MüƏLLİFDƏN

bir möcüzə ilə [dəlillə] həlak olsun, sağ qalan da aşkar bir möcüzə 
ilə sağ qalsın». (8/42). 
Bu uca və ilahi məqam olan peyğəmbərliyə gəldikdə isə, qeyd 
etməliyik ki, bu mənsəbə nail olmaq üçün çoxları yalan və hiyləyə 
əl atmış və bu yolda heç bir şeydən çəkinməmişlər. 

---

31 
Bu səbəbdən də, Allah tərəfindən peyğəmbərliyə təyin olunmuş 
şəxslər, iddialarının sübuta yetirilməsi və başqalarının bundan sui-
istifadə etməməsi üçün, kimsənin qadir olmadığı möcüzələri 
göstərməli və tutarlı dəlillər gətirməlidirlər. Belə ki, onun gördüyü 
xariquladə işlər adi təbii qanunlardan fərqli olmalı və qeyd 
etdiyimiz kimi, adi insanların istedad və bacarığından xaric 
olmalıdır. Yalnız belə olduqda, peyğəmbərliyin yeganə dəlili olan 
bu qeyri-adi işləri «möcüzə», onun icrasını isə ecaz adlandırırıq. 
MÖCÜZƏNİN PEYĞƏMBƏRLİYİN SÜBUTUNDA QOYDUĞU 
TƏSİR 
Möcüzə təbiət qanunlarından xaric olduğu üçün yalnız Allahın 
izn və qüdrətilə həyata keçirilə bilər. Yəni, qeyb aləmindən ilham 
almayınca, kimsənin möcüzə iddia etməsi qeyri-mümkündür. 
Demək, peyğəmbərlik iddiası edən şəxsin möcüzə yolu ilə Allah 
tərəfindən himayə olunması və onun öz mövqeyindən istifadə 
edərək insanları haqq yoldan azdırması Allah-taalanın müqəddəs 
Zatına zidd olan xüsusiyyətlərdəndir. Bu nəticəyə gəlirik ki, 
peyğəmbərlərin möcüzə göstərməsi yalnız Allahın izn və qüdrəti ilə 
müyəssər ola bilər. Bu müddəa ümumi bir qanun və nəzər sahibləri 
tərəfindən təsdiq olunan bir həqiqətdir. 
Məsələn, camaat padşah və ya soltan tərəfindən rəiyyətin işlərini 
idarə etmək üçün təyin olunmuş şəxsin tutduğu mövqeyə şəkk və 
tərəddüdlə yanaşsalar, onlar tutduğu vəzifəni sübuta yetirmək 
üçün padşah tərəfindən tutarlı sənəd və dəlillər gətirməlidirlər. 
Rəislik iddiası edən şəxs padşahın, onun digər rəislər kimi 
mükafatlandırılacağını iddia edərsə və padşah da onu nəzərdə 
tutulan hədiyyələrlə mükafatlandırarsa bunu, həmin şəxsin 
padşahın nəzərində etibarlı olduğuna sübut kimi göstərmək olar. 
Çünki, əzəmətli və haqsevər padşahın, yalançı və fırıldaqçı bir şəxsi 
ona xidmət edəcək bir vəzifəyə və rəislik məqamına təyin etməsi və 
onu müxtəlif hədiyyələrlə mükafatlandırması qeyri-mümkündür. 
Demək, adi insan üçün təsəvvür etmək mümkün olmayan bir 
şeyi (mənfi xüsusiyyəti) aləmlərin Rəbbinə və elmi hər şeyi əhatə 
edən bir varlıq üçün də təsəvvür etmək qeyri-mümkündür. 

---

32