14- amaliy ish Mavzu: Openssl kutubxonasidan foydalangan holda ma’lumotlarni xesh qiymatini hisoblash Ishdan maqsad

CA62C1D6
8F1BBCDC
6ED9EBA1
5A827999
K
f
t
(x, y, z) 
funksiyalar
esa quyidagi ifodalar bilan aniqlanadi: 
,
.
59
,...,
40
,
79
,...,
60
,
39
,...,
20
,
,
19
,...,
0
,




















t
Z
Y
Z
X
Y
X
t
Z
Y
X
t
Z
X
Y
X
z)
y,
(x,
t
f
W
t
lar kengaytirilgan ma’lumotning 512 bitlik blokining 32 bitlik qism 
bloklaridan quyidagi qoida bo‘yicha hosil qilinadi: 














.
79
,...,
16
t
,
1
)
W
W
W
W
(
,
15
,...,
0
t
,
M
W
16
t
14
t
8
t
3
t
t
t
Asosiy sikl tugagandan keyin a, b, c, d va e larning qiymatlari mos ravishda A, 
B, C, D va E registrlardagi qiymatlarga qo‘shiladi hamda shu registrlarga yozib 

---

qo‘yiladi va kengaytirilgan ma’lumotning keyingi 512 bitlik blokini qayta ishlashga 
o‘tiladi. 
5- bosqich. Natija. 
Ma’lumotning xesh qiymati A, B, C, D va Ye registrlardagi qiymatlarni 
birlashtirish natijasida hosil qilinadi. 
Amaliy qism 
Openssl kutubxonasidan foydalanish uchun cmd buyrug‘idan foydalaniladi (pusk 
va R teng bosiladi): 
9.3- rasm. Cmd buyrug‘ini ishga tushiriladi 
Cmd oynasidagi joriy papkasidan chiqish uchun cd.. buyrug‘idan foydalaniladi: 
 
9.4- rasm. cd.. buyrug‘idan foydalanish 
Openssl kutubxonasi uchun foydalanadigan certificate papkasiga quyidagi 
buyrug’ orqali ochiq ma’lumotni xosil qilib olamiz: 

---

 
9.5- rasm. Ochiq ma’lumot ko’rsatiladi 
 
 
9.6- rasm. Ochiq ma’lumot joylashuvi 
9.7- rasm. Opensslni ishga tushirish 

---

9.8- rasm. Opensslda md5
Topshiriq 
Asosiy matn xesh algoritmlaridan foydalangan holda matni butunligi 
ta’minlansin va qadamma – qadam izohlansin. Shuningdek Openssl 
kutibxonasidan foydalangan holda matni xesh qiymatini olish amalga oshirilsin. 
Nazorat savollari 
1. Xesh funksiyalar va ularning vazifasi nimadan iborat. 
2. MD5 xesh funksiyasini tavfsiflang. 
3. SHA1 xesh funksiyasida foydalanilgan matematik amallarni keltiring.