1-qisim. Mexanika va molekulyar fizika

30.35.
 
Uzun slindrga og’ir porshen bilan berkitilgan gaz bor, porshen slindr devorlariga ishqalanishsiz isljiy 
oladi. Porshen yuzasi 30 sm
2
. Slindr ochiq uchi bilan patga qaratilganda, gaz hajmi 3 marta ortdi. Porshen 
massasi nimaga teng. Atmosfera bosimi 100 kPa. 
30.36.
 
Vertikal joylashgan slindir idish yuzasi 10 sm
2
bo’lgan massiv porshen bilan berkitilgan. Idish 20 
m/s
2
tezlanish bilan konsentratsiya’terilsa, porshen ostidagi gaz hajmi 1.5 marta kamayadi. Porshen 
massasini toping. Tashqi bosim 10
5
Pa, T=const. 
30.37.
 
Vertikal joylashgan uzunligi 
(L=0.5 m) , kesim yuyasi 10 sm
2
bo’lgan slindr o’rtasidan vazinsiz, 
yupqa, erkin siljiy oladigan porshen bilan bo’lingan (117-rasm). Porshen ustidan asta sekin, slinde 
to’lguncha suv quyildi. Quyilgan suv hajmini toping. Tashqi bosim 10
5
Pa, T=const.
30.38.
 
Hajmi 3 l bo’lgan idishdan nasos yordamida havo so’rib olinmoqda. Nasos ishci qismining hajmi 0.5 
l. Nasosning 5 ta siklida idish ichida qanday bosim qaror topadi? Idishdagi boshlang’ich bosim 
Pa, 
temperatura o’zgarmas. 
30.39.
 
Uzunligi 25 sm bo’lgan 1 sm radiusli tubkaning bir uchi tiqin bilan berkitilgan. Ikkinchi uchidan 
porshen asta sekin suruilib trubka ichidagi xavoni siqa boshladi. Porshen 8 sm ga siljiganda tiqin otilib ketdi. 
Tiqinni otilib chiqish paytidagi truba devorlariga ishqalanish kuchini toping.
30.40.
 
Massasi 50 g bo’lgan yupqa devorli stakan to’nkarilgan holda suv 
yuazasiga sata sekin tushirilib, suvga botirilmoqda va bunda u doimo vertikal 
holatda. Stakan balandligi 10 sm , kesim yuzasi 20 sm
2
. Stakan qanday minimal 
chuqurlikka botirilib, qo’yib yuborilganda, u cho’ka boshlaydi. Chuqurlikni suv 
sirtidan stakandagi suv satxigacha oling. Atmosfera bosimi 
Pa, temperatura 
o’zgarmas. 
103

---

105 
31.
Mendeleyev-Klapeyron tenglamasi. Dalton qonuni. 
Birinchi daraja