A21 Avezbayev S

Brigadalar yer massivlarini joylashtirish. Ixtisoslashgan 
bo dorchilik brigadasiga, odatda, q shni, ixcham joylashgan, har 
xil turlar va navlardagi va pishish muddatlari har xil daraxtlarga 
ega kvartallar biriktiriladi, bu ishchilarning mavsum davomida ish 
bilan tekisroq band boiishlarini ta'rninlaydi. 
Bogiar maydoni b yicha brigadalar oichamlari daraxtlarining 
tur-nav tarkibiga, shoxlari shakliga, x jalik joyiashgan mintaqaga 
va sh. . bogiiq boiadi. 
412 

---

Yoz davrida bir odam 1,5—2 ga boqqa ishlov berishi mumkin. 
Brigadaga, odatda, 25—30 dan 50 gacha doimiy ishchilar kiritila-
di; shunga mos tarzda brigada uchastkasining maydpni 80—100 
dan 150 gektargacha bo dan, shu jumladan, 50—100 ga meva be-
radigan, iborat b ladi. 
Qiyaliklarda eroziyaga qarshi tadbirlarnr amalga oshirish 
maqsadida brigadaga uning yuqori qismidan pastigacha bir necha 
kvartallarni biriktirish maqsadga muvofiq. 
Yordamchi x jalik markazlarini, qayta ishlovchi zavodlarni, 
sexlarni joylashtirish. Brigada uylarini, asbob-uskunalar saqlana-
digan va idishga joylash maydonchalari, bostirmalari, qorovullar 
uchun binolar va sh. . joylashtirish uchun yordamchi x jalik 
markazlari (bo dorchilik brigadalari shiyponlari) loyihalanadi. 
Ular brigada massivi markazida, kvartallararo y llar kesishgan 
joyda, suv manbalari yoki ular loyihalangan joylar yonida joy-
lashtiriladi. Kapital xarajatlarni qisqartirish uchun ikkita q shni 
brigadaga bitta umumiy x jalik markazi loyihalanishi mumkin. 
X jalik markazi tagiga joylashtiriladigan binolar soniga va xiz-
mat k rsatiladigan daraxtzorlar maydoniga bogiiq holda 0,3—0,5 
ga yer ajratiladi (ikki brigada uchun markaz 1 gektargacha may-
donga ega b lishi mumkin). 
Sotish bozoriariga yaqin joylashgan va mahsulotlarini yangi 
uzilgan holda sotadigan x jaliklarda, qayta ishlash uchun faqat 
nostandart mahsulotlar foydalanilishi mumkin. Bu yerda qishki va 
kech kuzda pishadigan navlar mevalari yalpi hajmining 60—70% 
si imiga ega qayta ishlovchi sexlarni va meva omborxonalarini 
qurish maqsadga muvofiq b ladi. Qayta ishlovchi sexlarda har xil 
natural sharbatlar, ichimliklar, jemlar, qiyomlar, kompotlar tay-
yorlanishi mumkin. 
Bogiarning sotish bozoridan uzoqdagi katta maydonlarida 
x jaliklarda qayta ishlovchi zavodlarni qurish kerak. Meva om-
borxonalariga xshatib, uiarni ham x jalik markazlarida, bir joy-
da joylashtirish kerak. Bu mevalarni saqlashning iqtisodiy sama-
radorligini sezilarli oshiradi, yer maydoni sarfini kamaytiradi, 
elektr energiyasidan, suv va boshqa resurslardan foydalanishni 
yaxshilaydi. 
Yuqori sifatli mahsulot olish uchun mevalar tovar ishlov 
berishidan tkazilishi kerak. Mevalarga ishlov berish joylarining 
quvvati yiliga mevachilik x jaliklarida 3,0—3,5 ming t, reza-
vorchilik x jaliklarida esa 1,5—2,5 ming t tashkil etish mumkin. 
413 

---

Ularni yordamchi x jalik markazlari (brigada shiyponlari) hudu-
dida joylashtirish kerak. 
Xomashyoga vaqtida ishlov berishni va yuqori sifatli mahsulot 
olishni ta'minlash uchun qayta ishlovchi korxonaiar quvvati 
yetishtiriladigan qishloq x jalik xomashyosi hajmiga mos b lishi 
kerak. Nomutanosiblik ishlab chiqarish vositalaridan samarasiz 
foydalanishga olib keladi.