1. Mavzu: Biosfera Reja

2. O'rmon resurslari ularning qisqarishining salbiy oqibatlari. O'simliklarning, xususan o'rmonlar maydonining qisqarishi va holatini yomonlashuvi kishilik jamiyatining rivojlanishi bilan bog'liqdir. Ibtidoiy jamiyatda kishilar o'zi uchun zarur bo'lgan narsalarning bir qismini o'simliklardan olib, uning qisman bo'lsa-da, o'zgarishiga sababchi bo'lgan. Feodalizm va kapitalistik davrlarda Yer sharidagi o'rmolar shafqatsizlarcha kesildi, undan yoqilg'i sifatida, qurilishda va kema ishlashda keng ko'lamda foydalanishi tufayli uning maydoni keskin qisqardi. Ayniqsa Yer sharining aholi zich yashaydigan joylarida o'rmonlarning 2/3 qismi yo'q qilindi. Natijada 500 mln. ga erdagi o'rmonlar maydoni qisqarib, dasht biyobonga aylantirildi.
O'rmonlar ayniqsa aholi zich, kesish va tashish qulay bo'lgan joylarda va daryo vodiylarida ko'plab kesilgan. Chunki ularni suvda oqizish oson bo'lib, tashish arzonga tushgan. Bunga Oka daryosini misol qilib ko'rsatish etarlidir. Agar Okaning yuqori oqimida XVIII asrda o'rmon bilan qoplanganlik darajsi 15,8%, XIX asrda kelganda uning miqdori 3,6% tushib qolgan.
O'rmonlarni rejasiz, tartibsiz kesilishi o'z navbatida tabiatdagi muvozanatni buzilishiga sabab bo'ldi va insonnig xo'jalik faoliyati uchun qo'yidagi salbiy oqibatlarning vujudga kelish jarayonini tezlatirdi: tuproq eroziyasi tezlashdi, daryo va ko'llarning rejimi o'zgarib, suvi kamaya boshladi, suv toshqinlari, sel tez-tez bo'ladigan bo'lib qoldi, mikroiqlimga ta'sir etdi, cho'llarda ko'chma qumlar maydoni kengaydi va hokazo.
Tog'li rayonlarda suvning toshishiga, selga qarshi kurashda o'rmonlarning ahamiyati juda katta. Chunki o'rmonlar tog' yon bag'riga yoqqan yog'ining 90%ini ushlab qolsa, aksincha o'rmon yonbag'irlarida yog'inning 90%i oqimga aylanib selni vujudga keltiradi. Shu sabali Yer sharidagi qaysi tog'li joylarda o'rmonlar betartib kesilgan bo'lsa, o'sha erlarda tez-tez xavfli suv toshqinlari va sel bo'lib turadi.
14. Mavzu: 1-sinfda Atrofimizdagi olam fanining maqsad va vazifalari

2«Atrofimizdagi olam» darsligi bilan isblash metodikasi (tahlillar darslikning yilgi nashri asosida berilyapti). 1- sinf o'quvchilai birinchi mashg'ulotdanoq kuzatish, ekskursiya, sayr, ajoyil odamlar bilan uchrashuvlar vositasida atrof olam bilan tanish; boshlaydilar. Ular hali o'qish va yozishni bilmasliklari tufayli atro olamni kuzatish uchun topshiriqni o'qituvchidan og'zaki shakld; oladilar. «Atrofimizdagi olam» kitobidagi topshiriqlarni han birinchi sinf o'quvchilari o'qituvchi rahbarligida bajaradilar. O'qituvchiga yordam sifatida «Atrof olam bilan tanishish) metodik qo'llanmasi nashr qilingan, unda mashg'ulotlar v; tantanali sanalarga bag'ishlangan ertaliklaming namunaviy ishlan malari, shuningdek, o'quvchilar bilan ishlash uchun qo'shimch; material hamda o'qituvchi uchun malumotli material keltirilgan Metodik qo'llanmada O'zbekistonning o'simlik va hayvono dunyosini aks ettiruvchi 16 ta rangli jadval ham berilgan.

3 Ish jarayonida o'qituvchi bolalar oldiga, ularning mashg'ulo o'tkazilgandan keyin o'zlashtirganliklarini aniqlashga imkoi beradigan savollarni qo'yadi. «O'qish kitobi» orqali bolalar ha xil turdagi mustaqil mashg'ulotlami bajaradilar. Darslikning mazmuni dasturning asosiy mavzularini ak ettiradi, lekin material mavzular bo'yicha emas, balki yil fasllai bo'yicha, umumrivojlantiruvchi material hamda bayram sanalarin hisobga olgan holda guruhlashtirilgan. Darslikda metodik tavsiyalar ilova qilingan, ularda rasmlar bilai ishlash uchun topshiriqlar keltirilgan. Kitobda kompleks taibiyaninj asosiy vazifalari aks ettirilgan. Bular. odamlar mehnati, bizninj o'lkamiz, oila, bizning vatanimiz va boshqa mavzulardir kutubxonasi Darslikning asosiy mavzu yo'nalishi odamning tabiat bilan o'zaro aloqalari, odam mehnatining tabiatdagi ahamiyati, tabiatda ozini tutish qoidalaridir

4 Darslikdagi ishlar o'quvchilar faoliyatining ushbu turlarini nazarda tutadi: 1. 0 qituvchining topshirigiga muvofiq rasmlar tanlash. Chunonchi, 5-sahifada topshiriq berilgan: «Rasmni коring. Qaysi rasmda o'quvchi qolini togri kotargan?» Alternativ (qaramaqarshi) topshiriqlarning kiritilishi bolalarning bir necha variantlardan togrisini tanlab olishlari uchun zarurdir, bunday ishlar topshiriqni murakkablashtiradi, unga qiziqishni oshiradi (17-, 28- va boshqa sahifalarga qarang). Pastda har qaysi rasmga doiracha chizilgan. Agar suratdagi vaziyat bolalar ishining togriligini aks ettirsa, doiracha yashil qalam bilan boyab qo'yiladi. 2. Rasmlaming munosabatdoshligi. 8- sahifada shunday topshiriq berilgan: «Rasmlami qarab chiq. Bu barglar qaysi daraxt va butalamiki? Barg va unga tegishli mevalar yonidagi doirachalami bir xil rang bilan bo'ya». 12- sahifada ham shunga o'xshash topshiriq bor.