| Bütöv cümlə. Dastanlarda bütöv cümlələr əksərən yeni sintaktik bütövə, yeni hadisəyə keçilərkən, müxtəlif əşya və hadisələr haqqında ilk dəfə mə’lumat verilərkən işlənmişdir. Məs.: Köpək Qazanın atının ayağına çap-çap düşər, sin-sin sinlər. Qazan bir tumar ilə köpəgi urdı. Köpək çəkildi, gəldügi yola getdi və s.(45)
Dədə Qorqudun dilindən söylənilən atalar sözləri, məsəllər də əksəriyyət e’tibarilə cüttərkibli bütöv cümlə şəklindədir. Allah-allah deməyincə işlər onməz. Qadir tənri verməyincə ər bayımaz. Əcəl və’də irməyincə kimsə ölməz və s.
Bütöv cümlələr cüttərkibli və təktərkibli, müxtəsər və geniş olmaqla, müasir dil strukturuna tam uyğun şəkildədir: Dədə qapuyı açdı. Dəli Qarcar çıqdı.(57) Yüzi-gözi bəlürməz. (57) Dözən oğlı Alp Rüstəm mana deərlər.(121) - cümlələrindən əvvəlki üçü cüttərkibli, sonuncusu təktərkiblidir. Aradakı cümlələr müxtəsər, əvvəldə və sonda olanlar geniş bütöv cümlələrdir.
Dostları ilə paylaş: |
