Müellitin Hayatı ve Eserleri

Hz. Muhammed İle İbrahim’in Halil Olma Durumları

Hz. İbrahim ile Hz. Muhammed Allah'ın dostu anlamına gelen halîhıllah niteliğine sahip iki peygamberdir. Müslim'in Sahîli"ın-de Rasûlullah'ın bu konuda "Allah İbrahim'i halîl (dost) edindiği gibi beni de dost edindi."*3 buyurdukları kaydedilmiştir.

Yine aynı kaynakta Rasûiüllah kendisine hayru'l-beriyye * di­ye hitap eden birine "O dediğin kişi İbrahim'dir." 54 buyururlar. Aslında Hz. ibrahim (s.a) Hz. Muhammed'den sonraki en üs­tün insandır. Rasûlullah'ın buradaki "O dediğin kişi İbra­him'dir!" buyurması alçak gönüllülüğünün göstergesidir; çünkü bir başka hadiste "Ben Adem'in çocuklarının (insanoğlunun) efen-disiyim, bununla övünüyorum. Kıyamette Hz. Adem'in dışında bütün peygamberler benim sancağım altında toplanacaktır, ki bu­nunla da övünüyorum." 55 buyurmaktadırlar.

Bu ve benzeri birçok nass, Rasûlüllah'm mahlukatın en üstü­nü Allah Teâlâ katında insanların en kerametlisi olduğunu açık­lamaktadırlar.

Kaldı ki İbrahim, Cenâb-ı Hakk'ın da buyurduğu gibi insan­lığın ve tevhid dininin imamıdır. Nitekim Allah Teâlâ onun hak­kında "Ben seni insanlara imam yapacağım." (Bakara, 2/124) bu­yurmaktadır.

Öte yandan yüce Allah yine Hz. İbrahim'in ümmet, yani öncü olduğunu bildirmektedir. "İbrahim; Allah'a itaat eden, O'nu bir­leyen bir ümmet (bir lider) idi". (Nahl, 16/120)

Yüce Allah, yeryüzünde Beyt'inin (Ka'be) yerini Hz. İbra­him'e hazırlattı ve insanları hacc için ona çağırmasını emretti. Yi­ne onun dili üzere Harem'i mahrem bir yer kıldı. Harem'in yapı­lışında oğlu Hz. İsmail de onunla birlikte çalışmıştır. İsmail kur­ban edilmesi buyurulduğunda bu ilahi buyruğa teslimiyet gös­termiş, sıkıntı ve imtihana sabretrnişti. Nitekim biz konuyu baş­ka bir yerde etraflı bir şekilde anlatmıştık.

'"Halkın/ytırntılmışlann en hayırlısı" anlamında dikili taşlar (putlar) ve kendisi dışındaki varlıklar adına kurban kesilmesini kesinlikle haram kılmıştır. Bunun gibi kurban ya da başka bir hayvanın Allah'tan başkasının ismini zikrederek boğaz­lanması da yasaklanmıştır. Bir hayvan kurban olarak değil sade­ce eti için kesilse bile üzerine Allah'tan başka bir varlığın adı anıl­maz. Anılması halinde eti haram olur. Rasûlüllah (s.a) Allah'tan başkası adına kurban kesenlere lanet etmişler57 ve Arab müşrik­lerinin adetlerinden olan cinler adına hayvan boğazlanmasını da yasaklamışlardır.58 Bu konuda başka yerlerde gelen ayet ve hadis­lerin de işaret ettiği gibi kendi adı zikredilmeden kesilen hayva­nın etini Allah mutlak anlamda haram kılmıştır.

Nitekim Allah Teâlâ Rasûlü'ne "Rabb'in için namaz ki! ve kan akıt!" (Kevser, 108/2) buyurmuştur.

Öte yandan Hz. Haiîl de; "Benim namazım, ibadetim, yaşa­mım ve Ölümüm hep alemlerin rabbi Allah içindir!" demişti. (En'âm, 6/162)

Hz. İbrahim aynı şeyi Beyt'in temelleri yükseltilirken oğlu İs­mail ile birlikte de söylemiş ve şöyle dua etmişlerdi:

Rabbimiz! Eylemimizi bizden kabul buyur! Kuşkusuz sen işiten­sin, bilensin!

Rabbimiz! Bizi sana teslim olanlar yap! Soyumuzdan da sana teslim olan bir ümmet çıkar! Ve bize ibadet yerlerimizi de gös­ter! (2/127-128)

Buradaki menâsik kavramı hacla ilgili İbadetlerin tümünü kapsar. Yüce Allah bu konuda şöyle buyurmaktadır:

Bez her ümmete, usulüne göre ibadet ettikleri bir ibadet yolu yaptık. (Hacc, 22/67)

Hiz her ümmet için, AÎIah'm kendilerine rızık olarak verdiği hayvanlar boğazlanırken onların üzerine O'nun adını ansınlar diye bir mabed yapmışızdır. (Hacc, 22/34)

Onların ne etleri, ne de kanları Allah'a ulaşmaz. O'na ancak si­zin takvanız ulaşır. (Hacc, 22/37)

Kim Allah'ın işaretlerini tazim ederse, kuşkusuz bu kalblerinin takvasındandir. (Hacc, 22/32)

Bütün bu fiillerin yapılmasındaki amaç kalblerin Allah için takvalanmış olmasıdır. Bu da, tüm kulluk ödevlerini başkası için değil yalnızca O'nun adına yapmasıdır. Sadece O'nun önünde arz-ı ubudiyet edilmeli ve alcalmmahdır. Burada kulluk kavra­mıyla anlatılmak istenen mana ihlâs, alçak gönüllük, sevginin son noktasına erişmek ve bütün bunları yalnızca Allah adına yapmaktır. İşte İbrahim'in milleti denilirken ifade edilmek iste­nen anlam budur:

Bütün bu anlatılanlardan ortaya çıkan hakikat, temel amaç kalplerin ibadet etmeleri ve takva ile dolmalarıdır. Nitekim Hz. Peygamber bu konuda şöyle buyurmaktadırlar:

Bedende bir et parçası vardır; ki o sağlıklı olduğunda bedende sağlıklı. O bozuk olduğunda beden de bozuk olur.

Niyet ve kast (amaç', her ikisi de kalbin eylemleridir. Bu ne­denle de Allah Rasûlü'ne uyma da temel ölçü olarak yalnızca bu ikisi dikkate alınmıştır.⁴⁵

Allah Rasûlü'nün Kan Aldırması (Hacamat)

Allah Rasûlü'nün kan aldırmasının ve müslümanlara buyurma­sının espirisi de bu kabildendir. Konuyla ilgili bir hadiste şöyle buyur ulmaktadir:

Ümmetimin şifası üç şeydedir: Kan alma aleti ile vurmakta, bal şerbeti içmek ve ateşle dağlamak. Ama ben ateşle dağlamayı is­temem.60

Hacamattan (kan aldırma) maksat vücutta birikip de zarar veren fazla kanın, çeşitli yöntemlerle akıtılmasıdır. Allah elçisinin şifa olan şeylerden sözederken kan aldırmaktan özellikle bahset­mesinin başlıca nedeni şudur: Genellikle iklimi sıcak olan mem­leketlerde kan vücudun yüzeyine çıkar ve bu kanın fazla olan kıs­mının kan aldırma yöntemleri ile dışarı atılması gerekir. Bu nedenle kan aldırma Hicaz ve benzeri sıcak iklimlerde, fazla ve sı­caklık nedeniyle bedenin yüzeyine çıkmış olan kanın vücuttan alılma amacına dayanır. İklimi soğuk olan ülkelere gelince bu bölgelerde kan bedenin yüzeyine değil, damarların iç çeperlerine hücum eder ve bu yüzden soğuk bölgelerde kan aldırma operas­yonu, belli bazı kan damarları yarılarak yapılır. Bunun böyle ol­duğu duyu organları ve tecrübe İle bilinmektedir. Soğuk mev­simlerde, dış yüzeyler soğurken, sıcaklık içe doğru çekilir; çünkü herşey benzeri tarafından çekilir. Sözgelişi hava soğuduğunda yeryüzünde iiişkili olduğu varlıklarla birlikte vücut da soğur. So­ğuk nedeniyle dış yüzeyde yaşama şansı kalmayan sıcaklık içe, derinlere doğru çekilir. Böylelikle soğuk mevsimlerde gerek yer­yüzünün gerekse de canlı varlıkların vücutlarının içi ısınır. Bu yüzden kış geldiğinde canlılar yerkabuğunun derinliklerine çeki­lerek, mevsimi orada geçirir.

Sıcaklığın vücut İçerisinde çekilmesi nedeniyle kış mevsimin­de ve soğuk İklimlerde yaz mevsimindekinden ve sıcak ülkelerde­kinden daha çok yemek yenir; çünkü sıcaklık yiyeceği çabucak yakarak vücudun kullanımına hazır hale getirir.

Genelde kış mevsimlerinde pınar suları, yer kabuğunun iç bölgelerinin sıcak olması nedeniyle ılık olur. Kan da bunun gibi, soğuk mevsimde derinin yüzeyinde soğuk, damar derinliklerin­de ise sıcak olur. Bu iklimlerde ve mevsimlerde kan aldırılması yarardan çok zarar verir.

Yaz mevsiminde ve iklimi her zaman sıcak olan bölgelerde, hem insan bedeninin hem de yerkabuğunun içi değil, dış yüzeyi sıcak olur. Sıcaklığın dış yüzeye çıkması nedeniyle, yazın yenilen besinler kış mevsimindeki gibi kolay sindirilemez. Yerkabuğu­nun derinliklerinin soğuması nedeniyle, yerden fışkıran pınarlar, yazın kışa oranla daha soğuk olur. Ayrıca havanın ısmmasıyla, kış mevsiminde toprağın derinliklerine çekilen canlı varlıklar, börtü böcek yeryüzüne çıkmaya başlar. Bu gibi sıcak iklimlerde yaşayan insanların damarlarının varılmasıyla kan aldırmaları kendilerine bir yarar sağlamaz; hatla zararlı olduğunu bile söyleyebiliriz. Böylesi yörelerde hacamat yöntemiyle kan aldırmak daha yarar­lıdır.

Rasûlüllah'ın sözkonusu hadisinde geçen, "ümmetimin şifası" kavramı, o dönemde kendi çevresinde yaşayan insanlara işaret çimektedir. Ve bunların lamamı, iklimi oldukça sıcak olan Hicaz bölgesinde yaşamaktaydı. Buna göre bu hadis, bu bölgedeki ınüs-lümanlan ilgilendirmektedir.

Aynı şekilde Hz. Peygamber hadislerinde "Doğu İle Batı cıva­sında tek bir kıble vardır." 6I ifadesini kullanmışlardır.⁴⁶