التَّمكينُ للأمَّةِ الإسلاميَّةِ في ضوءِ القرآنِ الكريمِ so lalan ko kapakandato o pagtaw a islam sii ko Sindaw o Qur’an a Sasakawn Mohd as Sayed Mohd. Yusuf

So Paratiaya i di Mipndaraynon a Sarat a Onayan o Kapakandato:
So taw a pndirogod ko kitab o Allãh  na khatoon iyan a mataan a so Allãh  a maporo ago mala ko masa a gii niyan kapagiasaa ko miamaratiaya ko kiporo ago so kapakandato ago so kapakataban na ipmbtad iyan ko bantak o kailay ran a sarat a satiman a onayan a skaniyan so kaadn o paratiaya.
Pitharoo Allãh  a:

         

Go di kano phlmlmk go di kano pmboko ka skano so manga poporo amay ka miaadn kano a miamaratiaya (Ali Imran 139).
Go pitharo iyan a:
                                         

Inibgay a pasad o Allah ko siran oto a miaratiaya a pd rkano ago minggalbk siran sa manga pipiya a tankd a pakapndatoon iyan siran ko lopa sa datar o kiapakandato o siran oto a miaonaan iran ago tankd a mipndato iran so agama iran a so inikasoat iyan kiran ago tankd a zambian iyan kiran ko oriyan o kaalk iran sa kasasarig, sa pzimbaan ako iran ago di ako iran iphanakoto sa mlk bo, na sa taw a khafir ko oriyan oto na siran oto na siran so manga fasiq (an Nur 55). Go pitharoo Allãh  a: …go miaadn a kabnar rkami so katabangi ko miamaratiaya (ar Rum 47).

“ Mataan a so kapasadan o Allãh  na makatitindg a rk o manga sogo iyan ago so siran oto miamaratiaya.. sa patoray a maadn so kamataani ko paratiaya sii ko manga poso a so ron pnggolalan ankai a kapasadan. Sa anda dn i katagoo linang a paratiaya ko manga poso na maponas on so salapot o kapanakoto sii ko langowan o bontal iyan sa mabonayon so poso a rk o Allãh  ago manonompag sii rkaniyan”.
Daa sankaan a mataan a so Ummah Islamiyyah imanto na matatago sa giikaplotng a piakalklk ko kassmpanga niyan ko bagr o kakhafir a so miamilik iyan a langowan a okit ago sabap o bagr a barandiya, sa daa rk on o Ummah Islamiyyah a pd sa manga okit o kapakaombaw a barandiya a phakaampl, na amay ka di niyan kamataanan so kakowaa niyan ko kapakaombaw niyan ko paratiaya na mataan a so gii niyan kapakithidawa – na daa sankaan on – a kalapis a kipantag iyan.
Mataan a so paratiaya na khitindg iyan a rk o Ummah Islamiyyah a kabaloy niyan a gomaan a mabagr sii ko kassmpanga niyan ko bagr o kakhafir. Ago skaniyan i gomaan a paganay ago onayan ago phamitas sii sankai a kaprompaka. Da dn phrang so miangaoona ago da dn phrang so miangaoori inonta a aya gomaan iran na so paratiaya, na amay ka maadn so paratiaya na maadn so okit ko kapakataban ago so kapakandato, na amay ka madadas so paratiaya na antonaa i khibgay a gona o manga gomaan ko doniya langon apiya pn matimo?
“Misabap sankai a gomaan – gomaan a paratiaya – na riompakan o manga Muslim a miangaoona so langowan a jahiliyyah a so inalangan iyan so lalan iran, sa kiaombawan iran oto langon sabap ko paratiaya iran, sabap sa kagiya tiankd iran so kabbnar o Kadnan iran a so bialoy niyan so kiporo a sakotowa o paratiaya, pitharoo Allãh  a:

…     

…go skano so lbi a manga poporo amay ka miaadn kano a miamaratiaya (Ali Imran 139).
So kaphaporo na sipat o miamaratiaya, ogaid na so kasankapan iyan na katatamanan a mapayag a so amay ka miaadn kano a miamaratiaya.
Gowani a rompakan o manga Muslim so ronda a Furs ago Rum na da siran phaporo sa ba sabap ko kadakl iran i bilangan, ka sabnar a miadn siran a maito i bilangan, go da pn nggolalan sa ba kadakl a tamok, ka sabnar a miaadn siran a pagtaw a mrmr a pphagintaw sa maninit a kaoyagan, go da pn sa ba misabap sa kabagr a sandiyata, ka so manga ridoay ran na makaoombaw kiran kna o ba sii bo ko soson o gomaan ogaid na sii pn ko kaporo o atoran a kathidawa ago so kambarasa ko manga kapandayan ko kambonoay a maaator sa blangan a maolad, go kna pn o ba sabap ko kababaloy ran a manga Arab.
Aya mataan na miphaporo siran sabap sa satiman a shayi a skaniyan so paratiaya iran, miphaporo siran sabap ko kaggdama iran sa mataan a siran na miamaratiaya siran a lbi adi giankai a manga jahiliyyah mapiya pn i kadakl o bilangan iyan ago so bagr iyan ago so gomaan iyan ago so bandaran iyan ago so manga atoran iyan ago so manga pangitaban iyan.
Oriyan iyan na miaadn so piakammsa a so katawan o Allãh  a mataan a khaadn skaniyan ko masa a kapangimporoan o manga taw sa nggolalan ko paratiaya. Sabnar a mianamar ankai a bagr a phapaporo sabap ko paratiaya niyan sii ko kamataani niyan ko ginawa niyan sa mapakamoayan iyan ko doniya o kamamasaan sii ko langowan a blangan a pd ko manga blangan o bagr sa piaganad iyan so katao, ago kinal iyan so manga kapandayan o bagr ago so kathidawa, ago miloto ko langowan o sosonan o gomaan ago piakatindg iyan so maporo a bandaran, na miatankd on sii ko doniya o kamamasaan a kiabaloy niyan a lbi a mala a bagr sii ko iringa o thotol ko liawaw o lopa, na romiompak sa kaomag sa Sbangan ago sa katampar sa Sdpan sa dazang a lbi a magaan ago madilapt a da dn a iring iyan sii ko iringa o kamama-nosiyai sa pphakalankapn iyan so toroan ago so gonanao sa ipthombak iyan so kota o batal sa pphagombasay, sa ipkhayambr iyan so langowan a pangalang a iaalad ko lalan iyan.
Go sii ko oman dn i masa a pphakataban on so manga Muslim na da maadn i ba aya pkhapoonan o kaporo iran na kagiya siran na madakl i manga pagtaw, odi na tamok, odi na ronda a sondaro, odi na katao, antaa ka bandaran… aya mataan a pkhapoonan o kaporo iran na so kababaloy ran a miamaratiaya sa thito a paratiaya ago mataan a matatago siran ko bnar, na so manga jahiliyyah a makaliliot kiran na sii ko batal, na oriyan oto na kiaadnan siran sa manga mama ago manga tamok ago manga sondaro ago katao ago bandaran, na kiamataanan iran ko kiaphaporo iran sii sa sold sa sabap ko paratiyaya iran so kiniporo iran sii sa liyo sabap ko langowan a phizoson a bagr ago kadato.
* * *

So Paratiaya na Onayan o Langowan o Mapiya:
Go datar anan a pphakarinayag a mataan a so paratiaya na onayan o langowan a mapiya ago sabap o kakhaaparoliya ko manga kabarakat ago so kathoron o manga rizkhi, sa pmbagrn o Allãh  ankai a kamataanan, sa pitharo iyan a:

                  

Opama o mataan a so manga taw ko lipongan na miaratiaya siran ago miananggila siran na ibt ka lkaan ami siran sa manga kabarakat a phoon ko kawang ago so lopa ogaid na miakambokhag siran na siniksa ami siran sabap ko nganin a miaadn siran a gii ran panokatn (al A’raf 96).
So Kapakaayon o Ayat ko ayat a miaonaan iyan:
Gowani a payagn o Allãh  so kiasiksaa niyan ko lipongan a so piakambokhag iran so manga sogo sabap ko miaadn kiran a kiasanka iran ago so kiapanalimbot iran ko manga ginawa iran ago sii ko manga taw, na piayag iyan ko manga taw sa Makkah ago si ko langowan o manga taw so khaadn a pd ko limo iyan sii kiran opma o miaratiaya siran ko manga sogo, ago kinowa iran so manga sosonan o kaoyagoyag, sa pitharo iyan a: Opma o mataan a so taw ko lipongan…
So Maana a Lankap o Ayat:
Pitharoo o khirk ko tafsir a al Manar a: Pitharoo Allãh  a: Go Opama o mataan a so taw ko lipongan na miaratiaya siran… ko nganin a inidolon kiran o manga sogo kiran ko kasimbaa ko Allãh  a isaisa skaniyan sa nggolalan ko inibtad iyan kiran a pd sa manga galbk a mapiya, ago piananggilaan iran so nganin a inisapar iyan kiran a pd sa kapanakoto ago kapaminasa ko lopa a nggolalan sa kapanalimbot ago manga kadostaan, na disomala a lkaan ami siran sa phizoson a pd sa manga kabarakat ko kawang ago so lopa a da iran dn kasawiti sa miaona sa matitimo antaa ka mipaparak, giankai a ayat na adn a pmbagrn iyan a onayan a matatankd sii ko Qur’an a: Mataan a so paratiaya a thito na khikokom iyan so kapagontong ko doniya ko da pn kaadn o maori a alongan, sa datar oto a khikokom iyan so kapkhabnara ko manga kamapiyaan ko doniya sa khakowa o mu’min sa tarotop ago dianka a bontal iyan.
Pitharoo Sayd Qutb ko tafsir iyan a Fi Dhilal al Qur’an a: Mataan a so paratiaya ko Allãh  ago so kalk on na khaadn iran a dowa so kasolapay o kabarakat a phoon ko langit ago so lopa a kapasadan a phoon ko Allãh , na antaa i lawan sa kapakatotomana sa pasad a di so Allãh ?
Go skitano – a miamaratiaya – na pkhakowa tano ankai a kapasadan sa nggolalan ko poso o miaratiaya sa mbnarn tano skaniyan sii dn sa paganay, sa di tano ipagiza i manga sabap iyan, ago di tano pzanka sa saprk mata bo ko kakhitana o kabbnar iyan, sa so manga kabarakat a iibgay a pasad o Allãh  ko miamaratiaya ago miamananggila na pizoson ago pimbarang a da skaniyan zakntala o ayat ago da niyan tamani.
Na so insarat o maana o titayan a Qur’an na iptholad iyan so solapay a pthoron a phoon ko langowan a darpa, ago so phagmbowat a phoon ko langowan a katampar sa daa taman iyan ago daa gintasan iyan, a skaniyan na kabarakat ko langowan o soson iyan ago so manga bontal iyan, ago so lagowan o warna niyan a pd sa kialayaman o manosiya antaa ka da mititik sa pamikiran iyan.
Mataan a so kabarakat a khaparoli a pd o paratiaya ago so kalk ko Allãh  na kabarakat a khaparoli sii ko manga shayi ago kabarakat sii ko manga ginawa ago kabarakat sii ko manga kagdam, ago manga kabarakat sii ko manga pipiya ko kaoyagoyag ago manga kabarakat a maphakatho iyan so kaoyagoyag ago khiporo iyan.
Go datar anan a pkhagdam tano so di kipndaraynonn ko paratiaya sii ko kaoyagoyag o pizakatawan ago so kipapatoray niyan sii ko katharagomabalaya ko pagtaw (ummah) ago so kawawajib iyan a paliogat ko kakowaa ko kapakandato a so inibgay a pasad o Allãh  a Kadnan o manga kaadn.
* * *

Sii ko Kaposan Ankai a Pangilay na Ptharoon ko a:
Mataan a so paratiaya na skaniyan i bandingan a paganay ago onayan a rk ankai a Ummah. Na amay ka minibagak so manga Muslim sii ko salakaw kiran sii ko kiakowaa ko manga okit o kaoyagoyag a maradika a sasakawn na aya phagndodan oto na so kiapakasilay ran ko kasabota ko Islam sa sabot a mapiya ago sabap ko kalobay o paratiaya iran ko manga sosoanan iyan ago so manga arga iyan ago so manga iringa iyan.
Na daa okit ko kaompiyai ko btad iran ago so khabolosan iran inonta o misabap ko paratiaya sa makaayon ko bontal a kiapayaga on o Allãh  ko kitab iyan ago so Sogo iyan sii ko Sunnah niyan. Ago mabaloy so paratiaya a bagr a pzonggod sii ko kanggalbk ago gaga a phakakaog ko kaptharagombalay ago phakaoyat a waraan ko kapamondiyong.
Sa gawii a kaompiyaan o Ummah so paratiaya niyan sa masabot iyan sa sabot a malingaw a somasarig sa datar o kiabayai ron o Allãh  ago kamataanan iyan a mimamasa a oyagoyag ko parangay niyan ago sii ko manga bagr iyan ago mipkhaokhaog iyan sii ko oman i darpa ago masa sii sankai a liwaw o lopa na khabaloy skaniyan a ummah a ropaan a galbk a sasarigan sankai a paratiaya a so aya niyan phagokitan ago aya niyan sosonan.
Na sii sankai na khabaloy so ummah a patot a kabaloy niyan a phakiwarisan on o Allãh  so lopa sa kapndatoan iyan ago ptharagombalayin iyan, sa gioto so talad ago kapasadan o Allãh  Mataan a so Allah na di niyan ndoratn so kapasadan iyan.

Lalan a Ika Dowa
So Galbk a Mapiya

(al Amal as Salih العملُ الصَّالـحُ )

Phakaoma so galbk a mapiya sa sii ko ika dowa a pankat a makatotondog ko paratiaya sii ko manga onayan o kapakandato, sa datar o kiapakaoma niyan ko katharoo Allãh  a:

                     

Inibgay a pasad o Allah ko siran oto a miaratiaya a pd rkano ago minggalbk siran sa manga pipiya a tankd a pakasambiin iyan siran ko lopa sa datar o kiapakasambi o siran oto a miaonaan iran ago tankd a mipndato iran so agama iran a so inikasoat iyan iyan kiran… (an Nur 55).

So galbk al amal na skaniyan so kanggalbka ko shayi sa nggolalan sa babantakn a pamikiran, na so mapiya as Salih na skaniyan so nganin a phakanggay a gona, a phoon oto ko katharo a as salah a skaniyan so kapaginontolan ago so kapakalidas ko paawing.
Pitharoo Ibn Hajar a: So salah na ropaan a mararankom iyan a langowan a parangay a mapiya.
So paratiaya ago so galbk a mapiya na makapag’pda a di makapmblag, sa ba bo di langon a kapkhaaloy o paratiaya na misasarta on so galbk a mapiya, a gioto na makatotoro ko kapakazosolbiya iran a di siran makapmblag, sa madakl a ibarat anan sii ko kitab o Allãh , pitharoo Allãh  a:

        

So siran oto a miamaratiaya ago minggagalbk sa manga pipiya na rk iran so mapiya ago so mapiya a khadnodan  (ar Ra’d 29).
Go pitharoo Allãh  a:

                  

Go inisold so siran oto a miamaratiaya ago minggalbk siran sa manga pipiya sa manga kasorgaan a pphamanoga so kababaan iyan so manga lawas a ig sa tatap siran on sa nggolalan ko idin o Kadnan iran, a aya smang iran on na so salam (Ibrahim 23).
Go pitharoo Allãh  a:

            … 

Ibt ko masa * Ka mataan a so manosiya na madadalm sa kalapis * Inonta bo so siran oto a miamaratiaya ago minggalbk sa manga pipiya… (al Asr).
“ Sa datar anan a pkhatoon tano a so paratiaya na di khablag ko galbk a mapiya, ka kagiya so galbk a mapiya na onga o paratiaya, ago aya niyan payagan a pkhailay o manga taw. Sa anda dn i kaaloy o paratiaya sii ko Qur’an odi na alowin so miamaratiaya na maaloy mambo so galbk a skaniyan i diorobasa a moayan ago galbk a kanggolalan a rk o paratiaya, ago di khamataanan so kabbnar o paratiaya odi ron misabap. Sa kna o ba so btad na matag kagdam, aya mataan na kagdam a pagantonn sa kaokhaog sa pantag sa kapagadn sa btad a kamamsaan a makaaayon ko pamikiran a Islam ko kaoyagoyag.
Pitharoo Sayed Qutb a: So galbk a mapiya na skaniyan i onga a waraan o paratiaya, ago kaokhaog a kalalawasi a so magphoon sii ko masa a pthakna on so kamamataani ko paratiaya sii ko poso.. sa so paratiaya na kamataanan a katarima a giikhaokhaog. A anda dn i kathampat iyan sii ko darm na makakhaokaog sabap ko ginawa niyan sii ko kamataani niyan ko ginawa niyan sii sa liyo sa bontal a galbk a mapiya.
Gianan so paratiaya.. a di khaparo o ba matatap a brn a di pkhaokaog, a matotonkop a di khapayag sa ropaan a oyagoyag ko liyo o lawas o miaratiaya. Sa amay ka di khaokhaog sa kaokhaog a waraan na skaniyan na paratiaya a maatay odi na di bnar, na phoon sii na pphakarayag so arga o paratiaya. Mataan a skaniyan na kaokhaog ago galbk ago katharagombalay ago kaporon.. a palaya dn oto manonom-pang ko Allãh  a Kadnan o manga kaadn, mataan a kna skaniyan a paratiaya o ba kakhorips ago kamboriks a khatonkop ko manga pgns o darm o manosiya, go kna pn o ba manga niyat bo a mapiya a so di khapayag ko blangan o kaokhaog, sa giai i waraan o Islam a mapayag a so phakabaloy ron sa bagr a ptharagombalay a mala sii ko piaganakanakan o kaoyagoyag.
So galbk a mapiya a makaphapasod sa paratiaya a mabagr na phakaadn sa rk o kaoyagoyag a mapiya a so inibgay a pasad o Allãh  ko kiatharoa niyan sa:

                   

Sa taw a nggalbk sa mapiya a pd sa mama antaa ka babay a skaniyan na miaratiaya na tankd a oyagn ami skaniyan sa kaoyagoyag a mapiya ago tankd a ibalas ami kiran so balas iran sabap ko kapiya o nganin a gii ran nggalbkn (an Nahl 97).
Pitharoo Ibn Kathir sii sankai a ayat a: Gianan na kapasadan a phoon ko Allãh  a bagian i taw a nggalbk sa mapiya, a skaniyan so galbk a moonot ko kitab o Allãh  ago so Sunnah o Nabi niyan a pd sa mama ago babay a pd ko mbawataan o Adam, a so poso iyan na mapaparatiaya ko Allãh  ago so Sogo iyan sa pagoyagn skaniyan o Allãh  sa kaoyag a mapiya sii ko doniya ago mbalasan iyan sa lbi a mapiya ko nganin a pinggalbk iyan sii ko alongan a Qiyamah, sa so kaoyag a mapiya na mararankom iyan so manga bontal a kapakaddkha sii ko apiya antonaa a katampar a kiaadnan on.
Sa miasobag so manga kpit o manga pananafsir sii ko antap ko kaoyag a mapiya ino ba skaniyan na sii ko doniya antaa ka sii ko akhirat? Na pitharoo sabagi kiran a skaniyan na sii ko akhirat, sii ko sorga a kagiya kaoyagoyag oto a daa kapatay ron, ago kakhawasa a daa kamrmr on, ago kapipiya ginawa a daa kasasakit on, ago kadato a daa ikhada iyan ago kapagontong a daa karomasayan on.
Na pitharoo sabagi kiran a sii oto ko doniya, sa khaadn sa madakl a manga bontal iyan, a pianothol skaniyan o Ibn Kathir ko tafsir iyan:
Paganay ron: Skaniyan so rizki a halal a soti sa inibangnsa niyan oto ko Ibn Abbas.
Ika dowa: Skaniyan so kapagontong a inibangnsa niyan pn ko Ibn Abbas.
Ika tlo: Skaniyan so kapanginsokor ago so kasosoat ko inibgay o Allãh  a bagi sa inibangnsa niyan ko Ali Bin Abi Talib.
Ika pat: Skaniyan so rizkhi a halal ago so simba ko doniya, sa inibangnsa niyan ko ad Dahhak.
Ika lima: Skaniyan so kanggalbka ko kapangongonotan ago so kaliliwanagi ron ko rarb iyan a inibangnsa niyan pn ko ad Dahhak.
Oriyan iyan na pitharoo Ibn Kathir sa osayan iyan sankai a manga katharo a: Aya ontol na so kaoyag a mapiya na mararankom iyan ankai langon.
Sa piakarayag o Abu Hayyan a so kaoyagoyag a mapiya na khaadn sii ko doniya, sa pitharo iyan a gioto i pamikiran o kalankapan ko manga ulama ago aya makatotoro roo na so katharoo Allãh  a: Go tankd a ibgay ami kiran so balas iran sa aya maana oto na sii ko akhirat.
Sa ptharoon ko a sa daa makaarn ko katimoa ko dowa a katharo sa khaparoli so kaoyagoyag a mapiya a rk o miamaratiaya sii ko doniya ago sii ko akhirat sa daa margn ko kalbihan o Allãh .
Sa gianan na kinowa a dalil o al Fakhr ar Razi ankai a ayat sa so galbk a mapiya na salakaw ko paratiaya. Sa pitharo iyan a: So Allãh  na bialoy niyan so paratiaya a sarat ko kakhabaloy o galbk a mapiya a khatankd iyan so balas, na so sarat o shayi na salakaw sankoto a shayi.
Sii ko Along Ankai a Ayat na pitharoo Sayed Qutb a:
Giankai a ayat na pthankdn iyan so manga onayan a phakatalingoma:

1. 
   So galbk a mapiya na paliogat a adn a onayan iyan a pakaasal a ron makambbkn a skaniyan so onayan o paratiaya ko Allãh  (skaniyan na miaratiaya) na sii ko kada ankai a onayan na daa phakatindg a taragombalay, ago sii ko kada ankai a khoyaptaan na daa khatimo a sagomparak, sa skaniyan na bayank a datar a ombi a siambr a mabagr a sobosobo sa gawii a panambr. Na so paratiaya na skaniyan i rarikan a onayan a so ron pkhabintng so manga thawd a khoyaptaan, na odi gioto na khabaloy skaniyan a makakakas a daa kabibins iyan. So paratiaya na skaniyan i phakaadn ko galbk a mapiya sa phakasogo on ago so antap iyan.
   

2. 
   So galbk a mapiya a pd iyan so paratiaya na aya balas iyan na so kaoyagoyag a mapiya sii sankai a lopa.
   

3. 
   Mataan a so kaoyagoyag a mapiya sankai a doniya na di niyan khakorangan so balas a mapiya ko akhirat.
   

4. 
   Sa giankoto a balas na khaadn sa lbi a mapiya a nganin a pinggalbk skaniyan o miamaratiaya sii ko doniya, sa mararankom anan so kaplpasa kiran o Allãh  ko manga dosa iran na sayana dn a mapiya a balas!!
   

Sabnar a piakaolad o Islam so goliling o galbk a mapiya ka an iyan marankom a langowan a shayi, ago matinkong iyan a langowan a okita, sa makaphlagid on so nganin a tiamanan skaniyan o kitab ko okit a kapnggalbka on ago so lanka iyan, ago so inibagak iyan sabap ko kambidabida o manga masa ago so manga darpa a pnggalbkn skaniyan o ginawa o manosiya ka an iyan on mibtad so manga koray o koris iyan a mapaparatiaya sa mitoyok iyan oto ko kaoyagoyag sa mawit iyan ko antap a so kiabayaan on Allãh .

Sa so galbk a mapiya na maolad i goliling sa dianka a kharankom iyan a langowan a shayi sii ko kaoyagoyag sa pnggalbkn iyan sa nggolalan sa ingaran o Allãh .
Sabnar a iniitong o Islam a manga galbk a mapiya a di mitititik sa pamikiran o manga taw o ba oto baloya o agama a galbk a mapiya ago kapakarani ko Allãh , sa bialoy niyan a langowan a galbk a khiponas iyan sa lo’ a taw a makamboboko, odi na kaphakakhapan iyan a margn a isa a taw a kapipiloan, odi na imbagr iyan sa panizakay a taw a mialalim, odi na iphokas iyan sa ako o taw a kadadaoban, odi na imbayad iyan sa otang a makambabayadan, odi na ithoro iyan sa taw a madadadag, odi na ipagndao niyan sa taw a daa sowa iyan, odi na ipagrn iyan sa marata a khisogat sa kaadn, odi na ringasa sa isa a lalan, odi na phakabgay sa gona sa langowan a kaadn a mawasa i poso (oyagoyag) .. na bialoy oto langon o Islam a galbk a mapiya sa taman ko tnday a kababaloy o niyat on a bonayon a manonompang si ko kabaya o Allãh .
Sa pagalowin akn so sabaad a manga hadith a makapnggonanao roo:

• 
  Pianothol o Imam Muslim a phoon ko Abu Hurayrah a phoon ko Nabi  a: Langowan a anggawta o manga taw na adn a sadaqah niyan oman gawii a pzbang on so alongan a gii niyan pakapaginotolaan so lt o dowa kataw na sadaqah, go so kapthabangi niyan ko mama sii ko ayam iyan sa pphakarorann iyan na sadaqah, so katharo a mapiya na sadaqah go lagowan a lakadan a iphlalakaw niyan ko sambayang na sadaqah, go so kaphagoginasi niyan ko lalan na sadaqah.
  

• 
  Go pianothol o Imam Muslim a phoon ko Anas a pitharoo Rasulullah  a: Da a pd sa Muslim a mamola sa pamomolan odi na mbasok sa ibabasok na adn a makakan on a papanok odi na manosiya odi na binatang inonta a maadn on oto a rk iyan a sadaqah.
  

• 
  Datar o kiapanothola on o dowa a shaykh a phoon ko Abu Hurayrah a phoon ko Rasūlullāh  a: Adn a mama a phlalakaw sa lalan na miaoma niyan a sapak a sorok ko lalan na inisaplid iyan na mianalamat ko Allãh  na rinilaan iyan, go sii sa kiapanothola on o Imam Muslim na: Siagadan a mama a sapak a kayo sii ko lmbak o lalan na pitharo iyan a: Wallahi ka ikilid akn ankai a sapak sa awatn akn ko manga Muslim sa di niyan siran masiksa na minisold iyan oto sa sorga.
  

• 
  Go pianothol o Imam Muslim a: Adn a mama a phlalakaw sa lalan na riaot a kawaw na miakaoma sa tabay na tomipad on na mininom on, oriyan iyan na tominimbawaw na minitkaw a aso a midodola a dila iyan a pkhn iyan so bayank sa kapkhawaw niyan, na miatharoo o mama a inisampay sankai a aso so minisogat rakn a kawaw, na tomipad ko tabay na inisagb iyan on so talompa iyan na piakainom iyan so aso na pianalamatan iyan so Allãh  na rinilaan iyan, na pitharo iran a hay Rasulullah  apiya sii ko manga binatang na adn a balas tano ron? Na pitharo iyan a: Sii sa langowan a atay a mawasa (oyagoyag) na adn a balas on.
  

Sa datar anan a pphakarayag a mataan a so kawankawangan o mapiya ago so gona a so pkhaoyag so Muslim ko goliling iyan na kna o ba sii bo ko manosiya, ogaid na pphakablang sa pkharankom iyan a langowan a kaadn a oyagoyag sii ko kibabatog, sa datar oto a pphakarayag a mataan a so galbk a mapiya na skaniyan so kanggalbka ko sosonan o Allãh  sii ko btad o kaoyagoyag, a skaniyan na di matitins ko blangan a satiman ko manga blangan o kaoyagoyag ogaid na pphamts sii ko langowan a maydan, ago langowan a galbk. Na so mu’min na papaliogatan sa kanggalbka niyan ko paratiaya niyan ago inggolalan iyan so sosonan o Allãh  sii ko langowan a manga btad o kaoyagoyag iyan ko maito on ago so mala on, sa langowan a galbk na maiitong ago langowan a maito ago mala na mimbbts, pitharoo Allãh  a: sa gawii a matoon o oman i ginawa so nganin a mianggalbk iyan a pd sa mapiya a midadarpa ago so mianggalbk iyan a pd sa dosa.

Di matitins so kinggolalann ko sosonan o Allãh  sii ko sambayang go so powasa ago so zakat ago so hajj… ogaid na wajib a mamts ago lomankap ko kapphakaolad o manga blangan ago so kapphamts o manga masa a goso kaphagozor iyan, sa so sosonan (manhaj) o Allãh  na aankosan iyan oto langon, ka mataan a so manga pan’kaw o kaoyagoyag ago so manga btad iyan na giimbagobago, sa di zold sa goliling a isip, na so sosonan o Allãh  na khaankosan iyan oto langon sa taman ko alongan a Qiyamah.
Na so katinsa ko kapagagama sii ko sabaad ko manga soson o kapangongonotan a miakanal ko manga salaf, na kapakargn oto ko kamataani ko agama ago kaponasa ko galbk iyan ago so manga rarad iyan, ago kabgi oto ko shaytan sa blangan a maolad a gii ron makaphaso sa sa dn sa kabaya iyan.
Na aya pagampaganay a misogat ko ginawa o kamamano-siyai a pd sa kabinasa na so kaphangantapa niyan sa so manga pipiya na di niyan khalampasan so manga toladan o manga simba a pphanotholn, sa amay ka adn a makowa on o taw sa khabaya sa pangoman na kasowin iyan so sambayang ago kasowin iyan matiya so manga parakala ka kagiya daa katawan iyan a pd a galbk a mapiya a salakaw roo, a di niyan katawan a so blangan o manga pipiya na mararankom iyan so lagowan a kaokhaog iyan ago so kattrn iyan, sa khabankiring iyan sa bagr a khasomang iyan so mapiya, ka kagiya so kaompiya na kapagalin a ginawa a rankom a ipthgl iyan ko pd iyan so kababayai niyan ko katarotop ago so kasigi sa kanggolawla sa kapangalimo ago kakhapiyaan, sa gii khliklid ko doniya a skaniyan na Muslim a so paras iyan na makababantak ko Allãh  a Kadnan o manga kaadn, pitharoo Allãh  a: Sa taw a ithapapay niyan so paras iyan (ginawa niyan) sii ko Allah a skaniyan na giiphiapiya na sabnar a kiakpitan iyan so kawar a mabagr ago sii ko Allah na magndod on so khabolosan o manga btad (Luqman 12).
Go sabnar a inaloy o Allãh  a pd ko di mipndaraynon a ropaan o ummah a miapatot on so kaphangwarisi ko doniya so ropaan a kathagompiya (as Salah) pitharoo Allãh  a: Sabnar a inisorat ami ko az Zabur (so Qur’an) ko oriyan o Tawrah a so lopa na phangwarisan skaniyan o manga oripn akn a manga pipiya (salih) (al Anbiya 105).
Pitharoo Imam Ibn Kathir sii ko maana o ayat a pphanotholn o Allãh  sii sankai a ayat so nganin a tiankd iyan ago gitas iyan a rk o manga oripn iyan a manga salih a pd sa kapagontong sankai a doniya ago sii sa akhirat ago so kaphangwarisi ko lopa sii ko doniya ago sa akhirat ka datar o katharoo Allãh  a: … mataan a so lopa na rk o Allãh  a phakiwarisan iyan ko taw a khabayaan iyan a pd ko manga oripn iyan na so khabolosan na rk o miamananggila (al Anbiya’ 105). Sa pianothol o Allãh  a gianan na misosorat sii ko manga kitab a piakanggolalan iyan ago sii ko okoran iyan a skaniyan na khaadn sa da dn a sankaan on.
So pman so mapipikir ko katharo a az Zabur ago so ad Dikr sii ko ayat a miaona na pianothol skaniyan o al Fakhr ar Razi a: