Ahlak Temizliğine Duyulan İhtiyaç Ahlak Temizliğinin Etkileri ve Önemi Şeyh Hüseyin Behrani

1- Dini Değerlerin Ortaya Çıkması, Korunması ve Gelişmesi

Davetin aslı, İslam'ın esas ilkelerinden biri olarak ilan edildiği için İslami devletin dış siyaseti, daveti, görmezlikten gelinemez, temel bir ilke olarak göz önünde bulundurmaktadır. Bu davetin muhtevası hakikatte beşerin saadetiyle güçlü bağları olan İslami değerlerdir. Bu muhtevanın yayılması ve korunması da İslam devletinin dış siyasetinin önemli hedeflerinden biridir. Elbette bu düşüncenin ortaya çıkışı ve yayılması ise, İslam'ın dış siyasetinin düşmanca tavrı olarak yorumlanamaz. Zira İslam devleti sadece davetin muhtevasını bütün âleme iletmekle görevlidir. Ama bunun İslami olmayan toplumlar tarafından kabul edilmesi noktasında “dinde zorlamanın olmadığı”¹ ilkesini takip etmektedir.

2- Toplumsal Hayatın ve İnsani İlişkilerin Islahı

Beşerin saadetiyle iç içe olan İslam'ın istediği toplumun icadı ve hâkimiyeti salim ve her türlü haksızlıktan uzak toplumsal ilişkilerin icadına bağlıdır. İnsanların kardeş olarak yan yana yaşadığı Allah'a ibadet dışında hiç kimsenin itaatini kabul etmediği bir ilişki türünde saadete doğru hareket eden bir toplum, mecburen her türlü adil olmayan ve ayrımcılığa ait ilişkiler kendiliğinden yıkılmakta ve onun yerine kanun karşısında herkesin eşitliği ilkesi yer etmektedir. Bu nükte iç siyasette toplumsal bir adalet olarak göz önünde bulundurulduğu gibi dış ilişkilerde de zulümle savaş ve mahrumları savunma olarak önem elde etmektedir. Bu esas üzere bir grubun hakim, diğer bir grubun ise halk olduğu veya bir grubun güçlü olduğundan dolayı kanunların üstünde tutulduğu ve özel bir konumda bulundurulduğu adil olmayan dış ilişkiler de salim ve insani ilişkiler türü olamaz. İslam devletinin dış siyaseti sürekli olarak beşeri toplumlarda salim insani ilişkiler icat etmek için çalışmaktadır. Hz. Ali (a.s) bu ilişkileri hükümetinin nihai hedefi olarak söz konusu etmektedir.

3- Toplumsal Güvenliğin İcadı

Beşer hayatında emniyet ve güvenlik hayati bir olgudur. Bu olgu olmaksızın insan hayatını sürdürürken çok ciddi sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. İmam Ali'ye (a.s) göre emniyet ve güvenliğin önemi o kadar yücedir ki emniyeti olmayan bölgeler, en kötü bölgeler olarak tanıtılmaktadır.¹ Veya eğer anarşi ile zalim devletin kabulü noktasında sıkışıp kalındığı takdirde İmam zorba devletin varlığını anarşi ve karmaşıklığın varlığına tercih etmekte ve şöyle buyurmaktadır: “Halk için bir devlet olmalıdır. Bu her ne kadar zalim ve kötü de olsa kaçınılmazdır. Böylece toplumda emniyet ve güvenlik hakim kılınmaktadır.”¹

O halde iç alanda güvenliğin temini önemsendiği gibi dış boyutta da güvenilir bir topluma ulaşmak İmam Ali'nin (a.s) İslam devletinin kendisine doğru hareket ettiği bir hedef konumundadır. Zira bölgesel ve evrensel güvenlik sayesinde dini davet ortamı temin olmakta ve insanlar huzur içinde işlerine yönelmektedir.

Dış Siyasetin İcrai Mekanizmaları

Siyasi hedefleri temin eden her türlü aracı iyi gören çağdaş materyalist mekteplerin tam tersine dini düşüncede dış siyasetin hedefleri insani ve de fıtrat ile uyum içindedir. Dolayısıyla buna ulaşmanın araçları da meşru ve insani olmalıdır. Bu ilke dış siyasetin icrai mekanizmalarını şer'i helaller çerçevesinde İmam'ın (a.s) ilahi düşüncesi ve vahiy mektebi görüşünce takip etmektedir. Dolayısıyla sözünde durmamak, ahde vefa göstermemek, gösterişe kaçmak ve sahtekarlık gibi günümüz siyasetinin yaygın ve başarılı araçlarından biri olan aldatıcılık metodu İslam tarafından reddedilmektedir. İmam Ali'nin (a.s) dini siyasetinde de hiçbir yere sahip değildir. ²

İmam Ali'nin (a.s) İslam devletinin dış siyaset yönlendirmesi için başarılı bir yolda bu hedeflere ulaşmada ortaya koyduğu en önemli icrai çözümlerin başlıcası şunlardır:

1- Müzakere ve Diplomasi (Siyasi Araçlar)

Müzakere İslam devletinin dış siyasetinde büyük bir öneme sahiptir. Bu önem, öyle yücedir ki hiçbir savaş dini önderler tarafından caiz kılınmamıştır. Meğer ki bu gelişimden önce müzakere yolları kat edilmiş olsun. Cihat ilkesi hiçbir zaman davet olmaksızın ilk aşama olarak yürürlüğe girmemektedir. Bu nükte son Peygamber'in (s.a.a) davetlerinde ve İslami olmayan ülke başkanlarına gönderdiği mektuplarda da göze çarpmaktadır. Bütün bu mektuplar ve mesajlar davet ile başlamaktadır. Bu da İslam'da müzakere aslının öneminin en büyük delilidir.¹ Peygamber, bütün elçileri için davet ve müzakere yöntemini dini bir teklif olarak söz konusu etmiş ve onlardan diplomasi yollarını şiddet metodundan öne geçirmelerini istemiştir. İmam Ali (a.s) bu icrai metoda önemle vurguda bulunarak şöyle buyurmaktadır: “Peygamber beni Yemen'e gönderdi ve şöyle buyurdu: “Kendisini İslam'a davet etmedikçe hiç kimseyle savaşma.”² İmam'ın bu müzakere metoduna verdiği önem o kadar büyüktür ki savaş başlarken değil, hatta savaş esnasında bile bu metoda riayet etmiştir. ³

2- Düşman Olmayan Devletlerle Siyasi Anlaşmaların Düzenlenmesi

İslam devleti dini değerleri korumak için itilaf veya tarafsız bir blok teşkilinden istifade edebilir. Aynı şekilde bazı devletlerin etkisiz hale getirilmesi de İslam devletinin göz önünde bulundurduğu hedefleri temin bağlamında program düzenlemesi için bir araç olarak kullanılabilir. Bazı güçlerin, yapılan anlaşmalar yoluyla etkisiz hale getirilmesi de İslam Peygamberi'nin (s.a.a), medeni bir devletin teşkil edildiği ilk günlerde bu genç devleti güçlendirmek ve ayakta tutmak için kullandığı araçlardan biridir. Peygamber (s.a.a) güçlü bir düşman (Kureyş) ile karşı karşıya bulunuyordu. Medine'ye girince, Medine Yahudileri ile savaşmama üzere bir anlaşma imzaladı. Bu yolla onların Kureyşle iş birliği yapmasını engellemiş oldu. ¹ Hudeybiye savaşında Beni Bekr kabilesi de Kureyş ile anlaşma imzalayınca Hazraa kabilesinin peygamber ile anlaşması büyük bir öneme sahipti. Peygamber, Beni Bekr'in Hazraa'ya saldırması karşısında yapmış olduğu barış anlaşmasını itibarsız ilan etmesine ve Mekke'ye doğru yola düşmesine delil teşkil etti. ²