2011 YÜksek lisans tez özetleri

Key Words: Heal, Healing Plants, Healing Gardens.

COŞKUN Nilhan Hanife

Danışman : Prof. Dr. Yahya AYAŞLIGİL

Anabilim Dalı : Peyzaj Mimarlığı

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Yahya AYAŞLIGİL

Prof. Dr. Hakan ALTINÇEKİÇ,

Prof. Dr. Ünal AKKEMİK,

Yar. Doç. Dr. İ. Müge ÖZGÜÇ ERDÖNMEZ

Yar. Doç. Dr. Aysel ULUS

Kokulu Bitkiler ve Koku Bahçeleri Üzerine Araştırmalar

Koku; bitkilerin en güçlü ve etkileyici özelliklerinden biridir. Koku saçan bitkilere hemen hemen her yerde rastlamak mümkündür. Fakat kokulu bitkiler ile ilgili araştırma ve çalışmalar nadiren yapılmakta ve ülkemizde pek kullanılmamaktadır. Günümüzde ise artık peyzaj düzenleme çalışmalarında, bitkilerin görsel ve ekolojik özelliklerinin yanı sıra koku özellikleri de değerlendirilmektedir. Bitkilerin bu özelliklerine dayanarak oluşturulan koku bahçeleri de giderek toplum içerisinde ilgi uyandırmaktadır.

Tarihteki ilk koku bahçesi, M.Ö 6. yy’da yaptırılmış olan Babil’in Asma Bahçeleri’nde görülmüştür. Aromatik bitkiler ilk olarak Mısırlı rahipler tarafından kullanılmış, daha sonra ise Yunanlılara ve oradan da Avrupa’ya taşınmış ve ülkemizde de kullanılmaya başlanmıştır.

Bir koku bahçesi oluştururken dikkat edilmesi gereken hususlardan biri, bahçe içinde oluşabilecek hava akımlarının önlenmesidir. Ayrıca kullanılacak bitkilerin burun, el veya ayak hizasına kadar boylanması ve kullanıcıların bitkilerle temasını sağlayabilmek için yürüme yolları ve oturma birimlerinin yakınına yerleştirilmesi gerekmektedir. Kokulu bitkilerin çoğu güneşli yerlerde daha iyi yetişir.

Dünyada ve ülkemizde koku bahçeleri çoğunlukla çeşitli park ve bahçelerde aromatik bitkilere ayrılan kısımlarda tasarlanmaktadır. Bu çalışmada hem dünyadan hem de ülkemizden koku bahçesi örnekleri verilmiştir.

Bu araştırma da; öncelikle koku bahçeleri ile ilgili literatür değerlendirilmiştir. Çeşitli park, botanik bahçesi, arboretum gibi alanlar gezilerek İstanbul ilinde doğal yayılış gösteren ya da egzotik olarak yetişmekte olan, peyzaj düzenleme çalışmalarında kullanılabilen kokulu bitki türleri tespit edilmiştir. Bu bitkilerden 43 adeti geniş yapraklı ağaç, 15 adeti ibreli ağaç, 110 adeti çalı, 23 adeti sarılıcı ve tırmanıcı bitki, 34 adeti pereniyal, 32 adeti mevsimlik çiçek, 48 adeti otsu bitki, 40 adeti soğanlı bitki, 31 adeti kaya bitkisi ve 15 adeti su bitkisi olmak üzere toplamda 391 adet kokulu bitki taksonu listelenmiş ve tablo şeklinde verilmiştir.

Bahçeye farklı bir boyut ve etki kazandırmasına rağmen genellikle görsel etkinin gerisinde kalan kokunun tanımı ve özellikleri, koku bahçelerinin tarihsel süreci ve tasarımında dikkat edilmesi gereken prensipler aktarılarak dünyadan ve ülkemizden koku bahçesi örnekleri verilmiştir. Araştırma alanı olarak İstanbul İli seçilmiş ve araştırma sonunda ise; çalışma boyunca elde edilen tüm bilgiler değerlendirilerek, Darıca/Kocaeli’nde yer alan yaklaşık 2500 m² alana sahip bir ofis bahçesi “Koku Bahçesi” şeklinde tasarlanıp, örnek proje olarak sunulmuştur.

Anahtar kelimeler: İstanbul, koku, kokulu bitkiler, koku bahçeleri.

  

 

 

 
Studıes On Scented Plants And Scented Gardens

Scent is one of the most powerful and attracting properties of plants. Scented plants might be seen almost everywhere, but researches and studies on scented plants have been rarely done and they are not commonly used in our country. But nowadays apart from their visual and ecological properties, the scent of plants is used in landscape designing, as well. Scented gardens that have been designed with those plants are arousing interest in society.

The first scented garden in history was seen in the Hanging Gardens of Babylon designed in the 6^th century B.C. Aromatic plants were first used by Egyptian priests and then by Greeks and later they were taken to Europe and finally used in our country.

One of the facts that must be paid attention while designing a scented garden is to prevent the airflow that might occur in the garden. Furthermore, gradation of plants to nose, hand or foot line and placing them next to the walking ways and seats to ensure the users’ contact with plants are required. Most of the scented plants grow better in sunny places.

Both in the world and in our country, scented gardens are generally designed in various parks and gardens, in the parts separated for aromatic plants. In this study examples for scented gardens are given both around the world and from our country.

In this study first of all the literature on scented gardens is reviewed. Types of scented plants that have natural spread in Istanbul or that are grown exotically and might be used in landscape designing are defined by searching through various parks, botanical gardens and arboreta. Among them 43 broad-leaved trees, 15 pine trees, 110 bushes, 23 clutching and climbing plants, 34 perennials, 32 seasonal flowers, 48 herbaceous , 40 bulbous plants, 31 rock plants and 15 water plants that is 391 scented taxa in total have been listed and given in chart.

The definition and the properties of scent that gives a different dimension and effect to the garden and still generally shadowed by the visual properties are given and examples to scented gardens around the world and from our country are represented by conveying the principles that must be followed during the historical process and the designing of scented gardens. Istanbul has been chosen as the research area and an office garden with 2500 sqm. lot in Darıca/ Kocaeli is designed as a “Scented Garden” and presented as the pilot project.

Key words: Istanbul, scent, scented plants, scented gardens.

KİMYA ANABİLİM DALI

KURBAN Semih

Danışman : Doç. Dr. Çiğdem SAYIL

Anabilim Dalı : Kimya

Programı : Organik Kimya

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Cemil İBİŞ

Prof. Dr. Süleyman TANYOLAÇ

Prof. Dr. F. Serpil GÖKSEL

Doç. Dr. Çiğdem SAYIL

Prof. Dr. Mustafa BULUT

Yüksek Karbonlu Bazı Alifatik Tiyoller Ve Aminlerden Naftakinon Türevlerinin Sentezi

Yapmış olduğumuz bu çalışmada, başlangıç maddesi olan 2,3-dikloro-1,4-naftakinon bileşiğinin alifatik tiyol ve amin bileşikleriyle olan reaksiyonları incelendi.

S-, N-, S,N- nükleofilleri ile naftakinon bileşiklerinin çeşitli reaksiyonları sonucu bilinen ve bilinmeyen yeni sübstitüe naftakinon bileşikleri sentezlendi. Yeni naftakinon bileşiklerinin sentezlenmesinde; başlangıç maddesi olarak 2,3-dikloro-1,4-naftakinon bileşiği kullanıldı.

Çalışmanın ilk aşamasında 2,3-dikloro-1,4-naftakinon bileşiği önce hekzadekantiyol ile reaksiyona sokuldu ve bilinmeyen yeni 2-(hekzadesiltiyo)-3-(kloro)naftalen-1,4-dion (2) ve literatürde bilinen 2,3-bis(hekzadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (3) ve 2-etoksi-3-(hekzadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (4) bileşikleri elde edildi. 2,3-dikloro-1,4-naftakinon bileşiği oktadekantiyol ile reaksiyona sokuldu ve literatürde bilinen 2-kloro-3-(oktadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (5) 2,3-bis(oktadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (6) ve 2-etoksi-3-(oktadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (7) bileşikleri elde edildi. 2-Hekzadesiltiyo-3-(kloro)naftalen-1,4-dion (2) ve 2-kloro-3-(oktadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (5) bileşiklerinin 4-(2-aminoetil)-morfolin ile reaksiyonundan, sırasıyla yeni 2-(hekzadesiltiyo)-3-((2-morfolinoetil)amino)naftalen-1,4-dion (8) ve 2-((2-morfolinoetil)amino)-3-(oktadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (9) bileşikleri sentezlendi.

Çalışmanın ikinci aşamasında, mono amin naftakinon bileşikleri sentezlendi ve bu bileşiklere yüksek karbonlu tiyoller eklendi.

2,3-Dikloro-1,4-naftakinon (1) bileşiği anilin ile reaksiyona sokuldu ve literatürde bilinen 2- fenilamino -3-(kloro)naftalen-1,4-dion (10) bileşiği sentezlendi. 2- Fenilamino -3-(kloro)naftalen-1,4-dion (10) bileşiğinin hakzadekantiyol ve oktadekantiyol ile reaksiyonundan, sırasıyla yeni 2-fenilamino-3-(hekzadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (11) ve 2-fenilamino-3-(oktadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (12) bileşikleri sentezlendi. 2,3-Dikloro-1,4-naftakinon (1) bileşiği 4-floroanilin ile reaksiyona sokuldu ve literatürde bilinen 2-((4-florofenil)amino)-3-(kloro)naftalen-1,4-dion (13) bileşiği sentezlendi. 2-((4-Florofenil)amino)-3-(kloro)naftalen-1,4-dion (13) bileşiğinin hakzadekantiyol ve oktadekantiyol ile reaksiyonundan, sırasıyla yeni 2-((4-florofenil)amino)-3-(hekzadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (14) ve 2-((4-florofenil)amino)-3-(oktadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (15) bileşikleri sentezlendi. 2,3-Dikloro-1,4-naftakinon (1) bileşiği 4-florobenzilamin ile reaksiyona sokuldu ve literatürde bilinen 2-((4-florobenzil)amino)-3-(kloro)naftalen-1,4-dion (16) bileşiği sentezlendi. 2-((4-Florobenzil)amino)-3-(kloro)naftalen-1,4-dion (16) bileşiğinin hakzadekantiyol ve oktadekantiyol ile reaksiyonundan, sırasıyla yeni 2-((4-florobenzil)amino)-3-(hekzadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (17) ve 2-((4-florobenzil)amino)-3-(oktadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (18) bileşikleri sentezlendi. 2,3-Dikloro-1,4-naftakinon (1) bileşiği β-naftilamin ile reaksiyona sokuldu ve literatürde bilinen 2-kloro-3-(naftalen-2-amino)naftalen-1,4-dion (19) bileşiği sentezlendi. 2-Kloro-3-(naftalen-2-amino)naftalen-1,4-dion (19) bileşiğinin hakzadekantiyol ve oktadekantiyol ile reaksiyonundan, sırasıyla yeni 2-(hekzadesiltiyo)-3-(naftalen-2-amino)naftalen-1,4-dion (20) ve 2-( naftalen-2-amino)-3-(oktadesiltiyo)naftalen-1,4-dion (21) bileşikleri sentezlendi. 2,3-Dikloro-1,4-naftakinon (1) bileşiği o-toluidin ile reaksiyona sokuldu ve literatürde bilinen 2-kloro-3-(o-tolilamino)naftalen-1,4-dion (22) bileşiği sentezlendi. 2-Kloro-3-(o-tolilamino)naftalen-1,4-dion (22) bileşiğinin hakzadekantiyol ve oktadekantiyol ile reaksiyonundan, sırasıyla yeni 2-(hekzadesiltiyo)-3-(o-tolilamino)naftalen-1,4-dion (23) ve 2-(oktadesiltiyo)-3-(o-tolilamino)naftalen-1,4-dion (24) bileşikleri sentezlendi. 2,3-Dikloro-1,4-naftakinon (1) bileşiği m-toluidin ile reaksiyona sokuldu ve literatürde bilinen 2-kloro-3-(m-tolilamino)naftalen-1,4-dion (25) bileşiği sentezlendi. 2-Kloro-3-(m-tolilamino)naftalen-1,4-dion (25) bileşiğinin hakzadekantiyol ve oktadekantiyol ile reaksiyonundan, sırasıyla yeni 2-(hekzadesiltiyo)-3-(m-tolilamino)naftalen-1,4-dion (26) ve 2-(oktadesiltiyo)-3-(m-tolilamino)naftalen-1,4-dion (27) bileşikleri sentezlendi.

Sentezlenen yeni naftakinon bileşikleri kromatografik yöntemlerle saflaştırıldı. Bu bileşiklerin yapıları mikroanaliz ve spektroskopik yöntemler (IR, ¹H-NMR, ¹³C-NMR, MS) kullanılarak aydınlatıldı.

  

 

The Synthesıs Of Naphthoquınone Derıvatıves From Some Hıgh-Carbon Alıphatıc Thıols And Amınes

That we have done in this study, reactions of aliphatic thiol and amine compounds with 2,3-dichloro-1,4-naphthoquinone as a starting compound, were investigated.

The known and unknown new substituted-naphthoquinone compounds were synthesized by reactions of S-, N-, S,N- nucleophiles with naphthoquinones. 2,3-Dichloro-1,4-naphthoquinone was used as starting material to synthesis of new naphthoquinone compounds.

In the first step of this study, firstly 2,3-dichloro-1,4-naphthoquinone (1) compound was reacted with hexadecanethiol and unknown novel 2-chloro-3-(hexadecylthio)naphthalene-1,4-dione (2) and 2,3-bis(hexadecylthio)naphthalene-1,4-dione (3) and 2-ethoxy-3-(hexadecylthio)naphthalene-1,4-dione (4) compounds that known in the literature, was obtained. 2,3-Dichloro-1,4-naphthoquinone (1) compound was reacted with octadecanethiol and 2-chloro-3-(octadecylthio)naphthalene-1,4-dione (5), 2,3-bis(octadecylthio)naphthalene-1,4-dione (6) and 2-ethoxy-3-(octadecylthio)naphthalene-1,4-dione (7) compounds that known in the literature, were obtained. The novel compounds 2-(hexadecylthio)-3-((2-morpholinoethyl)amino)naphthalene-1,4-dione (8) and 2-(octadecylthio)-3-((2-morpholinoethyl)amino)naphthalene-1,4-dione (9) were synthesized from the reactions of compounds 2-chloro-3-(hexadecylthio)naphthalene-1,4-dione (2) and 2-chloro-3-(octadecylthio)naphthalene-1,4-dione (5) with 4-(2-aminoethyl)-morpholin respectively.

In the second step of this study, mono amine naphthoquinone compounds were synthesized and high-carbon thiols were added to this compounds.

2,3-Dichloro-1,4-naphthoquinone (1) compound was reacted with aniline and 2-chloro-3-(phenylamino)naphthalene-1,4-dione (10) that known in the literature, was synthesized. The novel compounds 2-(hexzadecylthio)-3-(phenilamino)naphthalene-1,4-dione (11) and 2-(octadecylthio)-3-(phenilamino)naphthalene-1,4-dione (12) were synthesized from the reactions of compound 2-chloro-3-(phenylamino)naphthalene-1,4-dione (10) with hexadecanethiol and octadecanethiol respectively. 2,3-Dichloro-1,4-naphthoquinone (1) compound was reacted with 4-fluoroaniline and 2-(chloro)-3-((4-fluorophenyl)amino)naphthalene-1,4-dione (13) that known in the literature, was synthesized. The novel compounds 2-((4-fluorophenyl)amino)-3-(hexzadecylthio)naphthalene-1,4-dione (14) and 2-((4-fluorophenyl)amino)-3-(octadecylthio)naphthalene-1,4-dione (15) were synthesized from the reactions of compound 2-(chloro)-3-((4-fluorophenyl)amino)naphthalene-1,4-dione (13) with hexadecanethiol and octadecanethiol respectively. 2,3-Dichloro-1,4-naphthoquinone (1) compound was reacted with 4-fluorobenzylamine and 2-chloro-3-((4-fluorobenzyl)amino)naphthalene-1,4-dione (16) that known in the literature, was synthesized. The novel compounds 2-((4-fluorobenzyl)amino)-3-(hexadecylthio)naphthalene-1,4-dione (17) and 2-((4-fluorobenzyl)amino)-3-(octadecylthio)naphthalene-1,4-dione (18) were synthesized from the reactions of compound 2-chloro-3-((4-fluorobenzyl)amino)naphthalene-1,4-dione (16) with hexadecanethiol and octadecanethiol respectively. 2,3-Dichloro-1,4-naphthoquinone (1) compound was reacted with β-naphthylamine and 2-chloro-3-(naphthalen-2-ylamino)naphthalene-1,4-dione (19) that known in the literature, was synthesized. The novel compounds 2-(hexadecylthio)-3-(naphthalen-2-ylamino)naphthalene-1,4-dione (20) and 2-(naphthalen-2-ylamino)-3-(octadecylthio)naphthalene-1,4-dione (21) were synthesized from the reactions of compound 2-chloro-3-(naphthalen-2-ylamino)naphthalene-1,4-dione (19) with hexadecanethiol and octadecanethiol respectively. 2,3-Dichloro-1,4-naphthoquinone (1) compound was reacted with o-toluidine and 2-chloro-3-(o-tolylamino)naphthalene-1,4-dione (22) that known in the literature, was synthesized. The novel compounds 2-(hexadecylthio)-3-(o-tolylamino)naphthalene-1,4-dione (23) and 2-(octadecylthio)-3-(o-tolylamino)naphthalene-1,4-dione (24) were synthesized from the reactions of compound 2-chloro-3-(o-tolylamino)naphthalene-1,4-dione (22) with hexadecanethiol and octadecanethiol respectively. 2,3-Dichloro-1,4-naphthoquinone (1) compound was reacted with m-toluidine and 2-chloro-3-(m-tolylamino)naphthalene-1,4-dione (25) that known in the literature, was synthesized. The novel compounds 2-(hexadecylthio)-3-(m-tolylamino)naphthalene-1,4-dione (26) and 2-(octadecylthio)-3-(m-tolylamino)naphthalene-1,4-dione (27) were synthesized from the reactions of compound 2-chloro-3-(m-tolylamino)naphthalene-1,4-dione (25) with hexadecanethiol and octadecanethiol respectively.

The novel synthesized naphthoquinone compounds were purified by chromatographic methods. The structures of compounds were determined by using micro analysis and spectroscopic methods (IR, ¹H-NMR, ¹³C-NMR, MS).

  

AKIN İlknur

Danışman : Doç.Dr. Erol ERÇAĞ

Anabilim Dalı : Kimya

Programı : Analitik Kimya

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Doç.Dr. Erol ERÇAĞ

Prof.Dr. Reşat APAK

Prof. Dr. Birsen DEMİRATA ÖZTÜRK

Doç.Dr. Kevser SÖZGEN BAŞKAN

Yrd. Doç. Dr. Ayşem ARDA

Nitramin Türü Enerjetik Maddelerin Yanyana Spektrofotometrik Tayini

Tez kapsamında, patlayıcı madde kalıntılarının hızlı ve düşük maliyetli bir şekilde tayin edilmesine duyulan ihtiyacı karşılamak üzere literatürde var olan metodlar incelenmiş ve eksikler belirlenmiştir. Bu noktadan hareketle, sahada yanyana bulunabilecek olan ve birlikteyken ayrılması zor olan aynı patlayıcı sınıfına ait nitramin tipi enerjetik maddeler olan hekzahidro-1,3,5-trinitro-1,3,5-triazin (RDX) ve oktahidro-1,3,5,7-tetranitro-1,3,5,7-tetrazosin (HMX) için seçimli ve kolay uygulanabilen, düşük maliyetli spektroskopik tayin yöntemleri geliştirilmiştir. Bu çalışmada, nitramin sınıfı patlayıcı maddeler olan RDX ve HMX’in aseton-su (1:1 v/v)’ da hazırlanmış çözeltileri için yeni bir kolorimetrik yöntem geliştirilmiş ve geliştirilen yöntem RDX ve HMX’nin değişen oranlarındaki karışımlarına uygulanmıştır. Bu yöntemle birlikte maddelerin ayrı ayrı, yanyana ve TNT varlığındaki karışımları incelenmiştir. Belirlenen yönteme göre maddeler, belirli bir süre alkali ortamda (1 M Na₂CO₃ + 0,04 M NaOH varlığında) oda koşullarında ve sıcak su banyosunda inkübasyona tabi tutulmuşlardır. Hidroliz süresi sonunda, asit ilavesi ile pH istenen değere getirildikten sonra, Griess reaktifi ile muamele edilerek 540 nm’deki absorbansları tespit edilmiştir. Su banyosu hidrolizi neticesinde RDX için bulunan molar absorptivite ve tayin limiti (LOD) sırasıyla, 3,36x10³ L mol^-1cm^-1 ve 0,6 μg mL^-1 ve HMX için bulunan molar absorptivite ve tayin limiti (LOD) sırasıyla, 3,55x10³ L mol^-1cm^-1 ve 0,75 μg mL^-1’dir. Oda koşullarında hidroliz neticesinde RDX için bulunan molar absorptivite ve tayin limiti (LOD) ise, 2,84x10³ L mol^-1cm^-1 ve 1,5 μg mL^-1’dir. HMX ise, oda koşullarında uygulanan hidrolize sonuç vermemiştir. Ayrıca bu yöntem; RDX-HMX, RDX-TNT, HMX-TNTve RDX-HMX-NH₄NO₃ ikili ve üçlü karışımlarına uygulanabilmektedir. Karışımlar için elde edilen absorbansların, karışım içerisindeki her bir maddenin tek başına verdiği absorbansların toplamına eşit olduğu görülmüştür. Bu bağlamda, absorbansların toplamsallığı prensibinden yararlanılarak karışım içindeki her bir maddenin miktarı tespit edilebilmiştir. RDX-TNT karışımları için ise; ortamdaki TNT etkisini minimize etmek amacıyla ardışık ekstraksiyon işleminin uygulandığı farklı bir yöntem kullanılmaktadır. Ayrıca metot, RDX ve TNT’yi bir arada içeren kompozit B (%60 RDX+%39 TNT+%1 dolgu maddesi) ile HMX ve TNT’yi bir arada içeren oktol (%70 HMX+%30 TNT) isimli gerçek patlayıcı madde karışımlarına da uygulandı. Ayrıca Kompozit B örneğindeki RDX-TNT miktarları ve Oktol örneğindeki HMX-TNT miktarları standart bir HPLC yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Literatürde spektrofotometrik yöntemle RDX-HMX ayrımının yapıldığı bir çalışma bulunmamaktadır. Geliştirilen yöntem litratürdeki bu eksikliği giderme açısından önemlidir.

  

Simultaneous Spectrophotometric Determination Of Nitramine-Type Energetic Materials

Scope of this thesis is to fulfill the requirements to find a cheap a way of testing the explosive material residuals. For this purpose, the methods in the literature are studied and the deficiencies are designated. From that point on, spectroscopic test methods are developed for the nitramine-type energetic materials, 1,3,5-Trinitroperhydro-1,3,5-triazine (RDX) and Octahydro-1,3,5,7-tetranitro-1,3,5,7-tetrazocine (HMX) which exist in the field together and difficult to separate. In this study, a new colorimetric test method is developed for the solutions of nitramine-type explosive materials (RXD and HMX) in the acetone-water (1:1 v/v). The developed test method is applied to RDX and HMX mixtures in the varied ratios. Here with this method, mixtures of RDX and HMX both with separately and with TNT are studied. In this method, materials are kept in the alkaline solution (1 M Na₂CO₃ + 0,04 M NaOH) under room conditions and in the hot water bath incubation. At the end of the hydrolysis time, acids are used to adjust the pH and with the use of the Griess reagent, absorbances in the 540nm wavelength are measured. As a result of the waterbath hydrolysis, detected molar absorptivity and the limit of detection (LOD) of RDX are 2.84x10³ L mol^-1cm^-1 and 1.5 μg mL^-1 and molar absorptivity and the limit of detection (LOD) of HMX are 3.55x10³ L mol^-1cm^-1 ve 0.75 μg mL^-1 respectively. As a result of the room temperature hydrolysis of RDX, molar absorptivity and the limit of detection (LOD) are 2.84x10³ L mol^-1cm^-1 ve 1.5 μg mL^-1 respectively. HMX didn’t yield any results in the room condition hydrolysis. This methods is also applied for binary and ternary mixtures of RDX-HMX, RDX-TNT, HMX-TNT, and RDX-HMX-NH₄NO₃. It is observed that absorbances of the mixtures are equal to the sum of the absorbances of the individual materials in the mixture. In this context, sum of the absorbances principle is used to determine the quantity of the each material in the mixture. To minimise the TNT effect in the RDX-TNT mixtures, a different method of sequential extraction process is used. In this method, alkaline hydrolysis and the Griess reagent is used to form the color reaction. This method is also applied to real explosive materials mixtures called as composite B (%60 RDX+%39 TNT+%1 filler material) and octol (%70 HMX+%30 TNT). Quantities of RDX-TNT in the composite B and HMX-TNT in the octol were detected by a standard HPLC method. A study which discriminates between RDX-HMX with spectrophotometric method has not been found in the literature. The developed method is important for the purposes filling this literature gap.

 

  

TEZCAN Canan

Danışman : Doç. Dr. Gül HİSARLI

Anabilim Dalı : Kimya

Programı : Fiziksel Kimya

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Saadet PABUCCUOĞLU

Prof. Dr. Mustafa L. BERKEM

Prof. Dr. Mehmet MAHRAMANLIOĞLU

Doç. Dr. Süheyla PURA ERGİN

Doç. Dr. Gül HİSARLI
Doğal Ve Gemini Yüzey Aktif Maddelerle Modifiye Edilmiş Klinoptilolit Üzerinde Boyar Madde

Adsorpsiyonu

Adsorpsiyon prosesi, endüstriyel atık sulardan organik boyar maddelerin uzaklaştırılmasında en etkili ayırma tekniklerinden biridir. Adsorpsiyon çalışmalarında, doğal ve modifiye edilmiş killer, yüksek adsorpsiyon kapasitesi ve düşük maliyet gibi birçok arzu edilir özelliklerinden dolayı, yaygın olarak kullanılan adsorbanlardir. Organik kirliliklerin adsorpsiyonunda, yüzey aktif maddelerle modifiye edilmiş kil yüzeyleri, adsorpsiyon kapasitesini arttırmaktadır.

Gemini yüzey aktif maddeler (GYAM), bir ara bağlayıcı ile kimyasal olarak bağlanmış iki monomerik yüzey aktif madde molekülünden oluşmaktadır. Bu maddeler, monomerik yüzey aktif maddelerle karşılaştırıldığında daha yüksek yüzey aktivite ve daha düşük kritik misel konsantrasyonu (KMK) göstermektedirler.

Bu çalışmada, doğal ve GYAM ile modifiye edilmiş klinoptilolit örnekleri adsorban olarak kullanılmıştır. Tetradesiltrimetil amonyum bromür (C₁₄H₂₉(CH₃)₃NBr) ve C₄ – C₁₂ zincir uzunluğundaki ara bağlayıcılarla hazırlanan dört GYAM’ in özellikleri NMR spektroskopisi ile karakterize edilmiştir. Adsorban karakteristikleri XRD ve FT-IR teknikleri ile aydınlatılmıştır. Bir asit boyar madde olan Lanaset Green B’ nin adsorpsiyonu GYAM’ in arabağlayıcı zincir uzunluğuna, çözelti/adsorban oranına, temas süresine, başlangıç konsantrasyonuna ve sıcaklığa bağlı olarak UV–Vis. spektroskopisi kullanılarak incelenmiştir.

Farklı başlangış konsantrasyonları için elde edilmiş olan denge verileri, Freundlich, Langmuir ve Dubinin-Radushkevich adsorpsiyon izoterm eşitliklerine uygulanmıştır. GYAM’ler ile modifiye edilmiş klinoptilolitin adsorpsiyon sonuçları, 2x10-4-1x10-3 M konsantrasyon aralığındaki boyarmadde çözeltisi için Langmuir izotermi ile iyi bir şekilde tanımlanmıştır. Langmuir denge sabitleri kullanılarak değerlendirilen termodinamik parametreler, adsorpsiyon prosesinin ekzotermik ve kendiliğinden olduğunu göstermiştir.

25^oC’de çalışılan tüm konsantrasyon aralığında (2x10-4-8x10-3 M), dört bölgeli Freundlich izotermleri gözlenirken, daha yüksek sıcaklıklarda bunlar, bir veya iki basamaklı izotermlere dönüşmüştür. Birinci ve ikinci bölgelerin anyonik boyar madde ile katyonik GYAM’lerin elektrostatik etkileşiminden kaynaklandığı düşünülürken, üçüncü ve dördüncü bölgeler, sıcaklıkla azalan hidrofobik etkileşimlere atfedilmiştir.

D-R izoterm eşitliğinden elde edilen adsorpsiyon kapasiteleri ve ortalama enerji değerleri de boyar maddenin doğal klinoptilolit yüzeyine zayıf bir şekilde bağlandığını GYAM ile modifiye edilmiş yüzeyler üzerindeki adsorpsiyon prosesinde ise kuvvetli elektrostatik etkileşimlerin baskın olduğunu doğrulamıştır.