8-MAVZU: NOCHIZIQLI DINAMIK ZANJIRLARNI O`TKINCHI REJIMLARI,
ULARNI TURG`UNLIGI VA TAXLILI.
Reja:
1.
Nochiziqli zanjirlar o`tkinchi rejimlarini hisoblash usullari.
2.
Ferromagnitaviy elementlarni o`zgarmas kuchlanishga ulab tekshirish.
O`tkinchi jarayon davomida nochiziqli elementlar parametrlari o`zgarishsiz qolmaydi va ular
unga ham miqdoriy, ham sifatliy o`zgarishlar kiritadi. Nochiziqli zanjirlarning bu xususiyatlarini
hisobga olish zanjirdagi dinamikaviy rejimlarni ifodalaydigan nochiziqli differensial tenglama
echimining aniqligiga bog`liq.
Turg`unlashgan rejimlarni hisoblash halidagiga o`xshash nochiziqli zanjirlardagi o`tkinchi
jarayonlar grafikaviy, analitikaviy va grafoanalitikaviy usullar bilan hisoblanadi. Buni nochiziqli
unduktiv g`altakni o`zgarmas kuchlanish misolida ko`rib chiqamiz.
1-rasm
U
t
paytida qarshiligi
ч bo`lgan
)
(i
L
ferromagnitaviy elementni
U
kuchlanishga
sxemasi ko`rsatilgan.
1-rasm. Ferromagnitaviy elementni
U
kuchlanishga ulash.
Dastavval zanjirni
0
U
U
o`zgarmas kuchlanishga ulangandagi o`tkinchi jarayonlarini
hisoblashlarini shartli linearlash usuli bilan tanishamiz. Bu usulda nochiziqli induktiv g`altak
)
(i
L
o`tkinchi jarayon tugagandan so`ng turg`unlashgan tok
тург
J
va oqim
тург
f
ga mos keladigan
statikaviy parametrlar kabi hisoblanadigan birror shartli va miqdori bo`yicha o`zgarmas
ekvivalent induktivlik
э
L ga ega deb hisoblanadi. Boshqacha qilib aytganda, berilgan nochiziqiy
)
(i
xarakteristika shartli ravishda
M
nuqtadan o`tuvchi tog`ri chiziq
)
(i
L
э
(2-rasm (a))
bilan almashtiriladi, bu erda
ч
U
i
/
0
va
T
э
тург
J
L
. Yuqorida qabul qilingan shartlarga
binoan zanjirni uvozanat tenglamasi:
0
U
dt
d
Чi
ni quyidagi ko`rinishda qaytadan yozamiz:
0
U
L
ч
dt
d
э
2-rasm.
Bu tenglamani o`zgaruvchan
ga nisbatan chiziqli differensial tenglama kabi echib,
quyidagini hosil qilamiz.
)
1
(
ч
t
тург
e
32
bu erda
ч
L
э
/
vaqt konstantasi. (sek).
Bu ekspotensial chiziq 2-rasm. b) da ko`rsatilgan. Bu grafikdan
n
t
t ...
1
paytlar uchun
n
...,
,
2
1
lashgan oqimlarning qiymatlarini aniqlab 2-rasm a) dagi egri chiziq
)
(i
dan ularga
mos
n
i
i
i
,...,
,
2
1
toklarning qiymatlarini topamiz va masaladagi no`malum
)
(t
i
egri chiziqni
yasaymiz. Bu egri chiziq chiziqli zanjir uchun qurilgan o`tkinchi tok
)
1
(
ч
t
тург
e
J
i
grafikdan
farq qilib u vaqt bo`yicha notekis o`zgaradi. Bu holga ferromagnitaviy element dinamikaviy
induktivligi
)
(i
L
g
xarakterining o`zgarish qonuniga teskari bo`lishi sabablidir.
Dostları ilə paylaş: |