Azərbaycan folklorunun ilkin nəşrləri” seriyası HÜMMƏT ƏLİzadə azərbaycan el əDƏBİyyati

Şahzada Qasım:

Sən haranın evladısan, öyüsan

Hind elinə getməliyəm pəhləvan

Tanrım üçün gəl eyləmə döyü sən

Hind elinə getməliyəm pəhləvan.

Cəlalı:

Bülbül olan heç ayrılmaz gülündən

Cida düşər vətənindən, elindən

Bu səhrada qurtarmazsan əlimdən

Sənin tək oğlanlar baş verib gedər.
Şahzada Qasım:

Laf eləmə bir az yoldan kənar dur

Görək kim burada baş verib gedər

Bu yerdə bilinər mərd ilə namərd

Görək kim meydanda baş verib gedər
Cəlalı:

Cəlaliyəm bu ölkənin mərdiyəm

Aslanıyam, pələngiyəm, qurduyam

Sən bir tək gədəsən mən bir ağır orduyam

Çox sənin kimilər baş verib gedər.
Şahzada Qasım:

İndi Qasım beş xananı söyləsin

Hər dil ilə sənə ərzin eləsin

Yüz min qavğa bir şonqara neləsin

Görək kim meydanda baş verib gedər.

Sözləri tamama yetişər-yetişməz Cəlalı ilə şahzada güştü tutub gü­ləşməgə başladı. Güləşməkdən murad hasil olmadı. Hər ikisi şəm­şir baranə əl etdilər. Nagah Cəlalı fürsət tapıb şahza­daya bir qı­lınc vurdu, dörd barmaq fərqinə işlədi. Sonra növbət şahzadaya ye­tiş­di. Cəlalıya hərçi qılınc endirdi. Bir mətləb hasil olmadı.

Bu zaman ucadan bir nərə çəkib Cəlalını yəhərdən götürüb elə yerə vurdu ki, nəqş bağladı başını kəsmək əsnasında qız ya­xa­­sıını açıb, məmələrini şahzadaya göstərdi. Şahzada heyrətdə qalıb bu sirri qızdan soruşdu.

– Oğlan! Mən əhd eləmişəm. Hər kim məni yıxsa ona ge­dəm. İndi mən səninəm. Şahzada qəbul etdi. Hər ikisi saraya gəl­­dilər. Bütün burada olan kənizləri azad etdilər. Veznindən yün­gül qitmətdən ağır götürüb Hind elinə tərəf rəvan oldular. Qırx gün at sürdü, qırx birinci günü Hində yetişdilər. Hindin dərvazəsindən şəhərə daxil olub bağçalar arasında gəzirdilər. Cəlalı şahzadadan soruşdu: – Fikrin nədi?

– Cəlalı gör nə edərsən Əsmayıl Pərinin oğlunun yerini tapaq.

Bunlar Əsmayıl Pərini axtarmaqda olsunlar, gəl sənə Hind şa­hının qızı Əsmayıl Pəridən xəbər verim.

Əsmayıl Pəri öz əmisi oğluna nişanlı idi. Elə ki şahzada Qa­sımı Heyratda gördü, ona aşıq olub əmisi oğlundan əl götürmək istəyirdi. Ona görə əmisi oğluna dedi:

– Gərək yeddi il məni gözləyəsən.

O da razı olub. Bu yandan da Qasıma nama vermişdi ki, səni göz­ləyəcəyəm.

Əsmayıl Pərinin hər iki tərəfə verdiyi vədə tamam olmağa qırx gün qalmışdı. Gördü yeddi il tamam olur şahzadadan xəbər yox­du. Əmisi oğlu toy binası qoymaq istəyir. O yazıq ağlaya-ağ­la­ya şahzada Qasımın yolunu gözləyirdi.

Qəzadan o günü dərdini-qəmini dağıtmaq üçün əmisi qızı Zey­nəb ilə bağlara gəzməgə çıxmışdı. Şahzada Qasım və Cəlalı hə­min bağın qabağında dolanırdı. Şahzada bir uşaqdan soruşdu:

– Əsmayıl Pərini harada görmək olar? Hərgah yerini desən sə­nə ənam verərəm.

– Aşıq, həmin bu bağda görmək olar.

Şahzada Qasım uşağa ənam verib Cəlalı ilə bağa girib dola­nır­dı. Bu yandan Əsmayıl Pəri kənizlərə dedi:

– Qızlar! Amandı bir aşıq tapın gətirin, bir qədər söhbət et­sin, gönlümüzü açsın, çox dilgirəm.

Qızlar şəhərə aşıq tapmağa gedən vədə şahzadanı bağda gö­rüb dedilər:

– Aman Aşıq! Xanın qızı aşıq üçün bizi şəhərə göndərirdi. Yax­şı oldu səni tapdıq. Gəl gedək, çox ənam verər.

Şahzada Cəlalını orada qoyub tapşırdı:

– Səsim gələndə tez məclisə gələrsən, oradan Əsmayıl Pəri­nin hüzuruna rəvan oldu. Qasım məclisə yetişəndə gördü sevgi­lisi Əsmayıl Pəridir. Qaş-göz ilə özünü ona nişan verdi. Əsmayıl Pə­ri əmisi qızı yanında olduğuna görə açılışa bilmədi. Qızın üzə­­rində dedi:

– Aşıq! Bir neçə qatar türkü söylə, gönlümüz açılsın.

Şahzada Qasım sevgilisinin cavabında sazı sinəsinə basıb gö­­rək nə dedi:

Şahzada Qasım:

Bahar fəsli yaz ayları gələndə

Yaylaqlardan qar almağa gəlmişəm

Gönül oylar gözəllərin bağında

Müştəriyəm nar almağa gəlmişəm.
Əsmayıl Pəri:

Baş açmadım fitnəsindən, felindən

İyləmədim qonçasından, gülündən

Qasım ölkəsindən, Qasım elindən

Mənə bir xəbər ver bağrım dəlildi.
Şahzada Qasım:

Ay qız sənin qaşın kəbə küncüdü

Ala gözlərinə kim yoyuncudu

Ləbin qonça, dur dəhanın incidi

Mən zərafamdur almağa gəlmişəm.
Əsmayıl Pəri:

Payız olar bağlar tökər xəzəli

Boynun sınsın, səvməyəydin əzəli

Qırx kəniz var tamam Hindli gözəli

Mənə bir xəbər ver, bağrım dəlildi.

Əsmayıl Pərinin əmisi qızı Gözəl xanım dedi: Əmi qızı, biz bu­rada öküz omasıyıqmı? Sən dəyirsən, o cavab verir, o deyir sən cəvab vərirsən. Yəqin ki sizin əvvəldən tanışlığınız var.

– Aşıq! İndi də Gözəl xanıma tərəf söylə.

Şahzada Qasım:

Hər kim səvər o Gözəl şahı

Əzənlər sərvəni o qibləgahı

Qasım deyər odur sözün kotahı

Müxtəsəri yar almağa gəlmişəm.

Söz tamama yetişdi. Gözəl xanım dedi: – Aşıq! Burada yar fi­lan sözü danışma, bu saat dara çəkdirərəm. Al sözüyün cavabın.