Allahın əmri ilə və əvvəlcədən tə`yin olunmuş əsasda imamətə çatdı və 7 illik imamətini xilafət tərəfindən misli görünməmiş təzyiqlərlə çox şiddətli təqiyyə şəraitində keçirdi. Öz qapısını bütün tərəfdarlarının, hətta şiələrinin üzünə bağlamışdı; lakin bə`zi xüsusi şiələrə görüşmək üçün icazə verirdi. Bununla belə həyatının əksər vaxtını zindanda keçirmişdi.²

Bu qədər təzyiq və işgəncələrin səbəbi aşağıdakılar idi:

Əvvəla, o dövrlərdə şiələrin sayı nəzərə çarpacaq dərəcədə artmış və qüdrətləri çoxalmışdı. Şiələr də imamətə inandıqlarına görə hamı üçün dillər əzbəri olmuşdu və şiələrin imamları da hamı tərəfindən tanınırdı. Buna görə də xilafət aparatı imamları hər tərəfdən nəzarət altında saxlayır, mümkün olan hər bir yolla və məxfi üsullarla onları aradan götürməyə çalışırdı.

İkincisi: Xilafət aparatı anlamışdı ki, xüsusi şiələr on birinci imamın bir oğlunun dünyaya gəldiyinə inanır və on birinci imamın özündən, eləcə də ata-babalarından nəql olunan rəvayətlərə əsasən, onu və`dəsi verilən Məhdi kimi tanıyırdılar. Bu da sünnü və şiələrin müxtəlif yollarla Peyğəmbərdən (s) nəql etdikləri mütəvatir hədislərlə onun on ikinci imam olmasına dəlalət edirdi.³

Buna görə də on birinci imam sair imamlardan daha artıq və ciddi nəzarət altında saxlanılırdı. Dövrün xəlifəsi qəti şəkildə qərara almışdı ki, hər yolla olursa olsun, şiələrin imamət məsələsinə son qoysun və bu qapını həmişəlik bağlasın. Buna görə də on birinci imamın xəstəlik xəbəri xəlifəyə çatdıqda, o həzrətin yanına bir təbib yolladı; öz e`timad etdiyi şəxsləri və bir neçə qazini onun mənzilinə təhkim etdi ki, onun yanında olsunlar, evin daxilində yaranmış vəziyyətə ciddi şəkildə nəzarət etsinlər. İmam şəhid olduqdan sonra da evi axtarsınlar. Qadın həkimlərin vasitəsilə o həzrətin kənizlərini müayinə etsinlər. İki il müddətində xəlifənin mə`murları o həzrətin canişinini axtarmaq üçün fəaliyyət göstərib axırda naümid oldular.¹

On birinci imam vəfat etdikdən sonra onu Sammirra şəhərində öz evində atasının yanında torpağa tapşırdılar.

Qeyd etmək lazımdır ki, Əhli-beyt imamları həyatları boyu çoxlu alim və mühəddislər tərbiyə etmişlər ki, onların sayı yüzlərcəyə çatır. İxtisara riayət olunsun deyə, onların adları, yazdıqları kitabları və tərcümeyi-hallarını qeyd etmirik.²