Birinci Baskı

İkinci perde sona erdiğinde Turgut Bey ile İpek kulise çıkıp Kadife'yi buldular. Bir zamanlar Moskova'dan, Petersburg'dan gelen cambazların, Moliere oynayan Ermeni oyuncuların, Rusya turnesine çıkmış dansözlerle müzisyenlerinin hazırlandığı geniş oda şimdi buz gibiydi.
"Senin gideceğini sanıyordum," dedi Kadife İpek'e.
"Seninle iftihar ediyorum canım, harikaydın!" diyerek Turgut Bey Kadife'yi kucakladı. "Beni vur diye eline silahı verseydi, ben ayağa kalkıp oyunu kesip 'Kadife, sakın ateş etme' diye bağıracaktım."
"Niye?"
"Silah dolu olabilir de ondan!" dedi Turgut Bey. Serhat Şehir Gazetesi'nin yarınki sayısında okuduğu haberi anlattı. "Serdar'ın gerçekleşir umuduyla önceden yazdığı haberler doğru çıktığı için korkuyor değilim," dedi. "Çoğu yanlış çıkar o haberlerin. Ama böyle iddialı bir haberi Sunay'ın onayı olmadan Serdar'ın asla yazamayacağını bildiğim için endişeleniyorum. Belli ki haberi Sunay yazdırmış. Bu bir reklam olmayabilir. Belki de sahnede kendini sana öldürtmek istiyor. Canım kızım, sakın boş olduğundan emin olmadan silahını sıkma ona! Sakın bu adam yüzünden de başını açma. İpek gitmiyor. Bu şehirde daha çok yaşayacağız, dincileri boşu boşuna öfkelendirme."
"İpek niye gitmekten vazgeçti?"
"Babasını, seni, ailemizi daha çok sevdiği için," dedi Turgut Bey Kadife'nin ellerini tutarak.
"Babacığım, biz yalnız konuşabilir miyiz gene!" dedi İpek. Bunu söyler söylemez de Kadife'nin yüzünü bir korkunun kapladığını gördü. Turgut Bey yüksek tavanlı, toz içindeki odanın diğer ucundan içeri giren Sunay ile Funda Eser'e sokulurken İpek bütün gücüyle sarılıp Kadife'yi kucakladı. Bu hareketinin kızkardeşinde bir korku uyandırdığını gördü ve onu elinden tutup perdeyle ayrılmış bir özel bölüme çekti. Elinde bir konyak şişesi ve bardaklarla Funda Eser çıktı buradan.
"Çok iyiydin Kadife," dedi. "Rahatınıza bakın siz."
İpek gittikçe umutsuzlaşan Kadife'yi oturttu. Gözlerini gözlerinin içine çekip kötü bir haberim var diyen bir bakışla baktı "Hande ile Lacivert baskında öldürülmüşler," dedi sonra.
Kadife'nin bakışları bir an içine çekildi. "Aynı evde miymişler? Kim söyledi?" dedi. Ama İpek'in yüzündeki kararlı ifadeyi görünce sustu.
"İmam hatipli çocuk Fazıl söyledi, hemen inandım. Kendi gözleriyle görmüş çünkü..." Yüzü şimdiden bembeyaz olan Kadife haberi kabul etsin diye bir an bekleyip aceleyle devam etti. "Ka Lacivert'in yerini biliyordu, seni en son gördükten sonra otele dönmedi. Lacivert ile Hande'nin saklandığı yeri özel timcilere Ka'nın söylediğini sanıyorum. Bu yüzden onunla Almanya'ya gitmedim."
"Ne biliyorsun?" dedi Kadife. "Belki de o değil, başkası bildirmiştir."
"Olabilir, bunu düşündüm. Ama yüreğimle Ka'nın ihbar ettiğini o kadar iyi hissediyorum ki, ihbar etmediğine aklımla kendimi inandıramayacağımı anladım. Onu sevemeyeceğimi anladığım için gitmedim Almanya'ya."
Kadife İpek'i dinlemek için harcadığı gücün sonuna gelmişti artık, İpek kızkardeşinin Lacivert'in ölümünü ancak şimdi bütünüyle algılayabildiğini gördü.
Kadife ellerini yüzüne kapayıp hıçkırarak ağlamaya başladı, İpek de sarıldı ona, o da ağladı, İpek sessizce ağlarken aklının bir köşesiyle kızkardeşiyle aynı nedenden ağlamadığını hissediyordu, ikisinin de Lacivert'ten vazgeçemediği, birbirleriyle kıyasıya rekabet edip utandıkları zamanlarda da bir iki kere böyle ağlamışlardı. İpek şimdi bütün kavganın bittiğini hissediyordu: Kars'tan ayrılmayacaktı. Bir an yaşlanmış hissetti kendini. Uzlaşarak yaşlanmak, dünyadan bir şey istemeyecek kadar akıllı olmak: Bunları yapabileceğini hissetti.
Şimdi şiddetle ağlayan Kadife için endişeleniyordu daha çok. Kızkardeşinin kendisinden derin, yıkıcı bir acı çektiğini görüyordu. Onun durumunda olmadığı için bir şükran duygusu ya da intikam tadı geçti içinden ve hemen utandı. Millet Tiyatrosu'nu işletenler film aralarında gazoz-leblebi satışını arttırıyor diye seyircilere hep dinlettikleri aynı müzik kasetini koymuşlardı: İlk gençlik yıllarında İstanbul'da dinledikleri "Baby come closer, closer to me" adlı şarkı çalıyordu. O zamanlar ikisi de iyi İngilizce öğrenmek isterlerdi; ikisi de yapamamışlardı bunu. İpek kızkardeşinin müziği duyunca daha da çok ağladığını hissetti. Perdenin aralığından babasıyla Sunay'ın yarı karanlık odanın diğer ucunda bir sohbet tutturduklarını, elinde küçük bir konyak şişesi onlara sokulan Funda Eser'in kadehleri doldurduğunu gördü.
"Kadife Hanım ben Albay Osman Nuri Çolak," dedi perdeyi kabaca aralayan orta yaşlı bir asker, filmlerden çıkma bir hareketle yerlere kadar eğilerek bir selam verdi. "Hanımefendi, üzüntünüzü nasıl hafifletebilirim? Sahneye çıkmak istemiyorsanız size şu müjdeyi verebilirim: Yollar açılmış, askeri kuvvetler şehre birazdan girer."
Daha sonra askeri mahkemede Osman Nuri Çolak bu sözlerini şehri bu saçma askeri darbecilerden korumaya çalıştığına kanıt olarak kullanacaktı.
"Her bakımdan iyiyim, teşekkür ederim efendim," dedi Kadife.
İpek, Kadife'nin hareketlerine Funda Eser'in yapmacıklı havasından birşeylerin şimdiden bulaşmış olduğunu hissetti. Bir yandan da onun toparlanmak için gösterdiği çabaya hayran oluyordu. Kadife kendini zorlayarak ayağa kalktı; bir bardak su içti, geniş kulis odasında aşağı yukarı bir hayalet gibi yürüdü.
Üçüncü perde başlarken İpek babasını Kadife ile görüştürmeden uzaklaştıracaktı ama Turgut Bey son anda sokuldu: "Korkma," dedi Sunay ve arkadaşlarını kastederek, "onlar modern insanlar."
Üçüncü sahnenin başında Funda Eser ırzına geçilmiş kadının türküsünü söyledi. Bu da oyunu yer yer fazla "entellektüel" ve anlaşılmaz bulan seyirciyi sahneye bağladı. Funda Eser her zaman yaptığı gibi, bir yandan gözyaşı döker, erkek milletine söverken, bir yandan da başına gelenleri ballandırarak anlatmıştı, iki şarkı ve daha çok çocukları güldüren bir küçük reklam parodisinden (Aygaz'ın osurukla yapıldığı gösteriliyordu) sonra sahne karartıldı, iki gün önceki oyunun sonunda sahneye silahlarıyla çıkan askerleri hatırlatan iki er belirdi. Sahnenin ortasına bir idam sehpası getirip koydular, bütün tiyatroda sinirli bir sessizlik oldu. Belirgin bir şekilde topallayan Sunay ile Kadife idam sehpasının altına yürüdüler.
"Olayların hiç bu kadar çabuk gelişeceğini sanmıyordum," dedi Sunay.
"Bu yapmak istediğiniz şeyi başaramadığınızın itirafı mı, yoksa artık yaşlandınız da şık bir şekilde ölmek için bahane mi arıyorsunuz?" dedi Kadife.
İpek, rolünü oynayabilmek için Kadife'nin büyük bir çaba sarfettiğini hissetti.
"Çok zekisiniz siz Kadife," dedi Sunay.
"Bu sizi korkutuyor mu?" dedi Kadife gerilimli, öfkeli bir havayla.
"Evet!" dedi Sunay çapkınca.
"Zekâmdan değil, bir kişilik sahibi olmamdan korkuyorsunuz," dedi Kadife. "Şehrimizde erkekler kadınların zekâsından değil, başlarına buyruk olmalarından korkarlar çünkü."
"Tam tersi," dedi Sunay. "Siz kadınlar, Avrupalılar gibi kendi başınıza buyruk olun diye yaptım bu ihtilali. Bu yüzden şimdi başınızı açmanızı istiyorum."
"Başımı açacağım," dedi Kadife. "Bunu ne sizin zorunuzla ne de Avrupalıları taklit etmek için yapmadığımı kanıtlamak içinde sonra kendimi asacağım."
"Ama bir birey gibi davranıp intihar ettiğiniz için Avrupalıların sizi alkışlayacağını da çok iyi biliyorsunuz değil mi Kadife? Asya Oteli'ndeki o sözüm ona gizli toplantıda da Alman gazetesine demeç vermek için pek hevesli davrandığınız gözlerden kaçmamış intihar eden kızları, tıpkı başörtülü kızlar gibi, sizin örgütlediğiniz söyleniyor."
"Başörtüsü mücadelesi yapan ve intihar eden tek bir kız vardır. o da Teslime'dir."
"Şimdi siz de ikincisi olacaksınız..."
"Hayır, ben kendimi öldürmeden önce başımı açacağım."
"İyi düşündünüz mü?"
"Evet," dedi Kadife. "Çok iyi düşündüm."
"O zaman şunu da düşünmüş olmalısınız, intihar edenler Cehennem'e gider. Beni, nasıl olsa sonra Cehennem'e gidiyorum diye mi gönül rahatlığıyla öldüreceksiniz."
"Hayır," dedi Kadife, "İntihar edince Cehennem'e gideceğime inanmıyorum. Seni de millet, din ve kadın düşmanı bir mikrop temizlensin diye öldüreceğim!"
"Cesur ve açıksözlüsünüz Kadife. Ama intihar dinimizde yasaktır."
"Kuranı Kerim'in Nisa suresi 'kendinizi öldürmeyiniz' buyurmuştur, evet," dedi Kadife. "Ama bu intihar eden genç kızları her şeye kadir Allah'ın affetmeyeceği ve onları Cehennem'e yollayacağı anlamına gelmez."
"Demek ki böyle bir tevil yoluna gidiyorsunuz."
"Hatta tam tersi doğrudur," dedi Kadife. "Kars'taki bazı genç kızlar başlarını istedikleri gibi örtemedikleri için öldürdüler kendilerini. Yüce Allah adildir ve onların çektiği çileyi görür. Yüreğimde bu Allah sevgisi varken bu Kars şehrinde bir yerim olmadığı için ben de onlar gibi, kendimi yok edeceğim."
"Bunun yoksul Kars şehrinin çaresiz kadınlarını intihardan caydırmak için karda kışta buraya gelip vaaz veren din büyüklerimizi kızdıracağını da biliyorsunuz değil mi Kadife... Oysa Kuran...
"Ne ateistlerle ne de korkudan inanıyormuş gibi yapanlarla dinimi tartışmam. Ayrıca bu oyunu bitirelim artık."
"Haklısınız. Ben de sizin maneviyatınıza karışmak için değil, Cehennem korkusundan beni gönül rahatlığıyla vuramazsınız diye konuyu açmıştım."
"Hiç merak etmeyin, sizi gönül rahatlığıyla öldüreceğim."
"Güzel," dedi Sunay alıngan bir havayla. "Ben de yirmi beş yıllık tiyatro hayatımdan çıkardığım en önemli sonucu söyleyeyim size. Bizim seyircimiz hiçbir eserde bundan uzun bir diyaloga sıkılmadan tahammül edemez, isterseniz lafı uzatmadan harekete geçelim."
"Peki."
Sunay aynı Kırıkkale tabancayı çıkarıp hem Kadife'ye hem de seyircilere gösterdi. "Şimdi siz başınızı açacaksınız. Sonra bu silahı size vereceğim ve beni vuracaksınız... İlk defa canlı yayında böyle bir şey olduğu için bunun anlamını seyircilerimize bir kere daha..."
"Uzatmayalım," dedi Kadife, "İntihar eden genç kızların neden intihar ettiklerini söyleyen erkeklerin sözlerinden bıktım."
"Haklısınız," dedi Sunay elindeki silahla oynayarak. "Gene de iki şey söylemek istiyorum. Gazetelerde yazan haberleri okuyup dedikodulara kananlar ve bizi canlı yayından izleyen Karslılar korkmasınlar diye. Bakın Kadife, bu tabancamın şarjörü. Gördüğünüz gibi boştur." Şarjörü çıkarıp Kadife'ye gösterdi ve yerine taktı. "Boş olduğunu gördünüz mü?" dedi usta bir gözbağcı gibi.
"Evet."
"Gene de iyice emin olalım!" dedi Sunav Şarjörü bir daha çıkardı ve şapkayla tavşan gösteren gözbağcı gibi seyirciye de bir kere daha gösterip taktı. "Son olarak kendi hesabıma konuşuyorum: Demin beni gönül rahatlığıyla vuracağınızı söylediniz. Askerî darbe yapıp, Batılılara benzemiyorlar diye halka ateş eden biri olduğum için benden iğreniyorsunuz herhalde, ama bunu millet için yaptığımı da bilmenizi isterim."
"Peki," dedi Kadife. "Şimdi ben de başımı açacağım. Herkes baksın lütfen."
Bir an yüzünde bir acı belirdi ve başındaki örtüyü çok basit bir el hareketiyle çıkardı.
Salonda çıt yoktu şimdi. Bu hiç beklenmedik bir şeymiş gibi Sunay bir an alık alık Kadife'ye baktı, ikisi de bundan sonraki sözlerini bilemeyen acemi oyuncular gibi seyircilere döndüler.
Bütün Kars uzun bir süre hayranlıkla Kadife'nin uzun, kumral, güzel saçlarını seyretti. Kameraman bütün cesaretini toplayıp ilk defa objektifini Kadife'ye odaklayarak yaklaştı. Kadife'nin yüzünde kalabalık içinde elbisesi açılmış bir kadının utancı belirdi. Çok acı çektiği her halinden belli oluyordu.
"Silahı verin lütfen!" dedi Kadife sabırsızlıkla.
"Buyrun," dedi Sunay. Namlusundan tutarak tabancayı Kadife'ye uzattı. "Tetiği buradan çekeceksiniz."
Kadife tabancayı eline alınca Sunay gülümsedi. Bütün Kars konuşmanın daha uzayacağını sanıyordu. Galiba Sunay da bu inançla, "Saçlarınız çok güzel Kadife. Ben de onları öteki erkeklerden kıskanırdım," demişti ki Kadife tetiği çekti.
Bir silah sesi işitildi. Bütün Kars sesten çok Sunay'ın gerçekten vurulmuş gibi sarsılarak yere düşmesine şaştı.
"Hepsi ne kadar aptalca" dedi Sunay. "Modern sanattan anladıkları yok, modern olamazlar!"
Seyirci Sunay'dan uzun bir ölüm monologu bekliyordu ki Kadife tabancayı iyice yaklaştırarak dört el daha ateş etti. Her seferinde Sunay'ın gövdesi bir an titreyip yükseldi ve, sanki daha da ağırlaşmış olarak yere düştü. Bu dört el çok hızlı atıldı.
Ondan ölüm taklidinden öte, anlamlı bir ölüm tiradı bekleyen seyirci dördüncü atıştan sonra Sunay'ın yüzünün kan içinde kaldığını görerek umudunu kesti. Tiyatroda metin kadar olayların ve efektlerin sahiciliğine önem veren Nuriye Hanım yerinden kalkmış Sunay'ı alkışlamak üzereyken kanlar içindeki yüzden korktu ve yerine oturdu.
"Onu öldürdüm galiba!" dedi Kadife seyircilere.
"İyi ettin," diye bağırdı arka sıralardan bir imam hatip öğrencisi.
Güvenlik güçleri sahnedeki cinayete kendilerini o kadar kaptırmışlardı ki sessizliği bozan öğrencinin ne yerini belirlediler, ne peşinden gittiler, iki gündür Sunay'ı televizyonda hayranlıkla seyreden ve her ne pahasına olursa olsun onu yakından görmek için en ön sıraya oturan öğretmen Nuriye Hanım hıçkırarak ağlamaya başlayınca yalnız salondakiler değil, bütün Kars sahnedeki olayların fazla gerçek olduğunu sezdi.
Tuhaf ve gülünç adımlarla birbirlerine doğru koşan iki er sahnenin perdesini çeke çeke kapattılar.
 
 
 
44
 
 
Bugün burada kimse Ka'yı sevmez
DÖRT YIL SONRA KARS'TA
 
Perde kapandıktan hemen sonra Z.Demirkol ve arkadaşları Kadife'yi tutukladılar ve "kendi güvenliği için" onu Küçük Kâzımbey Caddesi'ne açılan arka kapıdan kaçırarak askerî bir araca koyup Lacivert'in de son gün misafir edildiği merkez garnizonundaki eski sığınağa götürdüler. Birkaç saat sonra Kars'a ulaşan yollar bütünüyle açılınca, şehirdeki bu küçük "askerî darbe"yi bastırmak için harekete geçen ordu birlikleri Kars'a; hiçbir direnme görmeden girdiler. Olaylarda ihmali görülen vali muavini, tümen komutanı ve diğer yöneticiler hemen açığa alındı, "darbecilerle" işbirliği yapan bir avuç asker ve MİT görevlisi de bu işi "devlet ve millet" için yaptıkları yolundaki itirazlarına rağmen tutuklandılar. Turgut Bey ile İpek Kadife'yi ancak üç gün sonra ziyaret edebildiler. Turgut Bey olay sırasında Sunay'ın sahnede gerçekten öldüğünü anlamış, kahrolmuş, gene de Kadife'ye bir şey olmaz umuduyla daha o akşam kızını alıp eve dönmek için harekete geçmiş, başarılı olamayınca gece yarısından çok sonra büyük kızının kolunda boş sokaklardan eve dönmüş, o ağlarken İpek de bavulunu açıp içindekileri dolaplara geri koymuştu.
Sahnede olup bitenleri izleyen Karslıların çoğu Sunay'ın pek az can çekiştikten sonra hemen gerçekten öldüğünü olayı ertesi sabah Serhat Şehir Gazetesi'nde okuyunca anladılar. Millet Tiyatrosu'nu dolduran kalabalık perde kapandıktan sonra şüphe içinde ama sessiz sedasız dağılmış, televizyon ise son üç günde olup bitenlere bir daha değinmemişti. Devletin ya da özel timlerin sokaklarda "terörist" kovalamasına, baskınlar düzenleyip duyurular yapmasına sıkıyönetim zamanlarından alışkın Karslılar kısa bir süre sonra o üç günü çok özel bir zaman olarak düşünmeyi bıraktılar. Zaten ertesi sabahtan itibaren Genelkurmay Başkanlığı idari soruşturma başlatmış, Başbakanlık Teftiş Kurulu harekete geçmiş, bütün Kars da "tiyatro darbesi"ni siyasal yönüyle değil, sahne ve sanat olayı boyutuyla tartışmaya başlamıştı. Sunay Zaim herkesin gözü önünde tabancasına boş bir şarjör takmasına rağmen Kadife onu aynı tabancayla nasıl vurup öldürebilmişti?
Hayatın normale dönmesinden sonra Kars'taki "tiyatro darbesi"ni soruşturmak için Ankara'dan yollanan müfettiş binbaşının ayrıntılı raporu, kitabımın pek çok yerinde olduğu gibi, elçabukluğu değil gözbağcılık gibi gözüken bu konuda da bana yardımcı oldu. O geceden sonra Kadife olayları ne kendisini ziyarete gelen ablası ve babasıyla, ne savcılarla, ne de mahkemede kendisini savunmak için bile olsa avukatıyla tartışmayı reddettiğinden müfettiş binbaşı gerçeği bulabilmek için tıpkı dört yıl sonra benim de yapacağım gibi pek çok kişiyle konuşmuş (daha doğru bir deyişle ifadesini almış), böylece bütün ihtimalleri ve söylentileri gözden geçirmişti.
Müfettiş binbaşı, Kadife'nin Sunay Zaim'i, Sunay Zaim'e rağmen, bilerek ve isteyerek öldürdüğü yolundaki görüşleri çürütmek için ilk olarak genç kadının kaşla göz arasında cebinden çıkardığı başka bir silahla, ya da silaha yerleştirdiği dolu bir şarjörle ateş ettiği yolundaki söylentilerin gerçeğe uymadığını göstermişti. Her ne kadar vurulunca Sunay'ın yüzünde bir hayret ifadesi belirmişse de, daha sonra emniyet güçlerince yapılan aramalar, Kadife'nin üzerinden çıkanlar ve gecenin video kaydı olay sırasında tek bir silah ve şarjör kullanıldığını doğruluyordu. Aynı anda Sunay Zaim'e bir başkası tarafından başka bir açıdan ateş edildiği yolundaki Karslılarca da pek sevilen görüş de, Ankara'dan yollanan balistik raporunda, yapılan otopsi sonucu aktörün vücudundaki kurşunların Kadife'nin elindeki Kırıkkale tabancadan çıktığının belirtilmesiyle çürütülmüştü. Kadife'nin Karslıların çoğu tarafından hem bir kahraman hem de bir kurban olarak efsaneleştirilmesine yol açan son sözlerini (onu öldürdüm galiba!) müfettiş binbaşı onun cinayeti taammüden işlemediğinin bir kanıtı olarak görmüş, bu noktada daha sonra davayı açacak savcıya yol gösterir bir havayla, taammüden cinayet ve kötü niyet gibi hukuki ve felsefi iki kavramı ayrıntılarıyla irdelemiş, oyun sırasında daha önceden kendisine ezberlettirilen ya da çeşitli manevralarla söylettirilen sözlerin aslında Kadife'nin değil, bütün olayın planlayıcısı olan müteveffa aktör Sunay Zaim'in olduğunu anlatmıştı. Şarjörün boş olduğunu iki kere söyledikten sonra silaha takan Sunay Zaim hem Kadife'yi hem de bütün Karslıları aldatmıştı. Yani, üç yıl sonra erken emekli edilen ve Ankara'daki evinde görüşürken radardaki Agatha Christie'leri işaret etmem, üzerine bana kitapların özellikle adlarını çok beğendiğini söyleyen binbaşının ifadesiyle "şarjör doluydu!" Dolu şarjörü boş gibi göstermek de bir tiyatro adamının incelikle yaptığı bir gözbağcılık örneği değildi: Üç gündür Batıcılık ve Atatürkçülük bahanesiyle Sunay Zaim ve arkadaşlarının uyguladığı acımasız şiddet (ölü sayısı Sunay ile birlikte yirmi dokuzdu) Karslıları o kadar yıldırmıştı ki, boş bir bardağı dolu sanmaya hepsi hazırdı. Bu bakımdan yalnız Kadife değil, Sunay'ın kendi ölümünü daha önceden ilan etmesine rağmen onun sahnede kendisini öldürtmesini, bunun bir oyun olduğu bahanesiyle ve zevkle seyreden Karslılar da olayın bir parçasıydılar. Binbaşı raporunda Kadife'nin, Sunay'ı Lacivert'in intikamını almak için öldürdüğü yolundaki bir başka dedikoduyu da, eline boş diye dolu silah verilen kişinin başka bir bahaneyle suçlanamayacağını, Kadife'yi kurnaz davranıp Sunay'ı öldürdüğü ama kendisi tabii ki intihar etmediği için öven İslamcıların ve suçlayan cumhuriyetçi laiklerin iddialarını da, sanatla gerçeğin karıştırılmaması gerektiğini belirterek cevaplamıştı. Kadife'nin Sunay Zaim'i intihar bahanesiyle kandırıp öldürdükten sonra intihardan vazgeçtiği yolundaki görüş, sahnedeki sehpanın karton olduğunun hem Sunay hem Kadife tarafından bilindiğinin kanıtlanmasıyla çürütülmüştü. Genelkurmayın yolladığı çalışkan müfettiş binbaşının ayrıntılı raporunu Kars'taki askerî savcı ve hakimler de aşırı saygıyla değerlendirdiler. Böylece Kadife siyasal nedenlerle adam öldürmekten değil, tedbirsizlik ve dikkatsizlikten ölüme sebebiyet vermekten üç yıl bir ay ceza aldı, yirmi ay hapis yatıp çıktı. Albay Osman Nuri Çolak ise Türk Ceza Kanunu'nun 313 ve 463. maddelerinde belirtilen adam öldürmek için çete kurmak ve faili belli olmayan adam öldürme suçlarından çok büyük cezalara çarptırıldı ve altı ay sonra çıkarılan bir af yasasıyla tahliye oldu. Olayları kimseye anlatmaması için gözü korkutulmasma rağmen sonraki yıllarda orduevlerinde eski askerlik arkadaşlarıyla buluşup iyice içtiği gecelerde kendisinin her Atatürkçü askerin içinde yatan şeyi yapmaya "hiç olmazsa" cesaret ettiğini söyler, fazla ileri gitmeden arkadaşlarını dincilerden korkmakla, hımbıllık ve korkaklıkla suçlardı.
Olaylara karıştırılan diğer subaylar, erler ve başka bazı memurlar emir kulu ve vatansever oldukları yolundaki itirazlarına rağmen askerî mahkemede aynı şekilde çete kurmaktan, adam öldürmekten devlet malını izinsiz kullanmaya kadar çeşitli suçlardan hüküm giydikten sonra aynı aftan yararlanıp tahliye oldular. Bunlardan, daha sonra İslamcı olacak genç ve aklı havada bir asteğmenin hapisten çıktıktan sonra İslamcı Ahit gazetesine tefrika ettiği hatıralarının ("Ben de bir Jakoben idim") yayımı, orduya hakaretten durduruldu. Kaleci Vural'ın zaten ihtilalden hemen sonra yerel MİT için çalışmaya başladığı ortaya çıkmıştı. Öteki tiyatrocuların "basit sanatçı" olduklarını mahkeme de kabul etti. Funda Eser kocasının öldürüldüğü gece sinir krizi geçirip öfkeyle herkese saldırdığı, herkesi herkese şikâyet ve ihbar ettiği için Ankara'daki askeri hastanenin psikiyatri bölümünde dört ay müşahade altında tutuldu. Taburcu olduktan yıllar sonra, sesinin popüler bir çocuk dizisinde seslendirdiği cadı karakteriyle bütün ülkede tanındığı günlerde, bir iş kazasında sahnede vefat eden kocasının kıskançlıklar ve iftiralar yüzünden Atatürk rolünü alamamasına hâlâ üzüldüğünü, tek tesellisinin son yıllarda pek çok Atatürk heykelinde model olarak kocasının duruş ve pozlarının alınması olduğunu söyledi bana. Müfettiş binbaşının raporunda olaylardaki payı belirtildiği için askeri hakim haklı olarak Ka'yı da tanık olarak davaya çağırmış, gelmediği ilk iki celseden sonra ifadesinin alınabilmesi için hakkında bir tutuklama kararı çıkarılmıştı.
Turgut Bey ile İpek cezasını Kars'ta çeken Kadife'yi her cumartesi ziyarete gittiler. Havaların güzel olduğu bahar ve yaz günlerinde hoşgörülü müdürün izniyle hapisanenin geniş avlusundaki büyük dut ağacının altına beyaz bir örtü serip Zahide'nin yaptığı zeytinyağlı biber dolmalarını yer,kadınbudu köftelerden birer tane öteki mahkûmlara ikram eder, kabuklarını soymadan önce lop yumurtalarını tokuştururlarken Turgut Bey'in tamir ettirdiği Philips portatif kasetçalarda Chopin'in prelüdlerini dinlerlerdi. Turgut Bey kızının mahkûmiyetini bir utanç olarak yaşamamak için hapisaneye her onurlu vatandaşın gitmesi gereken bir yatılı okul gibi bakıyor, arada bir gazeteci Serdar Bey gibi bir tanıdığı da getiriyordu. Bir ziyaretlerinde onlara katılan Fazıl'ı Kadife başka seferler de görmek istedi ve tahliye olduktan iki ay sonra kendinden dört yaş küçük bu gençle evlendi.
İlk altı ay, Fazıl'ın resepsiyonunda çalıştığı Karpalas Oteli'nin bir odasında kaldılar. Ben Kars'a geldiğimde ise bebekleriyle birlikte ayrı bir yere taşınmışlardı Kadife her sabah altı aylık çocuğu Ömercan'la Karpalas Oteli'ne gidiyor, İpek ve Zahide bebeği besler, Turgut Bey de torunuyla oynarken kendisi biraz otel ile uğraşıyor, Fazıl ise kayınpederinden bağımsız olmak için hem Aydın Foto Sarayı'nda çalışıyor, hem de Serhat Kars Televizyonu'nda bana gülümseyerek "adı program asistanlığı ama aslında ayak işleri" dediği bir iş yapıyordu.
Şehre gelişimin ve belediye başkanının benim için verdiği yemeğin ertesi günü, öğle vakti, Hulusi Aytekin Caddesindeki yeni dairelerinde Fazıl ile buluştuk. Ben kaleye ve Kars çayına büyük tanelerle ağır ağır yağan kara bakarken Fazıl iyiniyetle Kars'a niye geldiğimi sorunca belediye başkanının dün akşam verdiği yemekte başımı döndüren İpek konusunu açtığını zannederek telaşlanıp, ona Ka'nın Kars'ta yazdığı şiirleri ve belki bu şiirler hakkında bir kitap yazmak istediğimi abartarak anlattım.
"Şiirleri ortada yoksa onlar hakkında nasıl bir kitap yazabilirsin ki?" dedi dostça.
"Ben de bilmiyorum," dedim. "Televizyon arşivinde bir şiir olmalı."
"Onu akşam bulup çıkarırız. Ama sen bütün sabah Kars'ı sokak sokak gezdin. Belki de bizler hakkında bir roman yazmayı düşunüyorsundur."
"Ka'nın şiirlerinde söz ettiği yerlere gittim hep," dedim tedirgin olarak.
"Ama yüzünden anlıyorum, bizim ne kadar yoksul, senin romanlarını okuyan insanlardan ne kadar değişik olduğumuzu anlatmak istiyorsun. Ama beni öyle bir romana koymanı istemem."
"Niye?"
"Beni tanımıyorsun ki! Tanıyıp olduğum gibi anlatabilsen bile senin Batılı okurların yoksulluğuma acımaktan benim hayatımı göremezler. Mesela benim İslamcı bilimkurgu romanı yazıyor olmam onları gülümsetir. Küçümseyerek gülüp sevecekleri biri gibi anlatılmak istemem."
"Peki."
"Biliyorum üzüldün," dedi Fazıl. "Lütfen laflarımdan alınma. sen iyi bir insansın. Ama arkadaşın da iyi bir insandı, bizleri de sevmek istedi belki, ama sonra en büyük kötülüğü yaptı."