A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

sahasında olduğu gibi, siyasî sahada da Kazaklar, Şıbanlıları otorite bilmişlerdir. Umumiyetle Türkistanm ozamanki dış siyasetinde daha

hiçbir türlü tesirleri olmamıştır. Yalnız Tevkil Sultan Rusya ile bir defa. miinasebet peyda etmişse de, o da çabuk kesilmiştir.

17. nci Asrın Son ve 18. nci Asrın ilk Yarılarındaki
Siyasî Vak’alar

i/, nci asırda Avrupa müstemlekeciliği gerek cenupta Hindistan-¹ da, ve gerekse şimalde Rusya hududundaki istilâ hareketlerinde bir nevi durgunluk devri geçirdi. 1575-1613 yıllar; arasında devam eden, dahilî rus ihtilâlinin neticeleri epey uzun sürdü. Büyük Petroya kadar Ruslar şarkta ciddî fütuhat yapamadılar. Cenupta 1612 yılında «İngiliz - Hint kumpanyası» nm teşekkülünden, 1752 - 1 753 yıllarında Hindistanda Ingilizlerin galebesi ve İngilizler lehine muahede akdi hâdisesi arasında geçen 140 yıl kadar bir zaman, Portekiz, Holandalı, Fransız ve Ingilizlerin Hindistan hududundaki mücadeleleriyle geçti. Avrupa i /. nci asrı, sonraki 1 8. inci asrı hazırlıyan yüz yıl muharebesiyle, medeniyet ve fikir mücadeleleriyle geçirdi. Bu zamanda Türkis- tanın bütün ovalarında Çingiz nesline mensup hanlar hâkimdi. İleride bahsedilecek İktisadî güçlüklerle beraber, Türkistan siyaseten, zamanına göre, oldukça sağlam bir hayat geçirmekte idi. Bütün hayat dahilî büyük bir vakia ile karıştı. O da Kalmukların istilâsıdır, ki Moğolis- tandan zuhur eden bu Moğol kavmi, tekmil 1 7. nci asırda ve 18. inci asrın ilk yarısında Türkistanı baştan başa soydu, yıktı, kesti ve bu ülkenin siyasî, etnografî hususlarda asrımızdaki şeklini almasına sebep oldu. Iranda Nadir Şahın zuhuru ve muvakkat bir zaman için Mâve- raüıınehirle Khorezme istilâ edip, orada halk tarafından tanınmış sü- lâleyi yıkıp' iktidar mevkiine kabile reislerinin getirilmesi, yine Kalmuk ibnelerine zamim oldu.

Mavrerâiınnehirde Ş^Jk^anh Abdullah Han ve oğlu Abdülmümin, sü-