Web-sahifaning axborot tarkibi odatda kontent deb ataladi.
Allamova Shohista Shavkat qizi Web texnologiyalari
24.10.23
Umumiy mavzu, dizayn va havolalarga ega bo‘lgan va odatda bitta web-serverda joylashgan bir nechta web-sahifalar web-saytni tashkil qiladi. Sayt (inglizcha website: web – “tarmoq” va site – “joy”, “tarmoqdagi joy”) – bitta manzil (domen nomi yoki IP manzil) ostida birlashtirilgan shaxsiy yoki tashkilotning kompyuter tarmog‘idagi elektron hujjatlari (fayllari) to‘plami. Odatda, sayt Internet tarmog‘ida joylashgan deb taxmin qilinadi. Web-server - bu mijozlardan, odatda web-brauzerlardan HTTP so‘rovlarini qabul qiladigan va odatda HTML sahifasi, rasm, fayl, media oqimi yoki boshqa ma’lumotlar bilan birga HTTP javoblarini chiqaradigan server. Web-serverlar World Wide Web tarmog‘ining asosidir.
Hosting (ingl. “web-hosting”) – Internet hosting xizmatining bir turi boʻlib, jismoniy va yuridik shaxslarga oʻzlarining web-sahifalariniinternetga uzluksiz ulangan web-serverlarga joylashtirish xizmatini nazarda tutadi. Hosting, shuningdek, mijoz uskunasini provayder hududida joylashtirish, uning yuqori o‘tkazuvchanlikdagi aloqa kanallariga ulanishini ta’minlash xizmati (kolokatsiya) deb ataladi.
Sayt uchun joy beruvchi kompaniya esa hoster deyiladi.
Domen nomi
- foydalanuvchi brauzerning manzil maydonida yozadigan belgilar jamlanmasi. Shuni takidlash kerakki, brauzerning manzil maydonidagi belgilar jamlanmasi URL deyiladi. URL (Uniform Resource Locator – Resursning yagona ko‘rsatkichi) va domen nomi o‘rtasida farq bor. Yani, URLda domen nomiga qo‘shimcha biron sahifa ham yozilgan bo‘lishi mumkin. Domen – bu cheksiz internet ummonidagi serverlardan birida joylashgan qaysidir saytga olib boradigan manzil hisoblanadi.
IP manzil (o‘qilishi (ay-pi adres) ingilizcha Internet Protocol) -
-qurilmaning tarmoqdagi takrorlanmas virtual adresidir. Internet va lokal tarmog‘idagi qurilmalar bir-biri bilan IP protokoli orqali bir-birini IP adreslariga ma’lumot jo‘natish orqali aloqa qilishadi. Bu aloqaning o‘ziga yarasha qonun qoidalari bor va shu qonun qoida asosida bir IP manzil ikkinchi IP adresga xabar(paket) jo‘natadi va shu qonun qoida protokol deyiladi.
- web-saytlarni ko‘rish, ya’ni web-sahifalarni so‘rash (asosan Internetdan), ularni qayta ishlash, ularni ko‘rsatish va bir sahifadan ikkinchisiga o‘tish uchun dasturiy ta’minot.
Foydalanuvchi sahifaga so‘rov yuborganda, chaqirilgan sahifa avval serverda qayta ishlanadi va shundan keyingina tarmoq orqali tashrif buyuruvchiga fayl sifatida qaytariladi. Bu fayl kengaytmalari quyidagicha boʻlishi mumkin: HTML, PHP, ASP, Perl, SSI, XML, DHTML, XHTML.
HTML tili versiyalari:
HTML 5.1 2014-yil 19-dekabrda ishlab chiqila boshlandi
Web-dasturlash texnologiyalarini, dasturlarini asosan ikkita qismga ajratish mumkin: klient tomonidagi dasturlarlash (client-side) va server tomonidagi (server-side).
Ushbu texnologiyalarni tushunish uchun avvalo bevosita “klient-server” texnologiyasini tushunish kerak. Web-sahifaning interaktiv dasturi sstenariy deb ataladi. Bunday atama dasturning natijasiga bog‘liq holda vujudga kelgan. Uning asosiy vazifasi Web-sahifasida foydalanuvchi holatiga, harakatiga “reakstiya” berishdir. Shu tariqa sstenariylar klient tomonidan bajariluvchi va server tomonidan bajariluvchi sstenariylarga bo‘linadi. Klient tomonidan bajariluvchi sstenariylar brauzer yordamida bajariladi. Server tomonida bajariluvchi sstenariylar esa Web-server yordamida bajariladi.
