Muhammad al-xorazmiy nomodagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Elektr zanjiri — elektr energiyasi manbalari, qabul qilgichlari
(isteʼmolchilari) va ularni bir-biriga tutashtiruvchi oʻtkazgichlar (simlar) majmui.
Elektr zanjiri tarkibiga ulabuzgichlar (viklyuchatellar), qayta ulagichlar
(pereklyuchatellar), saqlagichlar, himoyalash va kommutatsiya (uzibulash)
apparatlari, oʻlchash va nazorat asboblari va boshqalar ham kiradi. Elektr zanjiri
yordamida elektr energiyasi (elektromagnit energiya yoki zanjirida elektr toki,
elektr yurituvchi kuch EYUK, potensiallar farqi mavjud boʻlgan boshqa tur
energiya) uzatiladi, tarqatiladi hamda kuchlanishi pasaytiriladi yoki oshiriladi.
Elekt energiyasi manbalarida biror turda gi energiya (suv, issiklik va boshqalar
ener giyasi) elektr energiyasiga, qabul qil gichlar (isteʼmolchilar)da elektr ener
giyasi issiqlik, mexanik va boshqalar tu| energiyaga aylantiriladi. Elektr zanjiri
rejim" (ish maromi) barcha qismalardagi tok va kuchlanish qiymatiga bogʻliq
boʻladi. Elektr zanjiridagi tok, EYUK va kuchlanish oʻrtasidagi munosabat Kirxgof
qonunlari bilan tushuntiriladi (qarang
Kirxgof koidalari
). Elektr zanjiri
oʻzgaruvchan va oʻzgarmas tok zanjirlariga boʻlinadi. Elektr zanjirining asosiy
elementlari: rezistor, induktivlik gʻaltagi, elektr kondensator va boshqalar
Elektron sxema - bu qandaydir vazifani bajarish uchun o'zaro
ulangan
rezistorlar
,
kondansatorlar
,
diodlar
,
tranzistorlar
va
integral
mikrosxemalar
kabi individual
elektron komponentlarning
kombinatsiyasi
bo'lgan
mahsulot
yoki shartli belgili
sxema
(
chizma
).
Komponentlarning
turli kombinatsiyasi sizga ko'plab oddiy va murakkab
operatsiyalarni bajarishga imkon beradi. Masalan,
signalni kuchaytirish
,
ma'lumotni qayta ishlash, uzatish va boshqalar
[1]
Diskret komponentlar asosidagi
elektron sxemalar , shuningdek
integral
mikrosxemalar
bir
yarimo'tkazgich

kristalida

juda ko'p turli komponentlar
birlashmasidan tashkil topgan bo'ladi.
Elementlar orasidagi ulanishlar
simlar
orqali amalga oshirilishi mumkin, ammo
endi
bosma platalar
ko'p ishlatiladi. Ularda izolyatsion asos(taglik)da turli usullar
bilan (masalan,
fotolitografiya
), o'tkazuvchan yo'llar va kontakt yostiqchalari hosil
qilinadi.
[2]
.
Elektron sxemalarni ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish uchun va kerak bo'lganda
elektron
sxemaga
tezda o'zgartirishlar kiritishga imkon beradigan maketli platalar
qo'llaniladi.
Elektron sxemalarni loyihalash va yaratishni o'rganadigan elektronika
bo'limi
sxemotexnika
deb ataladi.
Analog soʻzi lotinchadan olingan soʻz boʻlib, uzluksiz degan maʼnoni
angalatadi. Analog signal vaqt boʻyicha uzluksiz boʻlgan signaldir. Masalan uy
telefonidan
ATSgacha
boʻlgan tarmoqda biz analog signal joʻnatamiz. Analog
signalning kamchiliklari(uzoq masofaga yetib bormasligi; halaqit bardosh

---

---

emasligi; …) sababli hozirgi kunda

raqamli signalga
almashtirilmoqda. 2018-yili
1- iyuldan Oʻzbekiston TV uzatishlarida
raqamli uzatishlarga
almashtirildi.