A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı

Darühnusiki-i Osmani 1908'de Şehzade Ziyaeddin Efendi tarafından kurulan özel müzik okulu. 19l4'e kadar Laleli'deki, bu tarihten 1924'e kadar da Çemberlitaş'taki binasında etkinlik gösterdi. Okulda Santuri Edhem Bey, Kanuni Hacı Arif Bey, Levon Hancı-yan, Cevdet Çağla, Saadettin Arel, Sub-hi Ezgi ve Neyzen Tevfik başta olmak üzere dönemin birçok ünlü sanatçısı ders verdi. 1924 başlarında Ziyaeddin Efendi yurtdışına çıkarılınca okul kapandı.

Dar'ül-Ulumü'l Hikemiye-i Osmaniye ve Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane I:352b.

Darüssaade

116

117

Dede Efendi

Darüssaade "Mutluluk yuvası" anlamına gelen bu deyim, Osmanlı sarayı hareni dairesinin resmi adıydı. Topka-pı Sarayı Darüssaadesi. 16. yy'ın ortalarından, hanedanın Beşiktaş saraylarına taşındığı 19. yy'm ortalarına değin, dünyanın en gizemli harem dairesi olagelmişti.

Darüssaade Ağası Kızlarağası da denen ve saray hareminden sorumlu olan zenci hadım. Saray protokolünde sadrazama yakın saygınlığı olan darüssa-ade ağası, haremin korunmasıyla görevli zenci hadım ağaların büyük amiriydi. Altın sırma şeritli kallavi kavuk, ağır samur kürk, sırma işlemeli entari, puşi şal kuşak, altın köstekli akva (hançer), sarı yemeni, resmi kıyafetinin başlıca parçalarıydı. Haremin ön kesiminde darüssaade ağası dairesi denen, mescit, ocaklı oda ve diğer mekânları kapsayan bir bürosu vardı. Darüssaade ağası olan zenci hadımların, padişah', valide sultan ve kadın efendiler üzerinde etkileri vardı. Tanzimat döneminde eski yetkisi kalmayan darüssaade ağası, II. Meşrutiyet'te devlet protokolünden de çıkarıldı.

Darüşşafaka mad. IILla, I:25b, 125c, 554c, II:175b, 472a, III:138c, IV:135b, 169e, 489c, VI:4l9b, VII:449c, 544c. ilgili maddeler:

Darüşşafaka Spor Kulübü III: 2a Darüşşafakalı Ressamlar III:2b

Darüşşafaka Cemiyeti IILlb, VII:115b.

Darüşşafaka Galerisi VI:437a.

Darüşşafaka Hastanesi I:349c.

Darüşşafaka Mezunları Cemiyeti 1 5

Mart 1933'te, tüzüğüne göre "ulusal kültürü yükseltip yaymak, üyeleri arasında bağlılığı sağlamak, yardımda bulunmak, asli üyelerin yüksekokulları bitirmelerini sağlamak" amacıyla kurulmuş dernek. Merkezi Şehzade-başı, Letafet Apartmam'ndaydı. 1940' larm sonlarında başkam Hamdi Erge-ne'ydi. Dernek, 8 Ağustos 1909'da kurulmuş Darüşşafakalılar Cemiyeti'nin bir uzantısıydı.

II:507a.

Darüşşafaka Spor Kulübü

mad.

Darüşşafakalı Ressamlar mad. III:2b. Darüşşafakatü'l-İslamiye IILla. Darüşşifalar mad. III: 2c, IV:13c. lili maddeler:

Fatih Darüşşifası IIL264a

Haseki Darüşşifası ve Hastanesi IV: 2b

Süleymaniye Darüşşifası VIL95c

Darü't-Talim Osmanlılar döneminde faaliyet göstermiş olan özel okul. 1882' de Hacı ibrahim Efendi tarafından Arapçanın kolay ve çabuk biçimde öğretilmesi amacıyla Horhor'daki Edib Efendi Konağı'nda açıldı. Okulun ders

programında Türkçe ikinci dildi, ayrıca Farsça ve Fransızca öğretiliyordu. Hacı ibrahim Efendi'nin ölümünden sonra okul sırasıyla Musullu Said Efendi ve Kavalalı İbrahim Efendi tarafından idare edildi. 1889'da ikiye ayrılan okulun bir bölümünde Rusya'dan gelen Tatar öğrencilere ilk ve orta okul düzeyinde öğretim verilirken, diğer bölümü yüksekokula dönüştürülerek burada Arap edebiyatı, fıkıh ve islam akaidi dersleri verildi. Bu iki okul daha sonra Darü'1-İlm ve't-Talim adıyla birleştirildi ve son olarak da yerini Ha-dîka-i Meşveret Okulu'na bıraktı.

VII:220b.

Darüttalim Kıraathanesi Vezneciler'de, Letafet Apartmanı'nın alt katında bulunan eski bir kıraathane. Büyük bir salonu ve balkonu andıran asma katları, sağlı sollu peykeleri vardı. Ramazanlarda Karagöz de oynatılan kıraathanenin devamlı müşterileri arasında şairler, yazarlar, musikişinaslar ve seçkin kişiler bulunuyordu.

III:260a, IV:564c. Darü't-Talim-i Musiki mad. III:4a,

546c, V:69a, 538b, VLL209b. Darü't-Talim-i Musiki Heyeti IIL260b. Darü't-TemsU-i Osmani IILöOb. Darü't-Tıb mad. HI:4b, 138b. Darü't-Tıbaati'l-Ma'mure V:308c. Darüzziyafe IV:l65b, VL9b. Darvaş (Kemençeci) VL296a.

Daryal, Vecibe (1908, İstanbul - 1970, İstanbul) Kanuni. Darü'l-Elhân'da Şeref ve Muazzez (Yurcu) hanımlardan kanun, Muallim İsmail Hakkı, Rauf Yekta ve Ahmet Irsoy'dan nazariyat bilgileri öğrendi. 1926'da başlayan ilk radyo yayınlarına katıldı. İstanbul Rad-yosu'nda musiki dersleri verdi. 1953'te Belediye Konservatuvarı İcra Heyeti' ne girdi. Kendine özgü bir teknikle çaldığı kanunun yakın dönemdeki en usta icracılarından biri sayıldı.

IV:2l4b, VL294c. Dastan-ı Medhiyye-i İstanbul L133b.

Daülkelp Ameliyathanesi II:6a, V:112c.

Daülkelp Tedavihanesi L224c. Davaz-Mardin, Aslı IV:348b.

Daver, Abidin (1886, İstanbul - 1952, İstanbul) Gazeteci. Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi'ni ve Mekteb-i Sultani'yi (Galatasaray Lisesi) bitirdi. Sanayi-i Nefise Mektebi'ne devam ederken Matbuat Umum Müdürlüğü'nde memurluğa başladı. 1908'de kendini tamamen gazeteciliğe vererek Tasvir-i Efkâr, Yeni Gün, Tercüman-ı Hakikat, İkdam ve Cumhuriyet gazetelerinde özellikle denizcilik konularında yazılar yazdı. 1939-1943 arasında İstanbul milletvekilliği yaptı. Yayımlanan çeşitli kitaplarından biri Bugünkü, Ya-

rınki İstanbul adını taşımaktadır. Denizciliğe yaptığı hizmetler nedeniyle adı ölümünden sonra bir şilebe verildi.

IL288b, IIL372C, V:l69c, VII:42c. Daver Baba Tekkesi mad. III: 5b. David I Komnenos V:197c. David, Felicien Cesar V:533b. David-Tiberios IV:53c. Davis, B. R. IIL558b.

Davud Ağa (Gerçek) bak. Gerçek Da-vud Ağa

Davud Ağa (ö. 1554) IILöc.

Davud Ağa (ö. 1598, Mimarbaşı) mad. III:6a, L53a, 408b, 449a, IL358b, 377c, IIL375c, 489c, V:336c, 354c, 406b, 406b, 501a, VL85c, VIL20c, 48a, 432c. İlgili maddeler:

Cerrah Mehmed Paşa Külliyesi

IL4lla

Davud Ağa Mescidi III :6c

Gazanfer Ağa Külliyesi III:375c

Hadım Hasan Paşa Medresesi IIL489a

Mehmed Ağa Külliyesi V:355c Nişancı Mehmed Paşa Camii VL85c Sepetçiler Kasrı VL527a Sinan Paşa Köşkü VII: l b Sinan Paşa Külliyesi (Beyazıt) VII:4a Siyavuş Paşa Medresesi VII:20b Siyavuş Paşa Türbesi VII:21c Yeni Cami Külliyesi VII:464c

Davud Ağa (ö. 1619) V:355c.

Davud Ağa (Su Nazırı) V:313b.

Davud Ağa Mescidi mad. III. 6c.

Davud bin Abdülhay ilgili madde: Kara Davud Paşa Camii IV:438a

Davud Paşa (Derviş) (?, ? - 1498, Dime-toka) Sadrazam. Anadolu ve Rumeli beylerbeyliklerinde bulundu, İran, Boğdan ve Macaristan seferlerine katıldı. II. Bayezid'in tahta çıkışında (1481) vezir rütbesi aldı, 1483'te sadrazamlığa getirildi. Memluklara karşı yürütülen savaşta orduya komuta etti. Tutsak Akkoyunlu beyinin İran'a kaçmasındaki ihmalinden dolayı 1497' de görevden alındı. İstanbul'da yaptırdığı külliye ile Rumeli seferlerine dönük ordugâhın bulunduğu semt onun adını taşır.

IILlla, V:330a. İlgili maddeler: Davud Paşa Külliyesi III: 7a Davud Paşa Sarayı IILSb Davutpaşa Bahçesi III: l Oc Davutpaşa İskelesi Hamamı IILlla

Davud Paşa (Kara) (?, ? - 1623, İstanbul) Sadrazam. Rumeli beylerbeyliği ve kaptanı deryalık görevlerinde bulun-

du. Saraya damat olarak vezir rütbesi aldı. 1622'de I. Mustafa'nın tahta çıkmasıyla sadrazamlığa getirildi. Sarayın baskısıyla II. Osman'ı boğdurdu. Görevden alındıktan sonra yeni-çerilerce yakalanarak öldürüldü.

V:519a, VLI:46la. Davud Paşa (Vezirazam) V:54lc. Davud Paşa Camii IL488c.

Davud Paşa Çeşmesi Hekimoğlu Ali Paşa Caddesi üzerinde, Davud Paşa Ca-mii'nin avlu kapısı dışındadır. 1483'te vezirazam olan Davud Paşa tarafından 890/1485'te, kesme küfeki taşından, klasik üslupta inşa edilmiştir. Aynataşı ve teknesi mermerdendir.

Davud Paşa Hanı Fatih İlçesi'nde, Unka-pam'ndaydı. Davud Paşa'mn yaptırdığı Azaplar Hamamı'mn yakınında olduğu bilinen hanın yıllık geliri 5.000 akçeydi. Bundan küçük bir han olduğu anlaşılmaktadır. Bugün hiçbir izi kalmamış olan Davud Paşa Ham'nın mimari özellikleri hakkında da bilgi yoktur.

Davud Paşa Kasrı bak. Davud Paşa Sarayı

Davud Paşa Külliyesi mad. III: 7a.

Davud Paşa Sarayı mad. III:8b, L249a, IL492a, VIL20a.

Davul L232a.

Davut Paşa Mahallesi Esenler İlçesi'nde yer alır. Yavuz Selim, Mimar Sinan, Nene Hatun, Çifte Havuzlar, Namık Kemal mahalleleri ve Bayrampaşa İlçe-si'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 8.985'tir.

Davutpaşa mad. III:9b, I:32b, IL524a, IIL225b.

İlgili maddeler: Abdal Yakup Tekkesi LlOc Beşikçizade Tekkesi ILlöla Bayezid-i Cedid Mescidi IL96b Çivizade Kızı Mescidi II: 524a Davud Paşa Külliyesi III:7a Davud Paşa Sarayı IILSb Davutpaşa İskelesi Hamamı IILlla Hazinedar Usta Çeşmesi LV:37a Hekimoğlu Ali Paşa Külliyesi IV:43c Hobyar Mescidi IV:80b Kadem-i Şerif Tekkesi IV:327c Kasap İlyas Camii LV:477b

Nazperver Kalfa Sıbyan Mektebi VL57b

Seyyid Ömer Camii VL545b Şah Sultan Camii VIL124c Davutpaşa Askeri Hastanesi L349b.

Davutpaşa Bahçesi mad. III: l Oc, L107b, III:lIc, V:333c.

ilgili madde:

Bahçeler L542c Davutpaşa Çiftliği IILlla. Davutpaşa Gençlik Spor Kulübü Fatih

İlçesi'nde, adını taşıdığı semtin spor kulübü. 1926'da Davutpaşa Ortaokulu mezunlarından İsmail Eriş, Ömer İpek, Emin Kumraloğlu, Salih Küpşi, Ahmet Ertuğrul, Ali Rıza Öğüt, Ahmet Ozuoğlu ve Fehmi Unç tarafından kuruldu. Forma renkleri turuncu-kahv-rengidir. 1940-1941 sezonunda lige katılan Davutpaşa, uzun yıllar ikinci ve birinci amatör ligde yer almıştır.

Davutpaşa İskelesi IIL9b.

Davutpaşa İskelesi Hamamı mad. III:lla.

Davutpaşa İskelesi Mescidi IILlOa. Davutpaşa Kapısı bak. Surlar

Davutpaşa Kışlası mad. IILllc, L39c, IL37b, 425a, V:8b, VL185a.

ilgili madde:

Haseki Sultan Meydan Çeşmesi IV:6a

Davutpaşa Sahrası IILSb, ila, llc. Dâye Hatun IL174c, IV:383c. Dâye Hatun Camii mad. III: 12b.

Dâye Hatun Mescidi bak. Kâğıthane Mescidi

Dâye Hatun Mescidi Eminönü İlçesi'nde, Mahmutpaşa civarında, Tarakçı Cafer Ağa Sokağı'ndadır. HadîkaAa. yapı hakkında şu bilgi verilmiştir. "Banisi Kanuni Sultan Süleyman'ın daye-sidir. Kabri Yavedûd İskelesi'nde Sultan Cami karşısındaki mezarlıktadır". 1530'da yapılan cami, 1907'de tamir görmüştür. Kagir ve çatılı olan caminin tek şerefeli bir minaresi vardır. Minare mihrabın sağ arka kısmında, giriş kapısının yanındadır. İç kısma son cemaat yerinden girilmektedir ve sonradan ilave edilen ahşap bir balkonu vardır. 70 m2 bir iç alam olan yapının, inşa ve tamir kitabeleri vardır.

Dâye Hatun Türbesi bak. Koca Mustafa Paşa Külliyesi

Dayı Bey (20. yy) İstanbul'un renkli sima-larındandı. 20. yy'ın ilk yarısında ünlenen Dayı Bey, aynı dönemin Mükri-min Halil (Yınanç), Halil Vedat (Fırat-lı), Bahri Vedat, Ahmet Hamdi (Tan-pınar), Hasan Ali (Yücel) gibi simala-rıyla okul arkadaşıydı. Ününü, Darül-fünun'u bitiremeyişi, kimi profesörlerin kapısında yatışı, "Deli isem tımarhaneye gönderin, akıllıysam diplomamı verin!" deyişi, sınavlarda verdiği enteresan uydurma cevaplar; memuriyet hayatında, kimseninkine benzemeyen davranışları, gençlerle kaynaşması, milletvekili seçilirse "Eğridir"in adını "Doğrudur" yapmak için önerge vereceğini söylemesi ile yapmıştı. Asıl adının Niyazi olduğu bilmen Dayı Bey'in akıllı mı, deli mi olduğunu kimse bilmezdi.

Dayıgil, Feyzullah V:122c.

Dayıoğlu, Gülten (1935, Kütahya) Yazar. İstanbul Atatürk Kız Lisesi'ni biti-

rip bir süre Hukuk Fakültesi'nde okuduktan sonra, ilkokul öğretmenliğine başladı. Yunus Nadi 1975 Hikâye Ya-rışması'nda ikinci oldu. Çok sayıda çocuk hikâyesi yazmış ve Arkın Kitabe-vi'nden bu dalda ödül kazanmış olan yazarın kitapları arasında Dil (1970), Fadiş (1970), Dört Kardeştiler (1971), Suna'nm Serçeleri (1974), Geride Kalanlar (1975), Yurdumu Özledim (1977), Dünya Ç ocukların Cfefl(1981) bulunmaktadır.

De Administrando Imperio IL46b.

De Amicis, Edmondo mad. III.-12c, I:26a, III:87c, 202b, V:42a, 50a, 127c, 206b, VI:54la, VIL29c, 274b, 471c.

De Ceremoniis mad. IIL13a, L177c, 2l6b, 234b, IIL17ÖC, 447b, V:58c, 311b, 521a, VLlöc, 313a, 462c.

De Pontoise â istanbul L59b De Thematibus IL46b. Deaver, Gilbert VIL390c.

Deavi Nezareti Çavuşbaşılığın kaldırılmasından sonra 1836'da kurulan ve Di-van-ı Deavi Nezareti de denilen adliye örgütü. Bu örgütün başında bulunana deavi nazırı deniyordu. Maiyetindeki büyük ve küçük tezkirecilerle hükümlerin infazı işine bakan kuruluşa, İstanbul'daki tomruk, zindan ve hapishaneler de bağlıydı. 1870'te yerini Adliye Nezareti'ne bıraktı.

Debbağhane Tekkesi bak. Molla Çelebi Tekkesi

Debbağhane ve Kalevrehane-i Âmire

III: 13c.

tlgili madde:

Beykoz Deri ve Kundura Fabrikası IL196c

Debbağlar Mescidi bak. Kurban Nasuh Mescidi ve Tekkesi

Debbağhk mad. III:13b, 35c, IV:513a, V:446b.

ilgili maddeler: Dericilik IIL35c Kazhçeşme IV:512b Yedikule VTL458a

Debbağzade Mehmed Efendi Medresesi Fatih İlçesi'nde, Koğacı Dede Mahallesi'nde, Yavuz Selim Cadde-si'nde bulunuyordu. Banisi Şeyhülislam Debbağzade Mehmed Efendi'dir (ö. 1702). Medrese bir yangın sonucu harap olmuş, bir süre göçmenler tarafından ikametgâh olarak kullanılmıştır. Ortadan kalkmış olan bu medresenin haziresinde gömülü olduğu bilinen şeyhülislamın mezarı da kaybolmuştur.

Debistan-ı İraniyan bak. İran Okulu Decugis Evi mad. IH: 14a, L223b.

Dede Çelebi bak. Mehmed Saburî Efendi (Filibeli)

Dede Efendi bak. İsmail Dede Efendi (Hammamîzade)

Dedeman Oteli

118

119

Demokrat İşçi Partisi

Dedeman Oteli Vl:180b.

Dedeoglu HI:383a.

Defter Emini Çeşmesi Tophane'de. Defterdar Yokuşu'ndadır. Banisinin adı bilinmemektedir. 1145/1732'de kesme taştan klasik üslupta inşa edilmiştir. Çatısı yoktur. Saçağı ve aynataşı da kaybolmuş, teknesi toprak altında kalmıştır. Çeşmenin iki yanında mihrap şeklinde dinlenme yerleri vardır.

Defterdar mad. III:14c, 247a, 297b,

502a, VII:496a. İlgili maddeler: Akarçeşme Hamamı I:l49a Balçık Tekkesi II:l4c Cemaleddin Uşşakî Tekkesi II:399c Defterdar Camii III:l6c Defterdar Nazlı Mahmud Çelebi Türbesi III: 17c Feshane III:297b Mustafa Paşa Tekkesi V:564a

Peıtevniyal Valide Sultan Çeşmesi

VI:245b

Saliha Sultan Çeşmesi VI:427b

Şeyhülislam Mehmed Arif Efendi Türbesi VII:177b

Yavedûd Tekkesi VII:444a

Defterdar Osmanlı Devleti'nin mali işlerini yürüten görevlilere verilen unvan. Başdefterdar ya da Rumeli defterdarı ile Anadolu defterdarı için "şıkk-ı evvel", "şıkk-ı sani" defterdarları da denmekteydi. Bu iki defterdar İstanbul'da görev yaparlar; büyük eyaletlerde ise kenar defterdarları bulunurdu. Rumeli ve Anadolu defterdarları aynı zamanda Divan-ı Hümayun'un üyesiydiler. Divanda, mali konularda görüş bildirirler; Divan-ı Hüma-yun'a bağlı para ve defter hazinelerini kontrol ederler; kanunname, hüküm ve beratların yasalara aykırı olmamasını sağlarlar; sipahilik, çavuşluk, sancakbeyliği tevcihlerini hazırlarlar; ordunun sefer harcamaları ile ilgili para tedarikini gerçekleştirirlerdi. 1838'de Maliye Nezareti'nin kurulmasıyla Rumeli ve Anadolu defterdarlıkları geleneksel işlevini yitirdi.

Defterdar Ahmed Çelebi Medresesi Fatih llçesi'nde, Çapa'da, Lütfi Paşa Soka-ğı'ndaydı. 1518 tarihli yapının banisi Zağanos Paşa'nın oğlu olan Defterdar Ahmed Çelebi'dir. Bir mescitle beraber küçük bir külliye oluşturan yapının yanında Lutfi Paşa Çeşmesi bulunuyordu. Caddenin genişletilmesi sırasında, yangın sonrası harap bir durumda olan medrese yıkılarak ortadan kaldırılmıştır.

Defterdar Ahmed Çelebi Mescidi bak. Lütfi Paşa Mescidi

Defterdar Burnu İstanbul Boğazı'nın Rumeli yakasındaki kara çıkıntısı. Or-taköy ile Kuruçeşme arasında yer alır. Bugün güneyinde Boğaziçi Köprüsü'

nün batı ayağı vardır. Adını 16. yy' dan kalma Defterdar Paşa Camii ya da Defterdarburnu Camii'nden alır. Eskiden burada Neşatâbâd Sahilsarayı ve Hatice Sultan Sahilsarayı vardı. Boğaz akıntısı Defterdar Burnu açıklarında fazla şiddetli değildir.

Defterdar Camii mad. IILlöc, 15b. İlgili madde:

Defterdar Nazlı Mahmud Çelebi Türbesi III:17c

Defterdar Çeşmesi Eyüp'te, Defterdar Caddesi üzerinde, Defterdar Camii' nin avlu kapısına bitişiktir. I. Süleyman (Kanuni) döneminin başdefter-darı Nazlı Mahmud Çelebi tarafından 950/1543'te yaptırılmıştır. Kesme taştan yapılmış olan çeşmenin teknesi toprağa gömülmüştür.

III: l6c. Defterdar İbrahim Paşa Medresesi

mad.III:17b.

Defterdar İskelesi II:192c, 422b. Defterdar Kapısı I:520b, 521b.

Defterdar Nazlı Mahmud Çelebi Türbesi mad. III: 17c.

Defterdar Paşa Camii VLl4lc. Defterdar Sarayı II:37b.

Defterdar Spor Kulübü Eyüp'teki eski adı Feshane olan Defterdar Fabrika-sı'nda, "Sümerbank Defterdar Fabrikası Gençlik Kulübü" adıyla kuruldu. Kuruluş yılı 1941 olmasına karşın tescili 1944'te yapılmıştır. Futbol, güreş, boks, atletizm ve avcılık branşlarında faaliyet gösteren kulüp, özellikle güreş dalında büyük başarılar elde etmiş, milli takıma birçok sporcu kazandırmıştır. Atletizm takımının sporcularından Ferhat Barış 800 m Türkiye rekortmeni, Şaziye Özocak 100 m, Fehime Sonat 800 m ve Melek Hanım da 100-200 m'de İstanbul ve Türkiye şampiyonu olmuşlardır. Futbol takımı 2. kümede başarılı sonuçlar almış, güreşçilerinden Ali Dursun 1956'da Dünya Kupası'nda şampiyon olmuştur.

Defterdar Yünlü Sanayii Müessesi

III:298a.

Defterdarburnu Mescidi bak. ibrahim Paşa Mescidi

Defterdarburnu Sahilsarayı bak. Hatice Sultan Sahilsarayı

Defterhane IV:130a.

Defter-i Bostanı bak. Bostancıbaşı Defterleri

Defter-i Hakanı Nezareti Osmanlı Devleti'nin tüm tapu kayıtlarının tutulduğu ve kütük defterlerinin saklandığı merkezi örgüt. 1871'e değin adı Defterhane olup yöneticisine de Defterhane emini denmekteydi. Ülke genelindeki tüm tımar, zeamet, has, mülk, vakıf arazilerine ait, toprak yazımlarına dayalı ana defterler Defterhane'de

tutulmakta; gerektiğinde bu defterler-deki kayıtlara başvurulmaktaydı. Divan-ı Hümayun'a bağlı olan Defterhane, önceleri sarayda iken, 1871'de Defter-i Hakanî Nezareti kurulunca Sultanahmet'e taşındı ve tapu dairesi işlevini üstlendi. Buradaki Defter-i Hakanî Nezareti binası, günümüzde İstanbul Tapu Müdürlüğü'dür.

IV:130a.

Degüstasyon Lokantası mad. III: 17c, II:508b, IV:269c.

Değerli, Fikret VII:3l4c. Değirmen Burnu IV: 5 5a. Değirmen Han mad. III: 18a, VII:56la. Değirmen Kapısı bak. Surlar

Değirmen Ocağı Beykoz'da, Hünkâr İs-kelesi'nde bulunan miri değirmenleri işleten kuruluş. Ustası "uncubaşı" unvanını taşırdı. III. Selim döneminde (1789-1807) buradaki değirmenlerden birinde Kâğıthane açılmıştır.

II:194c.

Değirmen Oyunu Bir kâse, üç ceviz ve bir kaşıkla değirmen sesini taklit etmeye dayanan eski bir oyun. Helva sohbetlerinde bir yüklük içine giren taklitçi, işini o kadar ustalıkla yapardı ki sesini işitenler gerçekten bir değirmen döndüğünü sanırdı.

Değirmendere I Araba Vapuru Şehir Hatları İşletmesi araba vapuru. 1986' da Pendik Tersanesi'nde inşa edildi. 1.595 grostonluktur, 80 m boyunda, 22 m genişliğindedir. 1.200 beygirgü-cünde 2 adet dizel motoru vardır. Güvertesine 112 otomobil alabilmektedir.

Değirmenler mad. III: 18c.

Değmer, Şefik Hüsnü mad. III: 19c, I:24lc, II:238a, IV:224c, 289c.

Dehliz Eski İstanbul evlerinin alt katlarında, zemini taş ya da maltataşı döşeli loş ve serin taşlıklarına verilen ad. Evin muhtelif katlarında oturanlar dehlizi ortaklaşa kullanırlardı.

Deksiokratianai Hakkında pek bir şey bilinmeyen fakat Deksiokrates ya da Deksikrates diye anılan birine ait ev. II. Teodosios dönemine (408-450) ait olduğu iddia edilir. 7. yy'da yaşlılar evi olarak kullanıldı. Sonraki bir kaynakta Ayia Eufemia Kilisesi'nin yerini tarif etmek için zikredildi. Bundan anlaşıldığına göre Petrion'a (Balat) yakın bir yerdeydi.

Delbeuf, Regis VI:4l6c, 436c. Deleon,JakII:l48c.

Deli Birader (?, Bursa -1535, Mekke) Divan şairi. Asıl adı Mehmed, mahlası Gazalî'ydi. Medrese öğrenimi gördükten sonra Anadolu'da çeşitli şehirlerde müderrislik yaptı. İstanbul'a yerleşerek Beşiktaş'ta deniz kıyısına mescit, zaviye, konak ve hamam yaptırdı. Özellikle hamamı, bir zevk ve eğlence merkezi haline getiren Deli Bira-

der, çevre halkı ve nüfuz sahibi hamamcılar tarafından şikâyet edildi. Sadrazam İbrahim Paşa'nın emriyle hamam yıktırıldı, Deli Birader ise Mekke'ye yerleşerek ölümüne kadar burada yaşadı. Dafiü'l-Gumum ve Rafiü'l-Humum adlı manzum eseri birçok latifeden ve hezelden oluşur.

Deli Hidayet V:319c.

Deli Hüseyin Paşa Bağı I:371b.

Deli İbrahim bak. İbrahim (Sultan)

Deli Salih 19. yy'ın ortalarında İstanbul' un ünlü meczuplarından. Başında sivri külah, yüzünde garip bir burun, elinde fener, ayaklarında yüksek nalınlar, durmaksızın her şeye söverek sokaklarda gezerdi. Saf İstanbul kadınları sokağa çıkıpta Salih'e rastlarlar ve küfürlerini duyarlarsa eve döndüklerinde seccade jjerip onun namına Allaha tövbe eder, af dilerlerdi. Ancak, İstanbul halkı, Deli Salih'i hırpalamaz, sövgülerinThoşgörürdü.

Delibaş, Cemal Refik mad. III:20a.