Azərbaycan folklorunun ilkin nəşrləri” seriyası HÜMMƏT ƏLİzadə azərbaycan el əDƏBİyyati

Aldı Tahir:

Başına döndüyüm qurban olduğum

Hər yana gedəndə Xan Verdi deyim

Oduna yandığım giryan olduğum

Hər yana gedəndə Xan Verdi deyim.
Ərzimi eləyim mərd-mərdanə

Şikayətim vardur çərx devrana

Sübh zamanı vardım bağ gülşəna

Bülbül gül yolunda can verdi deyim.

İşvəsinən, qəmzəsinən, nazinnan

Qiya baxsa canlar alır gözünnən

Raqib təhnəsindən, duşman sözündən

Bəlkə Zöhrə bizdən yan verdi deyim.

Tahir Mirzə Xan Verdi södəgər ilə də halallaşıb yoluna də­vam elədi.

Deyildiyinə görə Yəmən şahının qızı Nərgiz xanım başında qırx incə qız ilə Gürcüstanı talayıb öz bağçasında seyr edirdi. O qız­lara tapşırmışdı ki, hər yanda aşıq görsəniz mənim hüzurumə gətirin. Bu əsnada haradansa biçarə Tahir bu qızların əlinə düşdü. Qızlar onu Nərgiz xanımın hüzuruna getdi. Nərgiz xanım dedi: – Ay aşıq! Mənə bir təsrifnamə degilən hərgah bəgənsəm verərəm, bəgənməsəm boynunu vuraram.

Aldı Tahir:

Budu gəldi bahar fəsli

Geyinibsən lalə Nərgiz

Tutu dillim, qumru səsliyəm

Dodaq batıb bala Nərgiz.

Kəsibsən aşığın yolun

Qırıbsan qanatın qolun

Tutu kibi oxur dilin

Dönübsən bülbülə Nərgiz.
Xan Tahiri küstürürsən

Xələt verib dindirirsən

Dar quruban asdırırsan

Özün geydir mənə Nərgiz.

Nərgiz xanım Tahiri çalan-çağıran bir cavan görəndə bu­rax­maq istəmədi. Xan Tahir yalvarıb bir tör ilə qızın əlindən xilas oldu. Oradan yola rəvan olub bir müddətdən sonra yay fəsli za­manı Qaramanlı şəhərin yaylağına yetişdi. Qəzadan yaylaqda öz dəli çobanlarına rast gəlir. Tahir çobanı görər-görməz sev­gi­li­si yadına düşdü. Bu dillər ilə ondan Zöhrəni soruşmağa başladı:

Aldı Tahir:

Başına döndüyüm çoban

Çoban səni səfa gördüm

Ədalət bildiyim çoban

Mən səni bivəfa gördüm.
Qoyun otlar havar-havar

Yaralarım oldu qabar

Zöhrədən mənə bir xavar

Çoban səni səfa gördüm.

Çoban dedi:

– Ay aşıq! Zöhrə adını çəkmə. İndicə səni öldürərəm. O mə­nim­­di, mən onu səvirəm, o da məni. Hər sağından-sağına evə süd aparıram. Deyir yuxarı bax, mən yuxarı baxanda üzümə tü­pü­­rər, iki əlli qara-qara mala yar.

Biçarə Tahir aldı sözün axır bəndini:

Ərisin dağların qarı,

Getməyir gönlümün qübarı

Tanımadım Xan Tahiri

Mən səni bivəfa gördüm.

Çoban Tahir adını eşidəndə əl-ayağına düşüb dedi: – Məni ba­­­­ğışla səni tanımadım. Tahir çobana dildarlıq verdi dedi: – Aman­dı məni Zöhrəyə yetir. Çoban öz paltarını Tahirə geydirib xəl­vət evlərinə apardı. Çobanın anası: – Oğul, qonağın xoş gəlib, sə­fa gətirib. Söylə görüm kimdi? – deyə soruşdu.

– Kor olasan ana, tanımırsan bu mənim ağam Xan Tahirdir. Hər nə cürə olsa bunu öz məşuqəsinə yetirəsən.

Sabah tezdən qarı Tahirin əyninə öz qızının paltarını gey­dirib Zöh­rənin daril imarəsinə getdi. Tahir Mirzə gələn zamanı Zöh­rə hələ yuxuda idi: Zöhrənin yaxın qarabaşdarınnan sayılan Mə­­lək­sima halı belə görəndə bu dillər ilə Zöhrəni oyatmağa baş­la­dı.

Mollanın xalası qarı Zöhrənin qapısında dururdu. Tahiri qız pal­­tarında tanıyıb o saat Hətəmsultana xəbər verməgə yola düş­dü. Hətəmsultan məsələdən halı olan kimi əmr verib qoşun at­landı və qızın otağının hər tərəfini əhatə etdilər. Bu yandan Zöh­rə işi duyub Tahiri öz paltar sandığına qoyub üstündə oturdu. Qo­şun bir şey tapa bilmədi. Hətəmsultan qəzəb alud olub qarını bir qatirin quyruğuna bağlayır par-parça elədi.

Xan Zöhrə gec olcaq Tahiri sandıqdan çıxardı. İki aşıq, mə­şuq biri-birilə görüşdü və öpüşdü.