Az ərbaycan Respublikasında telekommunikasiya V ə informasiya texnologiyalarının inkişafına dair Strateji Yol X
Yüklə 1,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 4.3. 2025-ci ild
ən sonrakı dövr üçün hədəf baxış İnformasiya və kommunikasiya sektoru üzrə 2025-ci ildən sonrakı dövr üçün h ədəf baxış uzunmüddətli perspektivdə İKT sahəsində regionda lider ölkəyə çevrilm ək, güclü potensialı olan İKT sənayesi, cəmiyyətin artan tələbatını təmin edən telekommunikasiya infrastrukturu yaratmaq, sabit v ə mobil genişzolaqlı şəbəkə vasit ələrinin əhatə dairəsini 95 faizə çatdırmaq, təhsil sistemində texnologiyayönümlü strukturlaşmanın, o cümlədən rəqəmsal iqtisadiyyatın daha da inkişafına şərait yaratmaq, ölk ədə bank, maliyyə, təhsil, tibb və s. sosial sahələrdə artıma təkan vermək v ə elektron xidmətlərin daha geniş tətbiqinə nail olmaqdır. H ədəf baxışın şərhi Bu m əqsədə nail olmaq üçün ölkədə güclü əhatə dairəsi və yüksək sürəti olan keyfiyy ətli genişzolaqlı şəbəkə infrastrukturunun qurulması hədəflənir. Həmin infrastrukturun əsasında ölkənin təhsil sistemində texnologiyayönümlü proqram vasit əsilə innovativ davranışların inkişafı təmin ediləcəkdir. Texnologiya savadlılığı yüks ək olan məzunlar və investisiya axınları Azərbaycanda maliyyə, səhiyyə və təhsil kimi mühüm xidm ət sektorlarında təkmilləşmə və inkişafa təkan verən güclü elektron xidm ətlərin təminatçısı olacaqdır. Uzunmüdd ətli perspektivdə ölkədə keyfiyyətli genişzolaqlı şəbəkəyə çıxış imkanı verən güclü telekommunikasiya infrastrukturunun yaradılması, xüsusən də sabit v ə mobil genişzolaqlı şəbəkə texnologiyaları vasitəsilə genişzolaqlı şəbəkənin əhatə dairəsinin 95 faizə çatdırılması hədəflənir. Həm fiber-optik şəbəkənin əhatə dair əsinin genişləndirilməsi məqsədilə infrastrukturun daha da təkmilləşdirilməsi, həm d ə simsiz şəbəkənin əhatə dairəsi üçün tezlik spektrindən səmərəli istifadənin təmin edilm əsi bu hədəfə çatmağa imkan verəcəkdir. Məlumat trafikindən istifadə s əviyyəsinin getdikcə artmasını nəzərə alaraq, bu artımın zəruri potensial əsasında və sür ətlə təmin edilməsi məqsədilə investisiya qoyuluşları müvafiq qaydada planlaşdırılacaqdır. H əm sabit, həm də simsiz genişzolaqlı şəbəkənin əhatə dairəsi ilə bağlı texnoloji infrastruk turun qurulması digər ölkələrdə istehsal edilən məhsullardan asılılığı və idxalı azaldacaqdır. Bununla yanaşı, qlobal miqyasda sürətlə yeni texnologiyaların yarandığını nəzərə alaraq, avadanlığın davamlı şəkildə yenilənməsi v ə təkmilləşdirilməsi tələb olunacaq ki, bu da, öz növbəsində, yeni idxal meyilləri yarada bil ər. Odur ki, uzunmüddətli perspektivdə ölkədən valyuta axınını azaltmaq m əqsədilə əsas texnologiya məhsullarının yerli istehsalının artırılması planlaşdırılır. H əmçinin bu cür sektorların inkişafını təmin etmək məqsədilə infrastruktur üzrə milli kontentl ə bağlı tələblər müəyyən ediləcəkdir. Görüləcək tədbirlər nəticəsində şəbəkənin təkmilləşdirilməsi üzrə xərclərin azaldılması və ölkə iqtisadiyyatında yaradılan əlavə dəyərin artırılması hədəflənir ki, bu həm də informasiya təhlükəsizliyi s əbəbindən bir sıra həssas avadanlığın ölkə daxilində yerli istehsalının prioritetl əşdirilməsi məqsədi daşıyır. 2025-ci ild ən sonrakı dövrdə Azərbaycanda qabaqcıl rəqəmsal tətbiqetmə proqramlarının gündəlik həyata inteqrasiyası genişlənəcəkdir. Artıq əksər dövlət s ənədlərinin və proseslərinin rəqəmsallaşdırıldığı bir dövrdə, uzunmüddətli perspektivd ə ölkədə kağızsız sənədləşməyə keçid təşviq ediləcəkdir. Bu hədəf baxış əməliyyatların kağızsız aparıldığı və elektron xidmətlərin geniş yayıldığı rəqəmsal bankçılıq sistemini nəzərdə tutur. Azərbaycanda banklar, rəqəmsal ödəniş sistemləri, 19 mobil pul kis əsi, onlayn alış-veriş platformaları və hətta sosial şəbəkələr də daxil olmaqla, müxt əlif maraqlı tərəflərin qarşılıqlı əlaqədə olduğu tam rəqəmsal bankçılıq t əcrübəsinin yaradılması planlaşdırılır. Güclü bank və kommunikasiya infrastrukturu bu dövrd ə pərakəndə satışdan xidmətlərə qədər müxtəlif sahələrdə elektron ticarət imkanını gücləndirəcəkdir. Həmçinin bu dövrə qədər qurulmuş e-səhiyyə xidmətləri əsasında ölkənin səhiyyə sektorunda bütün proseslər rəqəmsallaşdırılacaq, pasiyentl ərin xəstəlik vərəqələri üzrə məlumat bazası genişləndiriləcəkdir. Bu dövrd ə ölkədə daxili əməliyyatlarda tədricən daha güclü rəqəmsal həllərdən istifad əyə keçid təmin ediləcək və bu məqsədlə həm dövlət, həm də özəl sektorda aparılan əməliyyatların optimallaşdırılması ilə bağlı böyükhəcmli verilənlər formatında r əqəmsallaşdırma təmayülündən əsas vasitə kimi istifadə ediləcəkdir. Şirkətlər müştərilərin tələblərinin daha yaxşı öyrənilməsi məqsədilə bu konsepsiyaya investisiya qoyacaq v ə nəticələrdən məqsədli marketinq fəaliyyətində istifadə ed əcəklər. Həmçinin bu müəssisələr məlumatların saxlanılması və emalı məqsədilə “bulud” hesablama texnologiyalarından istifadə edəcəkdir. Simsiz rabitə operatorları öz müştəriləri üçün “bulud” hesablama texnologiyalarına əsaslanan həllər təklif ed əcəklər. Bu kontekstd ə “maşınla öyrənmə” və maşınlararası kommunikasiya ( “M2M” ) c əmiyyətin həyatında mühüm elementə çevriləcəkdir. Göstərilən sistemlər inkişaf etdikc ə və “Əşyaların interneti” ( “IoT” ) konsepsiyası təkmilləşdikcə, Azərbaycanda bu texnologiyalar daha geniş tətbiq ediləcəkdir. Bu texnologiyalardan həm keyfiyyətli r əqəmsal xidmətlər üçün bazis konsepsiyası, həm də müxtəlif resurslardan əldə edilən m əlumat mənbələri kimi istifadə ediləcəkdir. Misal üçün, uzunmüddətli perspektivdə Az ərbaycanda bütün kommunal xidmət sayğaclarının rəqəmsal sayğaclarla əvəz edilm əsi planlaşdırılır ki, bu da həm istehlaka nəzarət və kommunal haqların öd ənilməsi sahəsində, həm də əldə edilmiş məlumatların təhlili yolu ilə paylanmada t əkmilləşdirmələrin aparılmasına imkan verəcəkdir. Nəzərdə tutulan bu irəliləyişlər Az ərbaycan üzrə “ağıllı” şəhər konsepsiyasına daxil ediləcəkdir. Dövlət xidmətləri üzrə real vaxt rejimind ə məlumatlara çıxış xidmətlərin keyfiyyətini artırmaqla, vətəndaşlar v ə dövlət qurumları üçün əlverişli mühit formalaşdıracaqdır. Bu dövrd ə təhsil müəssisələrinin innovasiyayönümlü məzunları potensial innovasiyayönümlü biznes subyektl əri kimi ölkəyə böyük fayda verəcəklər. Bu cür istedadlı sahibkarlar yüksək texnologiyalar parklarında təmin edilmiş düzgün stimullar v ə ümumi innovativ davranışlar vasitəsilə uğurlu rəqəmsal startaplar yaradacaq, yerli v ə xarici investisiyaları cəlb edəcəklər. |