Ayətullah Seyid Əli Xamenei
Yüklə 1,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
| On
birinci fəsil: Bəni-Üməyyə hakimiyyətinin sonları və İmam Sadiqin (ə) imaməti İmam Baqir (ә) әn qüdrәtli Bәni-Ümәyyә xәlifәlәrindәn biri olan Hişam ibn Əbdülmәlikin şahlığı dövründә 57 yaşında vәfat etdi. Böyük müsәlman ölkәsinin hәr tәrәfindә mövcud olan gәrginlik, Əmәvi hökumәtinin saysız-hesabsız problemlәri Hişamın Şiә tәşkilatının döyünәn ürәyi İmam Baqirә (ә) qarşı tәxribat vә bәdxahlığına mane olmurdu. Muzdurları onun tövsiyәsi ilә imamı zәhәrlәdilәr, zalım Əmәvi tağutluğu ölkәnin qәrb vә şәrq sәrhәdlәrindәki zәfәrlәrinin hәzzini ölkә daxilindәki әn böyük vә әn tәhlükәli düşmәnini qәtlә yetirmәklә tamamladı. Bәni-Ümәyyә rejimi İmam Baqirin (ә) hәyatının son illәrindә vә övladı İmam Sadiqin (ә) imamlığının ilk illәrindә özünün әn macәralı dönәmlәrindәn birini yaşayırdı. Bir tәrәfdәn şimal-şәrq sәrhәdlәrindә yerlәşәn Türküstan vә Xorasana, şimalda yerlәşәn Ön Asiya vә Azәrbaycana, Qәrbdә yerlәşәn Afrika, Andalos vә Avropaya hәrbi yürüşlәr edilirdi, digәr tәrәfdәn dә Ərәb İraqı, Xorasan vә Şimali Afrika bölglәrindә әsasәn narazı vә mәzlum yerlilәr tәrәfindәn, bәzәn dә monqol Əmәvi sәrkәrdәlәrinin tәhriki, yaxud yardımı ilә ardıcıl qiyamlar baş verirdi. Hәmçinin hәr yerdә, xüsusәn dә Bәni-Ümәyyәnin böyük mülkәdarlarının mәskәni, әksәrәn xәlifәyә, yaxud digәr dövlәt başçılarına mәxsus mәhsuldar torpaq olan İraqın qarışıq etnik durumu, Hişamın vә onun İraqda qüdrәtli valisi olan Xalid ibn Abdullah Qәsrinin fantastik israfçılıqları, quraqlıq vә müxtәlif yerlәrdә, o cümlәdәn Xorasanda, İraqda vә Şamda yayılmış taun xәstәliyi Bәni-Ümәyyә rejimi vә onun әn mәşhur başçılarından biri tәrәfindәn idarә olunan böyük müsәlman mәmlәkәtinә qәribә görünüş verirdi. İslam dünyasının әn mühüm itkisini - mәnәvi, 203 elmi vә düşüncә itkisini dә bütün bunlara әlavә etmәk lazımdır. Yoxsulluğun, müharibәnin vә xәstәliyin Əmәvi hökmdarlarının istibdadından yaranan bir ildırım kimi zavallı insanların başına çırpıldığı, yandırıb külә çevirdiyi pәrişan vә qәmli cәmiyyәtdә fәzilәt, tәqva, әxlaq vә mәnәviyyat ağacının cücәrmәsi qeyri-mümkünlәr sırasında idi. Yazıq vә mәzlum xalqa arxa durmalı olan ruhani, qazi, hәdisçi vә tәfsirçilәr nәinki düyün açmır, çox zaman özlәri dә bir şәkildә vә bәzәn siyasәt adamlarından da tәhlükәli formada xalqın problemlәrini artırırdılar. Fiqh, kәlam, hәdis elmlәrinin vә sufiliyin mәşhur şәxsiyyәtlәri, o cümlәdәn Hәsәn Bәsri, Qütadә ibn Diamә, Mәhәmmәd ibn Şahab Zöhri, İbn Bişr, Mәhәmmәd ibn әl-Münkәdir, İbn Əbi Leyla vә onlarla belә alim әslindә xilafәtin fiqurlarına, yaxud әmir vә hakimlәrin oyuncaqlarına çevrilmişdilәr. Tәәssüf doğurur ki, belә nüfuzlu şәxsiyyәtlәrin hәyatını araşdırarkәn insanda çirkin arzulara - vәzifә, ad-san, mal- dövlәt istәyinә bulaşmış insanlar, yaxud qorxaq, әskik vә rahatlığını düşünәn zavallılar, yaxud riyakar vә axmaq zahidlәr, yaxud qanlı kәlam vә etiqad mübahisәlәri ilә mәşğul olan alimnümalar tәsәvvürü yaranır. Yaxşı etiqad vә xarakterlәri dirçәltmәli olan Quran vә hәdis hakim qüvvәlәrin әlindә alәtә, yaxud belә bәdbәxt vә azğın ünsürlәrin sәmәrәsiz ömrünün mәşğulluğuna çevrilmişdi. Belә zәhәrli, qapalı vә qaranlıq mühitdә, ağır vә çәtin dövrdә İmam Sadiq (ә) ilahi әmanәt yükünü üzәrinә götürdü. Şiә әdәbiyyatında mövcud olan mütәrәqqi imamәt mәfhumu belә ağır vә qaranlıq dövrün sәrgәrdan, aldanmış, mәzlum vә çaşqın insanları üçün hәqiqәtәn çox zәruri vә hәyatidir. Dedik ki, imamәt iki hәyati amilin qaynağıdır: düzgün İslam tәfәkkürünün vә әdalәtli tövhid quruluşunun. İmamın üzәrinә dә bu iki vәzifә düşür. O әvvәlcә mәktәbi izah etmәli, başa salmalıdır. Bunun özü tәhriflәrlә, cahil vә qәrәzli fәaliyyәtlәrlә mübarizәyә dә şamil olur. Bundan sonra isә 204 haqlı tövhid quruluşunun әsasını qoymaq, ona şәrait yaratmaq vә belә bir quruluşun olduğu tәqdirdә onu davam etdirmәk lazımdır. İndi belә bir әlverişsiz şәraitdә İmam Sadiq (ә) bu әmanәt yükünü vә sözügedәn iki vәzifәni üzәrinә götürür; hәr iki vәzifә eyni zamanda onun üzәrinә düşür. Hansına daha tez başlayacaq? Düzdür, siyasi işlәr çox çәtindir; elә bir şey deyil ki, Hişam Əmәvi bütün mәşğuliyyәt vә problemlәrinә baxmayaraq, onu bağışlasın vә ondan ağır intiqam almasın. Düşüncә fәaliyyәti, yәni tәhriflә mübarizә isә әslindә xilafәtin - tәhrif olunmuş dinә әsaslanmadan yaşamağa qadir olmayan rejimin şah damarını kәsmәk demәkdir. Demәli, bunu da ona bağışlamayacaqlar; nә Hişam, nә dә azğın cәmiyyәtin ümumi istiqamәtindә hәrәkәt edәn vә fәaliyyәt göstәrәn din alimlәri. Digәr tәrәfdәn, Şiә mәzhәbinin inqilabi tәfәkkürünü genişlәndirmәyә şәrait var. İnqilab doğuran üç amil kimi müharibә, yoxsulluq vә istibdad var, qabaqkı imamın fәaliyyәti dә yaxın vә hәtta uzaq bölgәlәrdә müәyyәn imkanlar yaratmışdır. İmamәtin ümumi strategiyası xalqın bir qrupunun imamәt ideologiyasını qәbul edib hәvәslә hәyata keçmәsini gözlәdiyi, başqa bir qrupun isә ciddi mübarizә tәşkilatına qoşulduğu cәmiyyәtdә tövhid vә Əli (ә) inqilabı etmәkdir. Bu ümumi prosesin mәntiqi şәrti Şiә tәfәkkürünü yaymaq vә mәxfi Şiә tәşkilatını bacarıqlı vә fәdakar kadrlarla tәmin etmәk üçün bütün İslam dünyasında ümumi tәbliğat aparmaqdır. Hәqiqi imamәt dәvәtinin çәtinliyi dә bundadır. Hakimiyyәti hәr növ zorakılıqdan, tәcavüzkarlıqdan, xalqın azadlıq hüququnu tapdamaqdan uzaq saxlayıb İslamın әsas prinsip vә meyarlarına cavab verәn ideal bir dәvәt mütlәq xalqın şüuruna güvәnmәli vә onların tәbii ehtiyac hissinin fonunda inkişaf etmәlidir. Əksinә, zahirdә ideoloji şüarlarla işә başlayan, әmәldә isә bütün hakim qüvvәlәr kimi dәyәnәk göstәrәn, özünün әxlaqi vә ictimai prinsiplәrinә göz yuman mübarizәlәrdә belә çәtinlik yoxdur. İmamәt hәrәkatının uzunluğunun, hәmçinin bu hәrәkata paralel hәrәkatların, 205 mәsәlәn Abbasilәr hәrәkatının inkişafının vә nisbi mәğlubiyyәtinin sirri budur. Bu mәsәlәni tarixi faktlarla vә daha geniş şәkildә izah edәcәyik. Əlverişli şәrait, hәmçinin qabaqkı imamın yaratdığı imkanlar İmam Sadiqin (ә) Şiә hәrәkatının uzun mәşәqqәtlәrindәn sonra şiәlәrin illәrlә gözlәdiyi hәqiqi ümid vә öz sәlәflәrinin qәdim mübarizәsini sәmәrәyә çatdırıb Şiә inqilabını geniş İslam dünyası miqyasında hәyata keçirәcәk qaim - qiyamçı olmasına sәbәb olurdu. İmam Baqirin (ә) işarәlәri vә bәzәn hәtta açıq sözlәri bu arzunun yaranmasında tәsirli olmuşdu. Cabir ibn Yezid deyir ki, bir nәfәr İmam Baqirdәn (ә) ondan sonrakı qiyamçı haqda soruşdu. İmam әli ilә oğlu Əbu Abdullahın çiyninә vurub dedi ki, and olsun Allaha, Mәhәmmәd (s) ailәsinin qiyamçısı budur. 1 (Sadiq rәhbәr, sәh. 54-61) Yüklə 1,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|