Azərbaycan folklorunun ilkin nəşrləri” seriyası HÜMMƏT ƏLİzadə azərbaycan el əDƏBİyyati

Şahzada Bəhram:

Belə gözəl gəlmiyibdi cahanə

Dolansa bu döran, dönsə zəmanə

Üzüyünü verib mənə nişanə

Üz çöyürüb ol viranə gedirəm.
Piran:

Oğul dərdinnən çəkirsən ah zarı

Gözəli yaradar yaradan tanrı

Gülə düşmən yaradıb o zalım xarı

Əbəs düşüb bu södayə gedirsən.
Şahzada Bəhram:

Amanəti vardı mənim əlimdə

Xarlər oynayammaz mənim gülümdə

Bəhram deyər səri qoydum yolunda

Qavıl etsə mən qurvana gedərəm.
Piran:

Oğul qaşın qara o dişdərin yaməni

Hax götürsün aralıxdan yamanı

“Piran” deyər yandırasan haməni

Tapşırıram ol xudaya gedərsən.

Piranın dört oğlu var idi. Onlara tafşırdı:

– Oğlannarım şahzada həm yol bilmiyir, həm də təkdi. Ona gö­­rə dördünüz də attanıb munu Xtan yolunun bir cada yoluna qə­dər aparın.

Hamusu “bə çəşm” deyib atdara suvar oldular. Şahzada Bəh­­ram piran ilə halallaşdı, Xtan vilayətinə tərəf rəvan oldular. Ta­in­ki həmin cada yola yetişdilər. Burada şahzada piranın oğ­lan­ları ilə halallaşıb Xtan elinə tərəf getməgə məşğul oldu. Pi­ra­nın oğlannarı da öz öylərinə qayıtdılar.

Şahzada Bəhram bir neçə gün at sürüb bir axşamüstü bir bi­ya­vannan getdiyi vaxt bir qalaya nümayun oldu. “Gedərəm bu qa­lada bir neçə gün istirahətlik edərəm” deyib ata bir mahmız gös­­tərib qalanın yanına yetişdi. Nə gördü: bir qaladır, başı ərş əla­yə çəkilib; bunun eyvanında bir nazənin sənəm əyləşib; gəl məni gör dərdimdən öl; ağ, çağ; kəllə mənar, əl dəysə sınar, ca­van­nar görsə umar: al köynək əynində; əraşqın başında; məmə­lər qızıl qabın içində – xülasə, nə deyim heç misli manəndi ol­mayan bir gözəldir. Şahzada Bəhram bunu görcək ağlı başınnan çıxıb bu dillərnən sözə başladı:

Bə, bə aləm məlahətdə gözüm bir ceyrana düşdü

Zülfi reyhan siyah sünbülə düşdü

Artdı əfsanəyi dərdim ki nə dildən dilə düşdü

Dolanıb çarx zaman bizimki də belə düşdü.

Şahzada Bəhramın sözünü qız eşitcək balay eyvanan yüz naz ilə xuraman-xuraman onun yanına gəldi. Dedi: “Ey cəvan, xoş gəlmisən, buyur mehmanım ol”.

– Hürmətiniz artıx olsun, bir qədər dincəlib getməliyəm. Çün­ki intizarə söhbət həramdır.

– Bu gecə mənim mehmanımsan. Hər ikisi baravar saraya da­xil oldular. Qız bir qədər söhbətdən sonra məclisə taam gətirib hər ikisi tam tənavil etdi. Sonra istirahət zamanı qız şahzadadan so­ruşdu:

Mah Ənvər:

Başına döndüyüm gül üzlü cavan

Söylə görüm nə məkandan gəlirsən

Sənə layıq olsun mən tək bir cavan

Söylə görüm nə məkandan gəlirsən.