A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

Bu zamanın en mühim ticaretlerinden biri de esir Esir Ticareti ticareti idi. O da çok defa rus esirlerde olurdu.

Bunu bilhassa Başkurtlar ve Kalmuklar getirirlerdi. Bunlar rus köylerine gider ve ellerine geçirdikleri rusları götürür* ve satarlardı. Edilin doğusunda Ruslar kalabalık ve silâhlı olmadan tarlaya çıkamazlardı. Bir rus esiri ozamanm parasıyla 70 ruble ederdik Rusların Astarkhan ve Tobıldan başlayıp bozkır vilâyetlerini istilâ etmeleri yalnız tüccarlara, Avrupa mallarına pazar bulmak içindi. Rus* hükümetinin yerlilerden aldığı verginin ehemmiyeti, hükümete gelir olmaktan'ziyade, göçebelere tâbiiyet alâmeti olması bakımmdandı. Kal— muk ve Başkurtların «yasaq» dedikleri bu «ayniyyet» (natur) vergilerini getirirken bazan hediyeler de alırlar ve dönerken rus köylerini yağma ederlerdi. ; 1708-170,9 yıllarında Başkurt ve Kalmuklar Edilin doğu ve batısında rus köylülerini yağma edip yüzlerce rusu KHıyvaya getirerek sattılar. Türkmtfnler ve Khıyva özbekleri ise İran esirleriyle ticaret ederlerdi. Onlar rusa göre daha ucuzdu. 17. nci asır sonunda Safevî Devleti zayıfladığı sırada Türkmenlerin Horasan köylerine hücum etmedikleri hafta olmazdı. Bazan Khıyva, Balkh ve Bukhara Özbek hanları ve sultanları bu çapullara başkanlık ederlerdi. Çöl Türk— menleri İrana tâbi Türkmenleri de esir ederlerdi. Nadir Şah küçüklü» ^{168 169}

günde Khıyvada esarette bulunmuştu. Kalmuklar ise çöl Türkmenlerinden Çavdur, İğdır, Suy.nacı uruklarının bazı kısımlarını ( 1686 yılı) «tülengüt» (yani esir, köle) olarak Astarkhana getirdiler. SafevîleT- den Şah Abbas, Hazar Denizi Ötesi Türkmenlerine karşı, panzehir olarak, Batı Iranın yağmacı Kürt uruğunu ve İran Türkmenlerinin eşkıya güruhlarını Horasan sınırlarına göçürüp yerleştirdi. Bu tedbir ise, memleketin daha ziyade iflâsına sebebiyet vermiştir, Mâverâünnehir ve Khorezmde ekincilik hayatına geçmiş ve yeni geçmekte olan özbekler, İran ve rus esirlerini bilhassa tarlalarda çalıştırırlardı.