Müəllim: Rəhimov Kamal Fənn: Vaqonların elektrik avadanlıqlar və cihazları

Mövzu : Hava kondensasiya olunan vaqonların elektrik avadanlıqları haqqında məlumat.

Sərnişin vaqonlarda havanın sərinləşdirilməsi üçün sərinlədən qurğulardan geniş istifadə edilir. Sərinlədilmə münasib temperatura və nəmliyin insan tərəfindən qəbulu üçün, havanın süni olaraq emal edilməsi deməkdir. Havann sərinlətmə sistemi soyuducu qurğudan, elektrik hava qızdırıcılardan (elektrokolorifer və elektrik peçlərdən) və axın elektrik ventelyasiya avadanlığından təşkil olunur. Hava sərinləşdirici qurğunun işi avtomatlaşdırılıb o termoavtomatika sistemini və uyğun kommutasiya aparatları (relelər, kontaktorlar) ilə idarə olunur və tənzimlənir. Vaqonlarda termoavtomatika sistemi tənzimləmə və generatorun artıq yükləmədən, mühafizə qurğuları ilə əlaqəli işləyir. 47K tipli kupe vaqonlarda v vaqon – restoranlarda tətbiq olunan mərkəzləşdirilmiş avtomatik soyuducu МАБ-M tipli hava sərinləşdirici qurğularda xladagentlərin tətbiqlə kompressor soyutma sistemi istifadə olunur. Xaladagentlər buxarlanan maddələrdir, qaynama vaxtı termodinamiki istilik udma, buxarların kondensasiyası vaxtı isə istilikvermə xassəsinə malikdir. Soyuq daşıyıcı kimi, sərinlədici qurğularda xladon işlədilir. Hava sərinləşdirici qurğuların hamısı yay vaxtı 32⁰C xarici tempeartura və 70% nisbi nəmlikə, qış vaxtı isə nəmlik nəzərə alınamadan – 40⁰C temperaturda işləməyə hesablanır. Vaqonun daxilində temperatura qışda 818-22⁰C və yayda 22-25⁰C, nisbi nəmlik isə 30-60% hədləri daxilində saxlanmalıdır. Hər adam üçün vaqona verilən xarici hava miqdarı yayda 25 m³\saat, qışda isə 20 m³\saat təşkil etməlidir. Vaqonda lazımı hava mübadiləsi ventelyasiya sistemi ilə təmin edilir, sərnişinlərin sayından asıllı olaraq havanın tələb olunan dövriyyəsini yaradır, onu tozdan və digər mexaniki qaşıqlardan təmizləyir. Vaqonun daxili və xarici temperaturasından asılı olaraq, soyuducu qurğunun məhsuldarlığı dörd ədəd elektromaqnit intiğalı. Klopan mexanizminin əsas qovşaqları klapanı 1, memberası 6 və 7 yəhəridir (şəkil 10 a). Membranın üzərindəki boşluq 8 və 9 deşikləri vasitəsilə kompressora və buxarlandırıcıya soyuducu maye vern boru xətti ilə əlaqələnə bilir. Elektromaqnit intiğal 3 makarasından və 1 klapanı ilə əlaqəsi olan 2 nüvəsindən təşkil olunur. 3 makarası cərəyansız olduqda, membrana onun üzərindəki boşluğu doldurulmuş soyuducu mayenin təsiri ilə 7 yəhərinə sıxılır, 8 deşiyi 1 klopanı ilə bağlayır. Bu vaxt 10 və 5 boru xətləri bir – birindən ayılmış olur. 3 makarasından cərəyan keçdikdə (Şəkil 10 b), 2 nüvəsi onun daxilinə dartılır, 1 klapanı açır, soyuducu maye 8 deşiyi vasitəsi ilə ventelin çıxışına vurulur. Memberanın hər iki tərəfində təzyiq bərabərləşir, ancaq 8 deşiyinin sahəsi 9 – dan böyük olduğundan, axan maye membranaya aşağıdan təzyiq göstərir. Nəticədə membrana yəhər üzərində yuxarı qalxır, ventel tamamilə açılır, 0 və 5 boru xətləri əlaqələnir. 3 makarasının elektrik dövrəsi qırıldıqda, 2 nüvəsi 4 yayının təsiri ilə aşağı düşür, 1 klopanı 8 deşiyini qapayır, 6 membranası 7 yəhərinin üzərində oturur. Bu vaxt soyuducu maye təzyiq altında 9 deşiyindən axaraq, membrana üzərində boşluğu doldurur və onu yəhərə sıxır nəticədə 10 və 5 boru xətləri arasında əlaqə yenidən qırılır. Bu elektrokontak vintelin iş prinsipi bu cür təşkil edilmişdir.

Mövzu : Bu vaqonların işıqlandırma xətti haqqında məlumat

Vaqonun kupelərində və xüsusi şöbəsində damda tipi ЛВ – 20 olan lyumisen işıqlar quraşdırılmışdır. Damda quraşdırılmış lyumisen işıqlarda hər birisində iki ədəd lampa yerləşdirilmişdir. Lampaların gücü 20 vata bərabərdir, gərginliyi 220 b tezliyi 400 hersdir. Bu lampalarda eləcə də gecə işıqları üçün göy rəngində də işıqlar yerləşdirilmişdir. Bunların gərginliyi isə 110 v birisi isə 54 volta qoşulmuşdur. Vaqonun quyruğ siqnal işıqları, vaqona giriş pilləkanların və qazanxana şöbəsinin işıqları 110 bolt gərginliklə qidalanır. Tualətlərdə damda bir ədəd lampalar quraşdırılmışdır bunların gərginliyi 54 bolta bərabərdir. Böyük dəhlizdə damda 4 ədəd, bunların hər birində bir ədəd lyumisensiya və bir ədəd közərmə lampa yerləşdirilmişdir: bunlar 110 volt gərginliklə işləyirlər. Eynil həmin lampalar qədər 54 voltla işləyən lampalar da yerləşdirilmişdir. Kiçik dəhlizlərdə də həmçinin bir işıqlandırıcı lampa quraşdırılmışdır. Hər birisində bir ədəd lyumisensiya işıq verən və hər birində közərmə lapa yerləşdirilmişdir ki, onların da gərginliyi 110 volta bərabərdir. Vaqonun al işıqlarını kompressoru və fırlanma öütürcünü işıqlandırmaq üçün 110 bolt gərginliyə hesablanmış işıqlandırıcı lampalar quraşdırılmışdır. Bütün 110 voltluq və 54 boltluq lampaların gücü 25 vata bərabərdir. Bunlardan başqa xüsusi şöbədə razetkalar böyük və kiçik dəhlizlərdə,kupelərdə, tualetlərdə və vaqonun altında işıqlandırıcı lampaları qoşmaq üçün razetkalar quraşdırılmışdır. İşıqlandırıcı xətlər 11 qrupa bölünür.Bütün işıqlandırıcı lampalar 110 volt gərginliyə hesablanmışdır. Bütün işıq xətləri 11 qrupa əsasən qoşulmuşdur.

I qrupa -aşağıdakı vaqona mindirəndə bir lampa xüsusi şöbədə, 10 lampa kupelərdə göy rəngində, 2 lampa kiçik dəhlizdə və 4 ədəd böyük dəhlizdə

II qrupa -aşağıdakı işıq xətləri qoşulmuşdur: xüsusi şöbədəki stol üstü işıqları qoşmaq üçün razetkalar xüsusi şöbədə və kupelərdə sərnişinlər üçün nəzərdə tutulmuşdur polkaların kəllə tərəfində quraşdırılmışdır 19 ədəd lampalar;

III qrupa -aşağıdakı lampalar quraşdırılmışdır 2 ədəd tamburdakı lampalar, 10 ədəd kupelərdəki stol üstü lampaları qoşmaq üçün razetkalar;

IV qrupa- 4 ədəd pilləkəndəki işıqlar, vaqon altı işıqlar və kiçik dəhlizdəki işıqlandırıcı razetkalar

V qrupa - xazanxana şöbəsindəki lampalar, tualetlərdəki razetkaların işıqları, tualetlərin tutulmasını bildirən işıqlar, böyük dəhlizdəki razetkaların işıqları

VI qrupa – bələdçini çağırmaq üçün siqnalizasiya, 54 volta hesablanmış lampalar

VII qrupa- kupelərin qəza işıqlandırma xətti

VIII qrupa – tamburların və tualetlərin hər birində bir lampa, 2 lampa böyük dəhlizdə və xüsusi şöbədə yan işıq

IX qrupa – quyruq işıq siqnalları

Lyumisensiya işıq lampaları

X qrupa – 1lampa kiçik dəhlizin 1 lampa xüsusi şöbənin, 2 ədəd böyük koridorn, 10 lampa isə kupelərdə sərnişinlər üçün

XI qrpa – 1 kiçik dəhlizin, 1 ədəd xüsusi şöbənin, 4 ədəd böyük dəhlizin və 10 ədəd kupelərd sərnişinlər üçün.