Annan Planı ile kurulması öngörülen Kıbrıs Türk Kurucu Devleti'nin Anayasası kibris türk devleti anayasasi

ALTINCI KISIM
Yüksek Mahkemenin Diğer Görev ve Yetkileri
 
Yüksek Mahkemenin Diğer Görev ve Yetkileri
Madde 156
 Yüksek Mahkemenin kuruluşu ve oluşumu, işleyişi, görev ve yetkileri işbu Anayasa'da belirtilen kurallar saklı kalmak koşuluyla, yasayla düzenlenir.
 
Mahkeme İç Tüzükleri Yapma Yetkisi
Madde 157
(1) Yüksek Mahkeme, kendisinin veya herhangi bir diğer mahkemenin uygulama ve usul kurallarını düzenlemek için bu Anayasa ve yasalarda belirlenen kurallar çerçevesinde mahkeme iç tüzükleri yapar.

(2) Bu maddenin (1). fıkrasının genel niteliği saklı kalmak üzere, Yüksek Mahkeme, aşağıdaki amaçlar için mahkeme iç tüzükleri yapabilir:

(a) Mahkeme oturumlarının düzenlenmesi ve yargıçların herhangi bir amaçla görevlendirilmesi için;
(b) Yüksek Mahkemedeki veya başka bir mahkeme önündeki temyiz veya diğer davanın ciddiyetsiz veya rahatsızlık verici şekilde sürüncemede kaldığı veya adaleti geciktirmek amacıyla yapıldığı görünenlerin seri yargılama usulüyle karara bağlanması için;
(c) Mahkemelerdeki yargılama işlemleriyle ile ilgili formların, harçların saptanması ve bütün işlemlerle ilgili giderlerin ve harcamaların düzenlenmesi için;
(d) Mahkeme kalemlerinin oluşumu ve mahkemelerde çalışan kamu görevlilerinin yetki ve görevlerinin saptanması ve düzenlenmesi için;
(e) Mahkeme İçtüzüğünün herhangi bir şartının yerine getirilmesi için gereken sürenin saptanması için.
 

YEDİNCİ KISIM
Alt Mahkemeler
 
Alt Mahkemelerin Kuruluşu, Görev ve Yetkileri
Madde 158
(1) İşbu Anayasa ve yasalar gereğince, Yüksek Mahkeme tarafından kullanılan yetkiler dışındaki yargı yetkisi, işbu Anayasa kurallarına bağlı olarak ve bunlar gereğince yasada gösterilen alt mahkemeler ve ihtisas mahkemeleri tarafından kullanılır.

(2) Yargı yetkisi kullanan alt mahkemeler ile ihtisas mahkemelerinin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri yasayla düzenlenir.

 
SEKİZİNCİ KISIM
Başsavcılık
 
Başsavcı ve Devletin Hukuk Danışmanları
Madde 159
(1) Devletin Başsavcılık makamı (Hukuk Dairesi) bağımsızdır ve Başkanı Başsavcıdır. Başsavcının yokluğunda kendisine Başsavcı Yardımcısı,  ikisinin yokluğunda ise Başsavcının görevlendireceği bir Başsavcı Yardımcısı Muavini vekillik eder.

(2) Başsavcı, Yüksek Mahkeme yargıcı için gerekli niteliklere sahip kişiler arasından atanır ve Devlet’in adli hizmetinin daimi üyesidir. Başsavcı, Yüksek Mahkeme Yargıcının bağlı olduğu aynı süre ve şartlarda görev yapar ve görevine Yüksek Mahkeme Yargıcına uygulanan nedenler ve usuller dışında son verilemez.

 (3) Başsavcı, Devlet’in, Devlet’in Başkanının, Başbakanın, Bakanlar Kurulunun, Bakanların ve diğer Devlet organlarının hukuk danışmanıdır. Kendisine işbu Anayasa veya yasa tarafından verilen veya yüklenen diğer bütün işlevleri ve görevleri yerine getirir, yetkileri kullanır.

 (4) (a) Başsavcı, bir suçla ilgili olarak kamu yararına göre, Devlet’in mahkemelerinde dava açmak, yürütmek, davayı devralmak ve davaya devam etmek ya da devam etmemek yetkisine sahiptir. Ceza mahkemelerinde kovuşturmanın yürütülmesi hakkı ve sorumluluğu Başsavcıya aittir. Bu yetki bizzat kendisi tarafından veya talimatları doğrultusunda hareket Başsavcı Yardımcısı veya Devlet’in Hukuk Danışmanları tarafından kullanılır.

(b) Başsavcı, gerekli gördüğü hallerde, Resmi Gazete'de yayımlayacağı bir emirnameyle, duruşmasız çözümlenmesine yasayla olanak tanınan trafik suçlarını, kendi talimatı ve sorumluluğu çerçevesinde mahkemelerde kovuşturmak üzere, uygun göreceği bir polis mensubunu yetkilendirebilir.

(c) Başsavcı, gerekli gördüğü hallerde, Resmi Gazete’de yayımlayacağı bir emirnameyle bir Bakanlığın veya diğer kamu kuruluşlarının taraf olduğu davalarda, ilgili Bakanlık veya diğer kamu kuruluşlarında görevli ve avukatlık yapmak ehliyetine sahip bir hukukçuyu, bu davaları mahkemelerde takip etmekle yetkili kılabilir.

(5) Başsavcı, Devletin taraf olduğu hukuk ve Anayasa davalarında Devleti veya organlarını da temsil etme yetkisine sahiptir.

(6) Başsavcı, Başsavcı Yardımcısı ve Devletin Hukuk Danışmanları, herhangi bir mahkemede dinlenilmek hakkına sahiptirler ve bu hakkın kullanılmasında, mahkeme önüne çıkan bütün diğer kişiler bakımından öncelik kazanırlar.

(7) Başsavcı, her takvim yılı sonunda, Başsavcılığın genel işleyişi ve görevlerinin yürütülmesinde görülen aksaklık veya varsa nedenleri hakkında Cumhurbaşkanı’na, Meclis’e ve Bakanlar Kuruluna rapor verir ve telafisi için alınmasını gerekli gördüğü önlemler hakkında tavsiyelerde bulunur.

(8) İşbu Anayasa’nın kurallarına bağlı olarak, Başsavcılığın kuruluşu, işleyişi, Başsavcı, Başsavcı Yardımcısı ve Devlet’in Hukuk Danışmanlarının savcıların nitelikleri ile atanmaları, hakları ve görevleri, maaşları, ödenekleri, terfileri haklarında disiplin kovuşturması yapılması ve disiplin cezası uygulanması ve diğer özlük işleri, mahkemelerin bağımsızlığı ve yargıçların güvenceleri kurallarına göre yasayla düzenlenir.

(9) Başsavcı ve Başsavcı Yardımcısının atanması, Cumhurbaşkanı tarafından onaylanır.


ALTINCI BÖLÜM
MUHTELİF HÜKÜMLER
 
Devletin Mülkiyet Hakkı
Madde 160

(1) Kuruluş Anlaşması ve Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası hükümlerine bağlı olarak, Kuruluş Anlaşmasının yürürlüğe girdiği tarihte Devlet sınırları içinde bulunan ve Kuruluş Anlaşmasında federal mülk olarak tanımlanmamış olan mülkler,

(a) 16 Ağustos 1960 tarihinden önce Kıbrıs Hükümeti adına kayıtlı tüm mülkler ile 16 Ağustos 1960 tarihinden sonra Kıbrıs Cumhuriyetine intikal eden tüm taşınmaz mallar; kamuya ait yollar, sular, su kaynakları, liman ve sahiller, rıhtım ve iskeleler, göller, dere ve göl yatakları, tarihi kentler, binalar ve kalıntıları ile kaleler ve bunların arazileri, anıtlar, doğal kaynaklar ve maden ve taşocakları dahil, yer altı kaynakları, ormanlar, yeşil saha ve parklar; kamuya ait köy yolları ve tarlalardaki patikalar devlete ait yollar ve kamu hizmetinde kullanılan binalar, 
(b) Kuruluş Anlaşmasının yürürlüğe girdiği tarihe kadar bakım ve tasarrufu kamuya ait olan ve bu amaçla kullanılan taşınmaz mallar, bina ve tesisler Kuruluş Anlaşmasının tazminatla ilgili kuralları saklı kalmak kaydıyla Devlet’e aittir.

(2) İttifak Andlaşması ek protokollerinde ya da eklerinde askeri amaçlar için ihtiyaç duyulduğu belirtilen özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların kamulaştırılması veya tazminiyle ilgili hükümlere saygı gösterilir. 

 (3)Yukarıda belirtilen malların mülkiyeti gerçek veya tüzel kişilere devredilemez. Devlet, korunmaları, onarım ve bakımları için gerekli tedbirleri alacaktır.

(4) Kuruluş Anlaşması saklı kalmak kaydıyla, dini ibadet yerleri ile bunların içinde bulundukları taşınmaz mallar gerçek ve tüzel kişilere devredilemez. Devlet, bunların korunması, bakım ve idamesi için gerekli önlemleri alır.

Kamu Personelinin Haklarının Mahfuz Tutulması
Madde 161
(1) İşbu Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce Devlet’in kamu görevlisi olan herhangi bir kişi, bu tarihten sonra, kendisine bu tarihe kadar uygulanan aynı hizmet süre ve koşullarına tabi olmak hakkına sahiptir. Bu süre ve koşullar, Anayasa’nın yürürlüğe girdiği tarihte veya ondan sonra, kişi Devlet’in kamu görevlisi olduğu sürece, aleyhine değiştirilemez. Bu maddede belirtilen kamu görevlileri yeni bir atama işlemine gerek olmaksızın görevlerine devam ederler.

(2) “Kamu personeli”, bu Madde amaçları bakımından, işbu Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce kamu hizmetinde herhangi bir görev yapan kişiyi tanımlar ve işbu Anayasayla diğer kamu personeli olarak tanımlanan kişileri de kapsar.

(3) “Hizmet süre ve koşulları”, bu Madde amaçları bakımından işbu Anayasa’nın yürürlüğe girdiği tarihte mevcut olan yürürlükteki mevzuat uyarınca saptanmış ücret, izin, azil, göreve son verilmesi, emeklilik maaşı, emeklilik ikramiyeleri ve benzeri hakları kapsar.

(4) Halen kamu görevinde bulunanların, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti organ, kurum ve kuruluşlarında görev almaları halinde, hakları bu Madde’deki hükümler çerçevesinde korunur.

(5) Bu Anayasa ve Kuruluş Anlaşmasıyla kadroları kaldırılacak olanların sahip oldukları haklar korunur. Bu kişilerin mevcut statülerine uygun görevlerde istihdamı yasayla düzenlenir. 
 
Kıbrıs Türk Devleti’nin Resmi Gazetesi
Madde 162
(1) Yasalar, tüzükler, yönetmelikler ve diğer tali hukuki belgeler ile yasalarla belirlenen ilan, ihbar ve benzeri kamusal belgeler Başbakanlığın denetimi altında Devlet Basımevinde basılan Resmi Gazete'de yayımlanır.

(2) Resmi Gazete'nin yönetim şekli ile bastırılıp dağıtılacağı koşul ve usuller ile diğer hususlar yasayla düzenlenir.

(3) Yukarıdaki (1)’inci fıkrada belirlenen hukuki belgeler ve kamu belgeleri Resmi Gazete'de yayımlanmadıkça yürürlüğe giremez.
 

YEDİNCİ BÖLÜM
NİHAİ HÜKÜMLER
 
Anayasa’nın Değiştirilmesi
Madde 163

(1) İşbu Anayasa, Devlet’in Meclisinin en az on üyesinin önerisi ve üye tamsayısının, en az üçte ikisinin oyuyla değiştirilebilir.

(2) Yukarıdaki (1)inci fıkrada yapılan öneri Meclis’in üye tam sayısının çoğunluğu tarafından kabul edilirse halkoylamasına sunulabilir. Anayasa değişikliği, halkoylamasında “Evet” oylarının sayısının “Hayır” oylarından çok olması halinde yürürlüğe girer.

(3) Anayasa’nın değiştirilmesi hakkındaki önerilerin görüşülmesi ve kabulü, (1)’inci fıkrada yer alan hükümler dışında değişiklik önerileri, önerilerin verildiği tarihten itibaren onbeş gün geçmedikçe görüşülmemesi koşuluyla, yasaların görüşülmesi ve kabulü hakkındaki kurallara bağlıdır.

(4) Anayasa’daki bir değişikliğin yürürlüğe girmesi için önceden halkoylamasıyla kabul edilmesi gereği bu tür bir değişikliğe ilişkin bir yasayla öngörülebilir. Böyle bir durumda halkoylamasında “Evet” oylarının sayısının “Hayır” oylarından fazla olması halinde Anayasa değişikliği yürürlüğe girer.

(5) Halkoylamasıyla onaylanması gerekmeyen Anayasa değişiklikleri Devlet’in Başkanınca on gün içinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girer.

(6) Devlet’in şeklini ve niteliklerini belirten Anayasa’nın 1. Maddesi değiştirilemez.

 Tanımlar

 Madde 164
 İşbu Anayasa’da başka türlü düzenlenmedikçe veya metin başka türlü gerektirmedikçe, 
 “Devlet” Kıbrıs Türk Devletini;
 “Kuruluş Anlaşması” Kıbrıslı Türklerin ve Kıbrıslı Rumların ayrı ayrı ve eş zamanlı olarak yapılan halkoylamasıyla tüm ilaveleri ile birlikte kabul ettikleri Kıbrıs konusunun kapsamlı çözümünü yansıtan anlaşmayı;
  ifade eder.

 Anayasa’nın Yürürlüğe Girmesi

 Madde 165
 İşbu Anayasa Kuruluş Anlaşmasının 24 Nisan 2004 tarihinde eş zamanlı halkoylamasıyla kabul edilmesi üzerine yürürlüğe girer. 
 

SEKİZİNCİ BÖLÜM
Geçici Hükümler
 
 Zarar Gören Yurttaşların Korunması
Geçici Madde 1
 Devlet, Kuruluş Anlaşmasının toprak ayarlamalarına ilişkin hükümlerinin uygulanması sebebiyle yerlerinden edilenlerin ve taşınmaz malları tahsis edilmiş olanların doğrudan veya dolaylı olarak gördükleri zararlarının giderilmesi için tazminat ödenmesi dahil gerekli sosyal, ekonomik, mali ve hukuki önlemleri düzenler.

 
 Kıbrıs Türk Devlet Meclisi Seçimleri

 Geçici Madde 2

(1) Bu süre zarfında, şu an varolan yasama organı geçici yasama kurumu olrak yeralacaktır. Devletin Yasama Organı olacak Devlet Meclisi’nin seçimleri 13 Haziran 2004’te yapılacaktır.

(2) Devlet’in Meclisinin çalışma usulleri yeni seçilen Meclis kendi İçtüzüğünü yapıncaya kadar yürürlükte kalır.

Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Geçici Parlamentosuna Atama
Geçici Madde 3
 Kurucu Anlaşma’nın yürürlüğe girdiği gün, Kıbrıs Türk Devleti’nin geçici yasama kurumu, siyasi partilerin temsil oranına göre seçilmek üzere geçici federal parlamento için 24 milletvekili belirler.


Birleşik Kıbrıs Cumhuriyetinin Eşbaşkanlığı
Geçici Madde 4

Kıbrıs Türk Devleti’nin geçici yasama kurumu Referandumu izleyen iki gün içerisinde Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Eşbaşkanı’nın adını Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne iletir.

 Geçici Kurallar

 Geçici Madde 5

(1) Kıbrıs Türk Kurucu Devletinin sınırları içerisinde Kurucu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden önce uygulanan mevzuat, Kurucu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra da Kurucu Anlaşma ve Kurucu Devletin Anayasasıyla uyumlu hale getirilecek gerekli değişiklikler yapılarak uygulanır.

(2) Kuruluş Anlaşması veya işbu Anayasa’nın hükümlerine aykırı veya çelişen hiçbir yasa hükmü yürürlükte kalmaz.

(3) Yukarıdaki fıkralarda kullanılan “değişiklik” terimi; tadilat, uyarlama ve ilgayı içerir.

(4) Halkoylaması sonucu kabul edilen Devlet’in Anayasasının öngördüğü tüm yeni mevzuat düzenlemeleri ile yeni yasalar ve mevcut yasalarda Anayasa’yla uyum sağlanması için yapılması gereken değişiklikler Anayasa’nın yürürlüğe girmesinden başlayarak en geç 1 yıl içerisinde tamamlanır.


 Mevcut Organ, Kurum ve Kuruluşların Durumu
 Geçici Madde 6
 İşbu Anayasa’nın kabulüyle birlikte Kuruluş Anlaşması ve Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına uygun olarak, önceki hukuk düzeni çerçevesinde kurulmuş olan tüm ilgili kamu organ ve kuruluşları, Devlet’in kamu organ ve kuruluşları olur ve görevlerini işbu Anayasa’nın ve ilgili yasaların hükümlerine uygun olarak yürütür.

 Yeniden Yerleştirme Kurulu ve Kıbrıs Mülkiyet Kuruluna Atama

Geçici Madde 7
Devlet’in Meclisi, Kuruluş Anlaşmasında belirtilen Yeniden Yerleştirme Kurulu’nda görev yapacak Kıbrıslı Türk temsilcilerin atanmasını, Kuruluş Anlaşması ve ilgili kanun hükümlerini gözönünde tutarak yapar.

 Anayasanın Yayımlanması

 Geçici Madde 8
İşbu Anayasa metni, halkoylamasında kabul edildiği tarihten itibaren on gün içinde, Devlet’in Resmi Gazetesinde yayımlanır.

Devlet’in Anayasasının Geçiş Döneminde Değiştirilmesi
Geçici Madde 9
Geçiş Dönemi Meclisi, Anayasa’yı, 162. Maddenin 1. fıkrasında yer alan derogasyon yoluyla, en az beş üye tarafından yapılan önerinin üye toplam sayısının çoğunluğunca kabul edilmesi üzerine, Anayasa hükümlerine göre ilk Devlet’in Meclisi seçilinceye kadar, değiştirilebilir.

Yerel Otorite Organlarının Seçimi
Geçici Madde 10
 
 Bu Anayasa’nın yürürlüğe girmesi ertesinde yerel otoritelerin organları için yapılacak ilk seçimler Ocak 2007’de gerçekleştirilecektir.