Azərbaycan folklorunun ilkin nəşrləri” seriyası HÜMMƏT ƏLİzadə azərbaycan el əDƏBİyyati

Tahir Mirzə:

Tayım tuşum yığışıblar yanıma

Təqsirim yox bi günaham xan əmi!

Zalım molla nə susayıb qanıma

Təqsirim yox bi günaham xan əmi.

Xan Tahir oxuduğu zaman gördü bununla bir yerdə oxuyan məktəb uşaqları da şaha iltimasa gəliblər. Aldı dübarə:

Dərya qırağında olar adalar

Gönül dost yoluna salıb cadalar

Məktəb uşaqları mollazadalar

Onlar da iltimasa gəlib xan əmi!

Şah buyurdu:

– Oğul! Qorxma səni bağışlayacağam, dalısını söylə görüm.

Xan Tahir gördü öz məşuqəsi Zöhrə həmin iltimasa gələn şəxs­lərin içində durub əlində olan zəhəri hazır saxlayıb hansı və­də atası Tahiri öldürtsə onda bu zəhəri içib həlak olsun.

Tahirin dərdi cuşə gəlib aldı sözünün axır bəndini:

Gözəl kəklik kimi səsə gəlibdi

Telləri sərində əsə gəlibdi

Ay ağalar iltimasa gəlibdi

Zöhrə kimi xoş zəbanim xan əmi!

Tahir Mirzə Zöhrə adını deyəndə Hətəmsultan qəzəb-alud olub dedi:

– Camaat! Məni qınayırsınız, görürsünüzmü nə danışır?

– Şah sağ olsun! Tahiri öz torpağından sürgün et. Yoxsa ilac ol­maz. Çünkü bu məşuqəsindən əl götürməyəcək.

Camaatın sözünə görə şah höküm etdi qulları ilə barabar Ta­hi­ri özgə bir məmləkətə dörd nəfər cəllad sürgün üçün aparıb ora­­­­da qullarını və özünü öldürüb qanlı köynəyini gətirsinlər. Şa­hın fərmayışına görə cəlladlar Tahiri və qullarını qolu bağlı apar­­­­­mağa məşğul oldular. Bu əsnada Zöhrəyə xəbər verdilər:

– Ay baxtı qara! Atan Tahiri sürgün etdirir. Biçarə Zöhrənin eli öz aşığından çıxıb Tahirin yanmış otağının yanına gəlib ba­şın­­­dakı qırx incə qıza bu dillər ilə söyləyir:

Zöhrə:

Qızlar-qızlar gəlin sizə söyləyim

Yarın bu getməyi yadına düşdü

Gizlin dərdimi sizə bəyan diləyim

Vətəni tərk etməyi yadıma düşdü.

Axşam-sabah gəlib məni bəllərdi

Üzüm öpüb məmələrim əllərdi

Özü gəlməsə də qasid yollardı

Yar mənə qasid yolladğı yadıma düşdü.
Əbəs yandım bi vəfanın sözünə

Zöhrə deyər özüm etdim özümə

Çarhevzdən su səpdiyi üzümə

Yarın su səpməyi yadıma düşdü.

Qızlar Zöhrəyə təsəlli verib öz xanasına apardılar. Zöhrə bal­­­­­kondan əmisi oğlunun xarab olmuş imarətlərinə baxıb dərdi cu­şə gəldi. Bu dillər ilə sözə başladı.

Zöhrə:

İmarətlər sizdən xəbər alayım

Səndə gəzən xanlar xanı necə oldu?

Gönül qəmli bu viranə gələyim

Səndə gəzən xanlar xanı necə oldu?
Hanı bə baharın, hanı bə yazın

Hanı bə söhbətin, hanı bə sazın

Necə oldu ördəyin, necə oldu qazın

Səndə gəzən xanlar xanı necə oldu?

Zöhrə çəkər dərdi, ahı və zarı

Getməz gönlünün heç zaman qübarı

Söylə görüm neylədin bəs xan Tahiri

Səndə gəzən xanlar xanı necə oldu?

Qızlar gördülər Zöhrə çox ahı-zar edir. Hərəsi bir tərəfdən ona dildarlıq verdilər. Zöhrə ahı-zar içində aşığının yolun gözlə­məkdə olsun sizə Tahirdən xəbər verim.

Qaramanlı şəhərindən cəlladlar Tahiri və qullarını o qədər apardılar ki, axırda İran ilə Osmanlının sərhədindəki sər çeş­mə­nin kənarında öldürmək istədilər. Bu zaman biçarə Tahir cəllad­lara yalvara-yalvara dedi:

– Aman cəlladlar! Ağanın yanında nökəri öldürmək yaxşı de­­yil, əvvəl məni öldürün, sonra qulları. Tahir baxdı ki, cəlladlar qulaq asmır. Sazı sinəsinə baxıb sözə başladı.