1-mavzu. Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish kursi, vazifasi, maqsadi, tuzilmasi va tarixi, fanni o‘rganish usullari

 
 
 
 

---

7 
1-sxema 
 
Ekologiya fani sohalari 
Fiziologik ekologiya 
Global ekologiya 
Ijtimoiy ekologiya 
Shaxs ekologiyasi 
Muhandislik ekologiyasi 
Biokimyo ekologiya 
Evolyutsiya ekologiyasi 
Bioekologiya 
Qishloq ho’jaligi ekologiyasi 
O’simliklar va hayvonlar ekologiyasi 
Koinot ekologiyasi 
Hashorat va boshqa tirik guruhlar ekologiyasi 
Gidroekologiya 
Shahar ekologiyasi 
Landshaftlar ekologiyasi 
Sanoat ekologiyasi 
Meditsina ekologiyasi 

---

8 
2-sxema 
Ekologik 
qadriyatlarni 
asrashga 
intiluvchanlik 
Atrof-muhit 
himoyasidagi 
tashabbuskorlik 
Mehnatsevarlik
Atrof-muhitni asrab- 
avaylashda faollik 
Vatanparvarlik, ona- 
tabiatga mehr-muhabbat 
Shaxsiy masuliyat 
Vijdonlilik, burchiga 
sadoqat 
Tabiatga ehtiyotkorona 
munosabatda bo’lish 
O’z-o’zini nazorat qilish 
Tabiatni muhofaza qilishda 
qat’iyatlilik 
Tabiatda boyliklardan 
foydalanishda tejamkorlik 
Vatanparvarlik, ona- vatanga 
mehr-muhabbat 
Ekologik bilim va madaniyatni belgilovchi fazilatlar 
Atrof muhitga oid 
bilimdonlik 
Tabiatdagi obyekt va 
hodisalarni qiyoslay olish 
Atrof- muhitdagi o’zgarishlarga 
ziyraklik 
Atrof- muhitga nisbatan teran 
fikrlay olish 
Ahloqiy- ekologik 
onglik 
EKOLOGIK 
BILIM VA 
MADANIYAT 
Eko-
logik 
mas’-
uli-
yatli-
lik 
Eko-
logik 
irodav
iyli-
lik 
Ekologik qadriyatlarni 
hurmat qilish 

---

9 
John Harper tabiatdagi o’zgarishlarni izohlar ekan, “tabiat barcha narsani 
hazm qilishi mumkin, biroq uning sog’lom muhiti yo’qolishi muqarrar” deydi. 
Ekologiyaning tarixi haqida quyidagi olimlar tadqiqot olib borganlar. Jumladan, 
Jonathan Anderson, Mike Bonsall, Angela Douglas, Chris Elphick, Valerie Eviner, 
Andy Foggo, Jerry Franklin, Kevin Gaston, Charles Godfray, Sue Hartley, Marcel 
Holyoak, Jim Hone, Peter Hudson, Johannes Knops, Xavier Lambin, Svata Louda, 
Peter Morin, Steve Ormerod, Richard Sibly, Andrew Watkinson, Jacob Weiner, 
and David Wharton. Shuningdek, Jane Andrew, Elizabeth Frank, Rosie Hayden, 
Delia Sandford and Nancy Whilton kabilar tabiatni muhofaza qilishning ilmiy 
nazariy asoslari haqida fikr yuritishagan
2
. 
Ekologiya biologiya fanlari qatoridagi mustaqil fan hisoblanadi. Ekologiya 
tushunchasi fanga birinchi bo’lib 1869 - yilda nemis biologi E.Gekkel tomonidan 
kiritilgan. Ekologiya – yunoncha so’z bo’lib, uning ma’nosi tirik organizmlarning 
yashash sharoiti yoki tashqi muhit bilan o’zaro munosabatini bildiradi. 
“Ekologiya” – yunoncha so‘z bo‘lib, “oykos” – uy, vatan, makon va “logos” – 
ta’limot, - degan ma’nolarni bildiradi.
Ekologiya bu - organizmlar va ularning atrof- muhit bilan o’zaro sodir
bo’layotgan hamkorligini o’rganadigan soha hisoblanadi. Ekologlar esa mana
shu hamkorlikni o’rganadigan olimlardir. 
“Ekologiya” fani  quyidagilarni o’rganadi:

Hayot jarayonlari, o’zaro aloqalar, adaptatsiyalar. 

Energiya oqimi, hamjamoalar.

Ekotizimlar va suktsessiya. 

Bioxilma xillik va cho’llanish.