MüƏLLİFDƏN

Elə yazdıqların düzdür
.» Bu səbəbdən də o, 
özündə qürur və təkəbbürlük hiss etdi. Bəzən bunu özünə böyük 
fəxr bilib deyərdi: «Peyğəmbər (s) ayələrdə istifadə olunan bəzi 
ifadələrin yazılmasını mənə həvalə etmişdi. Mən də onları istədiyim 
kimi yazırdım.» 
2. Ənəsin dediklərinə istinad edərək deyir: 
O, 
«Şübhəsiz ki, gecə [namaz qılmaq üçün yataqdan] qalxmaq 
[çox çətin olsa da] daha əlverişli və [o zaman] söz demək [Quran 
oxumaq, dua etmək] daha münasibdir!» 
ayəsindəki «əqvəm» 
kəlməsini «əsvəb» kimi qiraət edən zaman yoldaşları ona irad 
tutaraq deyirdilər. Ey Əba Həmzə! Ayədə «əsvəb» deyil, 

---

171 
«əqvəm»dir. Cavabında demişdi: «əqvəm, əsvəb və əhda 
kəlmələrinin hər üçü eyni məna daşıyır.» 
3. İbni Məsudun qiraətinə istinad edərək deyir: 
«[Onların cəzası] ancaq dəhşətli, tükürpədici bir səs [Cəbrailin 
qışqırtısı] oldu» 
ayəsində «səyhətən vahidətən» birləşməsini 
«zəyqətən vahidətən» kimi oxumuşdu. «Səyhə» və «zəqyə» eyni 
mənalı sözlər olub, dəhşətli və tükürpədici səs mənasını daşıyır. 
4. Təbəri, Həmmama istinad edərək Məhəmməd ibni Bəşşar və 
Ubeyy Saibdən nəql edib deyir: Əbu Dərda 
«Həqiqətən 
[Cəhənnəmdəki] zəqqum ağacı günahkar [kafir] kimsənin 
yeməyidir»
 
ayəsində «təamul əsim» birləşməsini «təamul yətim» 
kimi oxumuşdu. Əbu Dərda ayəni bir neçə dəfə təkrar edir, lakin 
onu dinləyən şəxs ayənin mənasını başa düşmür. Sonra o, ayəni bir 
qədər də dəyişərək «təamul facir» kimi oxumağa başlayır. Çünki 
«facir» və «əsim» kəlmələri eyni məna daşıyır. 
5. Bu məzmunda nəql olunmuş rəvayətlərdən belə nəticəyə 
gəlirik ki, Quran, əzab ayələri rəhmət və rəhmət ayələri əzab ayələri 
ilə əvəz olmamaq şərtilə yeddi müxtəlif səbkilərdə oxuna bilər. 
Eləcə də ayədəki eyni mənalı sinonim sözlər bir-biri ilə əvəz oluna 
bilər. 
Cavab: 
Gətirilən dəlilləri bir neçə səbəbdən əsassız hesab edə 
bilərik. 
1) Yeddi oxunuş səbkisi deyildikdə, ilk növbədə bunu nəzərdə 
tutmaq lazımdır ki, sinonim sözlər Quranın bütün ayələrində deyil, 
yalnız bir neçə yerində nəzərə çarpır. Belə bir halda, heç bir zərurət 
olmadan eyni mənalı ifadələri bir-biri ilə əvəz etmək nə dərəcədə 
düzgün ola bilər?! 
2) Quran öz fəsahət və bəlağəti ilə bütün səmavi kitablardan 
fərqləndiyi və əbədi möcüzə olduğu bir halda, Peyğəmbər (s) orada 
istifadə olunan eyni mənalı sözlərin bir-biri ilə əvəz olunmasına 
icazə verə bilərdimi? 
Məlum məsələdir ki, sonuncu səmavi kitab olan Quran Qiyamətə 
qədər bəşəriyyətin istinad edəcəyi yeganə ilahi mənbədir və onun 
mötəbərliyinin əsaslı dəlillərindən biri də bu müqəddəs kitabın 
orjinallıq və toxunulmazlıq məsələsidir. Əgər Quranda belə 

---

172 
dəyişikliklərin aparılmasına icazə verilsə və ümumiyyətlə belə bir 
şey mümkün olsa, onda artıq bu kitab nə orjinal sayılar və nə də 
onun möcüzə olmasından danışmağa dəyməz. Əziz oxucular! 
Fikrimizi daha aydın şəkildə çatdırmaq üçün misal olaraq «Yasin» 
surəsinin bir neçə ayəsini məhz Quranın özündə işlənən sinonim 
sözlərlə əvəz edib sizin mühakimənizə verirəm. 
Yasin. Vəzzikril həkim. İnnəkə ləminəl ənbiyai əla təriqin səviyy. 
İnzalil həmidil kərim. Lətəxəvvəfə qovmən ma xəvvəfə əslafəhum 
fəhum sahun. 
Hansı bir ağıllı insan qəbul edə bilər ki, Peyğəmbər (s) Allahın 
əmanəti olan müqəddəs kitabda belə dəyşikliklərin aparılmasına 
icazə versin!? Əgər belə bir şey mümkün olsa, onda Quranın təhrif 
edilməsini məqbul sayanlara gözaydınlığı vermək lazımdır. Çünki 
bu iddialara əsasən, Peyğəmbər (s) özü şəxsən belə bir işə icazə 
vermiş olur. 
Allah özü şahiddir ki, bu sözlər yalan və iftira, eyni zamanda 
bağışlanmaz günahdır. 
Allah-taala öz peyğəmbərinə xitabən buyurur: