Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

49. DÖYÜLƏN AXMAQ
Bir arvadın, üzr isdiyirəm, oynaşı olur. Kişi də buna imkan vermir ki, vaxt tapıb bunnan görüşə bilsin. Günorta vaxdıymış, ba­zar da yaxınmış. Gəlir evə, görür heş nə yoxdu yeməyə, heş nə hazırranmıyıf. Arvada deyir ki, aaz, günorta vaxtıdı, nətər yanı yeməh, çörəh-zad yoxdu. Deyir ki, ə, yeməyi nədə hazırrıyıllar?

Deyir:

– Nətər yanı nədə hazırrıyıllar?

Deyir:

– Qazanımız deşilif, – arvad özü qəsdən deşif ha, – budey ha, deşi­lif, içində heş nə qalmır. Sən də gəlmirsən ki, səni göndərəm bazardan heç olmasa bir qazan alasan.

Deyir

– Ə, gedim alım gəlim də.

Gedir, ara yaxınmış dana, bir saat çəkmir qazanı alır gəlir. Arvad görür tez gəldi. Deyir ki, ə, aldın gətdin?

Deyir:

– Hə.

Deyir:

– Onun duzunu örgəndin?

Deyir:

– Nə duzunu?

Deyir:

– Onun pişmişinə satıcıdan örgənərdin nə qədər duz tökülür?

Bu bir də qayıdır bazara ki, qazan satannan örgənsin ki, bu qazanın tutumu nədi, nə qədər duz tökülür. Qazan satan da görür ki, bu ağıldan vayennidi. Deyir:

– Ə, səy oğlu səy, ya bir belə, ya bir belə (söyləyici əvvəl bir ovcunu, sonra iki ovcunu göstərir – top.).

İndi bu da yadınnan çıxmaması üçün arvad soruşajax axı nə qədər, əlini belə eliyir, “ya bir belə, ya bir belə” deyə-deyə gəlirmiş. Bir nəfər də taxılı döyür. Xırmanın qırağında oturuf deyir:

– Ay Allah, mənim urzamı verginən, özün urza verənsən.

Görür ə, bir adam gəlir, deyir, “ya bir belə, ya bir belə”. Bu adam deyir ki, sən öl, bu kopoğlu mənim bu taxılımın bərəkətinə deyir, ya bir belə olajax, ya bir belə. Durur “tfu” deyir ağaca, düşür bunun canına.

– Ə qardaş, məni niyə döyürsən, bax nağarıram?

Deyir:

– Ə, sən maa deyirsən ki, sənin taxılının bərəkəti ya bir belə olsun, ya bir belə olsun.

Deyir:

– Ayə, mən bə nə deyim, nətər deyim?

Daa qazanın duzu yadınnan çıxır. İndi bunun sözü qalır bunun yadında ki, ə, bə nə deyim.

– Ə, getdin gördün ki, belə bir vəziyyət yaranıf, denən Allah bərəkət versin, biri min olsun, daha da çox olsun.

İndi bu dəfə gəlir ki, bir ölü düşüf, camahat hamı ağlaşır. Deyir:

– Ə, biri min olsun, başınıza belə şeylər tez-tez gəlsin.

Kişi örgətdiyi fason bu sözdəri deyəndə düşüllər bunun canı­na, bunu möhkəm çırpıllar. Deyir:

– Ə, bəs nə deyim?

Deyillər:

– Ə, sən gördün ki, belə bir yer var, denən görüf-görəcəyiniz bu olsun, son qəminiz olsun.

Bu gəlir toya, gənə bunu döyüllər. Deyir ki, ə, yaxşı, mən nağayrım, nə deyim? Deyir:

– Ə, gördün belə bir şey var, deynən bir yaxşı hava çal, mən də oynuyum.

Qolunu qaldırır bir belədən-belə süzür, belədən-belə süzür. Bir xam at örgədirmişdər. Gəlir bunun yanına çatanda qolunu qaldırır, at belindəkini də çırpır yerə. Bunu bir də möhkəm çırpıllar. Deyir:

– Ə, bəs mən nə deyim?

Deyir:

– Ə, gördün ki, belə bir xam at örgədillər, bir qırıx göy ot yolginən, püşö-püşö eləginən.

Bir qoja kişi də mənim kimi şələni alıf dalına, indi yoruluf­muş, oturufmuş bir arxın qırağında, dincini alırmış. Görür bir adam ayannan bəri gəlir. Tez bir çəngə ot yolur, bu kişiyə yaxınnaşanda başdıyır püşö-püşö eləməyə. Kişi durur bunu çırpır.

– Ə, mən nəyəm ki, sən mana püşö-püşö deyirsən.

Deyir:

– Evin tikilsin, mana başa sal, mənim başıma bu qəzalar gəlif.

Deyir:

– Ə, qəza bullardan gəlmiyif sana, evinnən gəlif. Evin yıxılsın, evinə tez get, gör nə var. Ordan gəlifdi qəza, sənin burdakı başına gələn qəzalar elə-belə şeydi.