Azərbaycan respublikasi təhsil nazirliyi sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ sumqayit döVLƏt texniki kolleci



Yüklə 1,54 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə46/54
tarix01.01.2022
ölçüsü1,54 Mb.
#107210
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   54
SRTFM-1-MÜHAZİRƏ

T

ərif. Nöqtə və bu nöqtədən çıxan iki müxtəlif şüanın əmələ gətirdiyi fiqura bucaq 

deyilir.                                                                                                    A 

                                                                                                                         O 

 

 



B         

Dem


əli,  ortaq  başlanğıclı  iki  OA  və  OB  şüaları    bucaq  əmələ  gətirir  .  O  başlanğıc 

nöqtəsi  bucağın  təpəsi,  həmin  şüalara  isə  bucağın  tərəfləri  deyilir.  Bucaq    təpədə 

qoyulmuş bir hərflə  və  ya təpədə  və  tərəflərdə  qoyulmuş   üç hərflə  oxunur. Məsələn, 

              kimi yazılır.  

Iki  bucaq  bir-

birinin  üzərinə  qoyulduqda  üst-üstə  düşərsə,  bu  bucaqlar  bərabər  hesab 

olunur.  Bucaqlar  transportirin  köməyi  ilə  dərəcələrlə  ölçülür.  Bucaqların  ölçülməsinin 

aşağıdakı xassələri vardır: 

1.  Hər  bir  bucağın  sıfırdan  böyük  dərəcə  ölçüsü  vardır.  2.    Bucağın  dərəcə  ölçüsü  , 

onun daxili şüası ilə bölündüyü bucaqların dərəcə ölçüləri cəminə bərabərdir.  

Hər bir bucaq müstəvini iki hissəyə bölür. Bu hissələrdən biri bucağın tərəfləri arasında 

yerləşən  bütün  nöqtələr  çoxluğundan,  digəri  isə  tərəflərin  xaricində  yerləşən  nöqtələr 

çoxluğundan ibarətdir. Bucağın təpəsi və tərəfləri bu hissələrin heç birinə aid edilmir və 

bu iki hissənin sərhəd nöqtələri çoxluğunu təşkil edir. Birinci hissə buçağın daxili oblastı, 

ikinci  hissə  isə  bucağın  xarici  oblastı  adlanır.  Şəkildə  A,B,C  nöqtələri  daxili,  D,E 

nöqtələri xarici nöqtələrdir. 

 

 

D 



E        

 



 



 



 

 

Bucağın tərəfləri bir-birini düz xəttə tamamlayan şüalar olduqda, bu bucağa açıq bucaq 

deyilir.  

                                                                                   A                O                  B 

 

Bütün açıq bucaqlar bir-birinə bərabərdir 



               Açıq  bucağın  

yarısına  düz  bucaq  deyilir 

          .  Düz  bucaqda  tərəflər  bir-birinə 

perpendikulyardır. 

                                                                                          A 

 

 



 

 

                                                             O                         B                                                                                                                               



 

 

Bucaqları dərəcə ölçülərinə görə müqayisə etmək olar. Düz bucaqdan kiçik olan bucağa 



iti, böyük olan bucağa isə kor bucaq deyilir. 

 

 



        L 



M                          Q                    S 

 

 

 

Bucağı yarıya bölən şüaya  həmin bucağın tənböləni deyilir. Yəni bucağın tənböləni 

onun t


ərəflərindən eyni uzaqlıqda yerləşən nöqtələrin həndəsi yeridir.                                 

                                           

                                                  B 

 

                                                              T



ərifə görə 

 AOC =  BOC                                            




46 

 

 



 

       O                                              C 

 

                                                       A 



 

İki bucağın  bir tərəfi ortaq, digər iki tərəfi açıq bucaq əmələ gətirirsə, belə bucaqlara 

qonşu bucaqlar deyilir (

 AOB və  BOC) 

 

Qonşu bucaqların cəmi açıq bucaq verir. 



 

 

 



 

 

                                   A                     O    



     C   

 

 



İti  bucaqdan  birinin  tərəfləri  o  birinin  tərəflərinin  tamamlayıcı  yarım  düz  xətləri  olarsa, 

onlara qarşılıqlı bucaqlar deyilir. Qarşılıqlı bucaqlar bərabərdir. 

Göründüyü  kimi  AB  və  CD  düz  xətləri  kəsişdikdə  iki  cüt  qarşılıqlı  bucaq  alınır 

 AOD 


v

ə

 COB;   AOC  və DOB.  Dörd  cüt  qonşu  bucaq  alınır DOA  və   AOC;   AOC  və 



 COB;  COB və  BOD;  BOD və   DOA. 

                                                                      C 

                                                               

                                  

                                       A                     O                      B                                                                               

                                            

 

                                      D 



 

 

 




Yüklə 1,54 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   54




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin