A21 Avezbayev S

D
2~
D
1 
bunda K — kapital xarajatlar miqdori, ming s m; D, — loyihalashgacha 
b lgan sof daromad, ming s m; D
2
— loyiha|anayotgan tadbirlarni amalga 
oshirish natijasida olinadigan sof daromad, ming s m; n — loyihalanayotgan 
tadbirlarni amalga oshirishdan rejalashtirilayotgan mahsulotni olishgacha 
tadigan yillar soni. 
15 — Yer tuzishni loyihalash 
449 

---

—
M
y ] tarmo ini; 
;i;
r*suvmanbalarmj. 
Yer tuzish izlanishlari asosida pichanzorlarning maydoni va 
joylashishi, ularning ishlab chiqarish b limlariga biriktirilishi, yer 
turlarini ,va almashlab ekishlarni, yayJovlar hududlarini tashkil 
etishda nazarda tutilgan, ularni yaxshilash b yicha tadbirlar 
aniqlanadi. 
!;
. ^chanzoralmashish va brigada uchastkalarini joylashtirish. 
Pichajining sifati va.hosiH nafaqat tiarning botanik tarkibiga, 
balki rish muddatiga, tlarni qirqish balandligiga, quritish va 
saqlash texnologiyasiga ham, bo liq b ladi. 
Pukkafcli tlar va aralash. o:tlarni pichan uchun rishning 
eng yaxshi muddati shonalash-gullash; boshoqlilar uchun — 
boshoqlash — gullashning boshlanishi davrlari hisoblanadi. 
Ammobitta uchastkada har yili tlarni faqat shu davrlarda rish, 
tloq simliklarining jabrlanishiga va qimmatli turlarining 
y qolishiga, hosildorligi pasayishiga olib keladi, shuning uchun 
yillar b yicha belgili ketma-ketHk tartibida rish muddatlarini 
almashtirib turish kerak. Pichanzorlar mahsuldorligining oshishiga 
mollarni pichani o^rilgan uchastkalarda vaqti-vaqti bilan boqib 
turish ijobiy ta'sir teq'rsatadi. U pichanzorlardagi begona tlar bi -
lan samaraliroq kurash olib borish irrtkonini beradi, tlar sifati+-
ning yaxshilanishigai yordarolashadi, tloqda t pianadigan or-^ 
450 
I 

---

ganik qoldiqlarning chirishini tezlatadi. Pichajjii o'rilgan uchast-
kalardan mollarni boqish uchun foydalanish yaylov davri davpmi-
da yashil massa yetishishiga yordamlashadi. Yiilar b yicha pichan 
rish muddatlarini almashtirish, pichani rilgan' uctiastkalarda 
mollarni bpqish, tlar qoplamasini yaxshilash b yicha ta<3birlarni 
amalga oshirish maqsadida, ma'lum tizim b yicha fpydalanish 
uchun pichanzorlarni 3—6 uchastkalarga b Hshni nazarda tutadi-
gan pichanzoralmashishlar joriy etiladj. Pichanzprlarning har bir 
tipi (quruqlikdagi, daryo b ylaridagi, yaxshilangan va sh. .) 
uchun mustaqil pichanzoralmashishlar tashkil etiladi. 
Pichanzoralmashish deganda pichan rish va oTimdan keyin 
mol boqishning almashinib turishini. tlar qoplamasini yaxshilash 
b yicha tadbirlar o"tkazilishni k zda tutadigan pichanzorlardan 
foydalanish va ularni parvarishlash tizimi tushuniladi. 
Pichanzoralmashishlarni keyinchalik ularda brigada uchast-
kalarini ajratish bilan loyihalash, faqat rmon- tloq mintaqalar-
idagi va daryolar b ylaridagi x jaliklarda katta pichanzor mas-
sivlari mayjud b lganda, ular ishlab chiqarish b limlarining yer 
massivlarini joylashtirishda loyiha b yicha ulardan birining 
hududiga kirgan b lsa, bajariladi. 
Pichanzoralmashishlar tartibi (sxemasi) pichaiizorlar tipiga, 
uchastkaning tabiiy xususiyatlariga, tashkiliy-x jalik
%
talablariga, 
tlar sifatiga bp liq b ladi. Daryo b ylaridagi ikki raarta ri-
Iadigan pichanzorlarda 5 yillik pichanzoraimashish tavsiya etiladi, 
ularda ayrim yillari pichani rilgan uchastkalar mol boqish uchun 
foydalaniladi. Bunday pichanzor almashishlarda bir uchastkani 
boshoqlash davrida, ikkinchisini gullashining boshlantshida^ qol-
gan uchtasini — t la gullash davrida, ulardan bittasining ikkinchi 
rimini pichan lichun rish, qolgan. ikkitasidan esa mol boqish 
uchun foydalanish k zda tutiladi. 
Tabiiy pichanzorlar uchun quyidagi pichanzoralmashish 
tavsiya etiladi: 
1 — 2 rish (I gullash davrida); 
2 — 3 rish (I boshoqlash davrida); 
3 — 1 rish, kcchki muddatlarda (urju lpishganda); 
4 — 3 rish. 
Quruqlikdagi pichanzorlardan bir rish tizimida foydatanishda 
yillar b yicha quyidagi rish m^ddatla^ialmaghishibjlan 4 yillik 
pichanzoralmashish tavsiya etiladi: ; ;n «jh = ,- .
f
; 
1 — boshoqlash; 
451 

---

2 — gullashning boshlanishi; 
3 — uru lanish; 
4 — gullab b lgandan keyin. 
Su oriladigan pichanzorlarda tlar qatlamidan k p rishli 
foydalanishda yillar b yicha quyidagi rish muddatlari al-
mashishi bilan besh yillik pichanzoralmashish tavsiya etiladi: 
1 — pishish davrida; 
2 — naychalashning boshlanish davrida (3—4 rim); 
3 — boshoqlash davrida (2—3 rim); 
4 — 5 gullash davrida (2 rim). 
t unini ishlab .chiqarish uchun bedani bahorda poyalanish 
davri oxirida — unchalash davri boshida rish boshlanadi, 
yi im gullash boshlanguncha (3 hafta davomida) davom ettiriladi. 
Ayrim uchastkalarda birinchi rimni har xil muddatlarda rish, 
ikki rimni rivojlanish davrida (birinchi gullar paydo boiishi) 
tkazish imkonini beradi. 
Pichanzor almashish uchastkalarini loyihalashda quyidagi 
asosiy talablar hisobga olinadi: ular ixcham, maydoni b yicha 
taxminan bir xil, tlari tavsifi b yicha bir tipli, tomonlari 
lchamlari va shakli b yicha mexanizmlar bilan rishga, su o-
rishda esa su orish texnikasidan unumli foydalanishga qulay 
boiishlari kerak. 
Brigada va pichanzor almashish uchastkalari chegaralari 
y Har, daryochalar, kanallar, soylar va boshqa tabiiy elementlar 
boiishi mumkin. 
Pichanzorlarning kichik maydonlaridan foydalanish va parva-
rishlash (pichan rish muddatlari, yaxshilash b yicha tadbirlar) 
navbatlashishi yillar b yicha emas, balki faqat vaqt b yicha 
amalga oshiriladi. 
simliklarni jabrlanishdan saqlash, normal qishlab chiqish, 
yuqori hosil olish uchun tlarni rish balandligi katta ahamiyat-
ga ega. rishning optimal balandligi baland sadigan tlar 
uchun 5—6 sm, past sadiganlari uchun 4—5 sm katta boimasli-
gi, keyingi rish uchun 6—7 sm boiishi kerak.