BiRİNCİ BÖLÜM 2008 yili programinin makroekonomik amaç ve poliTİkalari
Yüklə 5,27 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Kamu Yatırımları Uygulaması
- Türkiye
B. YATIRIMLAR1. Yatırımların Sektörel Dağılımıa) Mevcut Durum 2007 yılında kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının reel olarak yüzde 2,3 oranında artması beklenmektedir. Kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının yüzde 37,4’ünün merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki idareler, yüzde 45’inin mahalli idareler, yüzde 9,9’unun işletmeci KİT’ler, yüzde 3,3’ünün özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 2,1’inin İller Bankası, yüzde 2,2’sinin döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından gerçekleştirileceği tahmin edilmektedir. 2007 yılında kamu kesimi sabit sermaye yatırımları içinde tarım, madencilik, enerji, sağlık ve diğer hizmetler sektörlerinin paylarının 2006 yılına göre artacağı, imalat ve ulaştırma sektörlerinin paylarının azalacağı, eğitim, konut ve turizm sektörlerinin paylarında ise önemli bir değişikliğin olmayacağı beklenmektedir. 2007 yılında özel kesim sabit sermaye yatırımlarının reel olarak yüzde 7,4 oranında artacağı öngörülmektedir. Özel kesim sabit sermaye yatırımları içinde özellikle tarım, konut ve sağlık sektörünün payının artacağı, imalat ve ulaştırma sektörlerinin paylarının azalacağı, diğer sektörlerin paylarının ise yaklaşık olarak aynı seviyede kalacağı tahmin edilmektedir. b) 2008 Yılı Hedefleri 2008 yılında kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının reel olarak yüzde 3,9 oranında azalması öngörülmektedir. Kamu sabit sermaye yatırımlarının yüzde 38,1’inin merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki idareler, yüzde 43,9’unun mahalli idareler, yüzde 10,6’sının işletmeci KİT’ler, yüzde 2,5’inin özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 2,4’ünün İller Bankası, yüzde 2,5’inin döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından gerçekleştirileceği tahmin edilmektedir. 2008 yılında kamu kesimi sabit sermaye yatırımları içinde, 2007 yılına göre madencilik, imalat, ulaştırma ve diğer hizmetler sektörlerinin paylarının artması, tarım, enerji ve eğitim sektörlerinin paylarının azalması, turizm, konut ve sağlık sektörlerinin paylarında ise önemli bir değişikliğin olmaması beklenmektedir. 2008 yılında özel kesim sabit sermaye yatırımlarının reel olarak yüzde 8,5 oranında artması beklenmektedir. Özel kesim sabit sermaye yatırımları içinde imalat ve eğitim sektörlerinin paylarının artacağı, ulaştırma sektörünün payının azalacağı, diğer sektörlerin paylarının ise yaklaşık olarak aynı seviyede kalacağı tahmin edilmektedir. TABLO: II. - Kamu Sabit Sermaye Yatırımları (2006) (Cari Fiyatlarla, Milyon YTL.)
Kaynak: DPT (1) Yatırım işçiliği hariç TABLO: II. - Kamu Sabit Sermaye Yatırımları (2007) (1) (Cari Fiyatlarla, Milyon YTL.)
Kaynak: DPT (1) Gerçekleşme Tahmini (2) Yatırım işçiliği hariç
(Cari Fiyatlarla, Milyon YTL.)
Kaynak: DPT (1) Program (2) Yatırım işçiliği hariç
(Cari Fiyatlarla, Milyon YTL)
Kaynak: DPT (1) Merkezi Yönetim Bütçesinde yatırım işçiliği dahil (2) Gerçekleşme Tahmini (3) Program TABLO: II. - Sabit Sermaye Yatırımlarının Sektörel Dağılımı (1) (Cari Fiyatlarla, Yüzde Dağılım)
Kaynak: DPT (1) Merkezi Yönetim Bütçesinde yatırım işçiliği dahil (2) Gerçekleşme Tahmini (3) Program 2. Kamu Yatırımları UygulamasıÜlkemizin, sahip olduğu geniş coğrafi alan ve genç kesimin ağırlıklı olduğu nüfus büyüklüğü itibarıyla; eğitim ve sağlık hizmetlerinin etkili bir şekilde sunulması ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi, rekabet gücümüzün artırılması ve sürdürülebilir büyümenin sağlanması için gerekli sosyal ve fiziki altyapının geliştirilmesi, çevrenin korunması, üyelik sürecinde bulunduğumuz AB kriterlerine uyumun sağlanması ve gelişmiş ülkelerle ülkemiz arasındaki gelişmişlik farklarının azaltılması ve bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması için önemli miktarlarda kamu yatırımı ihtiyacı bulunmaktadır. Ülkemiz, nüfus büyüklüğü itibarıyla, 27 AB üyesi ülke ile kıyaslandığında Almanya’dan sonra ikinci, yüzölçümü itibarıyla ise birinci sırada bulunmaktadır. 2002-2007 döneminde genel devlet kapsamındaki kamu sabit sermaye yatırımlarının (KSSY) GSYİH içindeki payı dikkate alındığında, ülkemizde AB üyesi ülkelerin geneli ile ABD’den daha yüksek, bazı AB üyesi ülkeler ile Japonya’ya yakın veya bazı yıllarda onlardan daha az oranda KSSY gerçekleştirildiği görülmektedir. Ancak, söz konusu ülkelerin, özellikle AB üyesi ülkelerin yüzölçümünün ve nüfusunun Türkiye’den daha az olduğu, mevcut gelişmişlik seviyelerinin Türkiye’den daha yüksek olduğu, halihazırda altyapı ihtiyaçlarının büyük ölçüde tamamlanmış olduğu ve GSYİH’larının mutlak büyüklüğü dikkate alındığında, ülkemizde daha fazla kamu yatırımı yapılması gereği ortaya çıkmaktadır. 2007 yılı kamu yatırım uygulamalarında; ekonomik ve sosyal altyapıyı geliştirecek yatırımlara, sektörel, bölgesel ve proje bazındaki öncelikler dikkate alınarak ağırlık verilmiştir.
(Yüzde)
Kaynak: AB ülkeleri, ABD ve Japonya için; Avrupa Komisyonu, European Economy (Economic Forecasts) (Spring 2007), Türkiye 2002-2004 dönemi için, 2006 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Program, 2005-2007 dönemi için DPT. 2007 yılında, mahalli idare yatırımları ve yatırım işçilik giderleri hariç olmak üzere, ülkemizde; toplam tutarı 2007 yılı fiyatlarıyla 209,3 milyar YTL, 2006 sonu kümülatif harcaması 93,4 milyar YTL ve 2007 yılı başlangıç ödeneği 17,1 milyar YTL olan 2.710 adet kamu yatırım projesi yürütülmüştür. 2007 Yılı Yatırım Programında yer alan 2.710 projenin 3,8 milyar YTL tutarındaki 1.054 adedi yıl içinde başlanıp bitirilmesi programlanan yıllık projelerden oluşmaktadır. Ayrıca 2007 yılında toplam proje tutarı 9,4 milyar YTL, 2007 yılı ödeneği 500,6 milyon YTL olan 161 adet çok yıllık yeni proje yatırım programına dahil edilmiştir. 2007 Yılı Yatırım Programında 2.710 projeye yapılan 17,1 milyar YTL tutarındaki tahsis içinde yüzde 23,0’lık pay ile ulaştırma-haberleşme sektörü ilk sırayı almış, bunu yüzde 19,9 ile diğer kamu hizmetleri, yüzde 16,5 ile eğitim, yüzde 14,9 ile enerji ve yüzde 8,8 ile tarım sektörleri izlemiş, sağlık sektörünün payı ise yüzde 8,7 olmuştur. 2007 yılı kamu yatırım tahsisleri içinde madencilik, imalat, turizm ve konut sektörlerinin toplam payı ise yüzde 8,1 olmuştur.
(1) Mahalli idare yatırımları, kamulaştırma harcamaları ve yatırım programında toplam dışı tutulan yatırımlar hariçtir. (2) Mevcut stokun, ilgili yıldaki program ödenek seviyesiyle tamamlanması için gereken ilave süreyi göstermektedir. 2007 Yılı Yatırım Programına göre; 209,3 milyar YTL tutarındaki 2.710 proje için 2007 yılı sonu itibarıyla gerçekleştirilen kümülatif harcama tutarı 93,5 milyar YTL olup, tamamlanmak üzere kalan proje stoku büyüklüğü 115,9 milyar YTL’dir. Bu durumda, 2007 yılı ödeneklerinin tamamının harcanacağı, kamu yatırımları için sonraki yıllarda da 2007 yılı düzeyinde ödenek ayrılacağı ve programa yeni proje alınmayacağı varsayımıyla, mevcut stokun tamamen bitirilebilmesi için 2007 yılı sonrasında 5,8 yıllık bir süre gerekmektedir. 2007 yılında tahsis edilen 17,1 milyar YTL tutarındaki yatırım ödeneğinin yüzde 68,8’sine karşılık gelen 11,8 milyar YTL tutarındaki genel ve özel bütçe yatırımlarından en büyük payı yüzde 23,7 ile eğitim sektörü almıştır. 2.710 proje için tahsis edilen 17,1 milyar YTL tutarındaki ödeneğin yüzde 18,8’i olan 3,2 milyar YTL’nin dış proje kredisi ile finanse edilmesi öngörülmüştür. 2007 Yılı Yatırım Programında kısmen veya tamamen dış proje kredisi ile finanse edilmesi öngörülen ve toplam proje tutarı 117,0 milyar YTL olan 274 adet proje bulunmaktadır. Kamu yatırım programının rasyonelleştirilmesi çalışmaları kapsamında, kısıtlı ödenekler, kısa sürede tamamlanabilecek acil ve öncelikli projelere tahsis edilmiş, 13,5 milyar YTL tutarındaki 55 adet proje ise sonraki yıllarda yürütülmek üzere, 2007 Yılı Yatırım Programında iz ödenekle yer almıştır. Ülkemizde, kamu yatırımlarına tahsis edilebilen kaynakların yetersizliği yanında, etkin kullanılamaması hâlâ önemli bir sorundur. Rasyonelleştirme çalışmaları ile son yıllarda sağlanan iyileştirmelere rağmen, kamu proje stoku, başta sulama sektörü olmak üzere, mevcut sınırlı kaynaklara kıyasla oldukça büyüktür. Sistematik bir proje döngüsü yaklaşımının bulunmayışı ve bu kapsamda projelerin iyi hazırlanmış fizibilite etütlerine dayalı ve önceliklendirilmiş bir şekilde uygulamaya konulamaması, etkin bir izleme ve değerlendirmenin yapılamaması, kamu kuruluşlarının proje hazırlama, uygulama, izleme ve değerlendirme birimlerindeki kapasite yetersizlikleri gibi faktörler yatırıma ayrılan kısıtlı kaynakların etkin kullanılamamasının ve projelerin planlandığı şekilde tamamlanamamasının diğer başlıca sebepleridir. Ayrıca, ülkemizin birçok alanda yeni yatırım ihtiyacının yanında, mevcut sermaye stokunun daha etkin kullanılmasına ve korunmasına yönelik idame-yenileme, bakım-onarım, rehabilitasyon ve modernizasyon ihtiyacı da bulunmaktadır. Afet zararlarının önlenebilmesi ve azaltılması ile güvenli ve yaşanabilir kentlerin oluşturulması amacıyla; tüm sektörlerde zarar azaltma stratejilerinin geliştirilmesi ve bu stratejilerin uygulanması için kamu yatırımı gerekmektedir. Ayrıca, yeni yapılacak yatırımların karar verme süreçlerinde afet riski dikkate alınmalıdır. Ülkemizde; ekonomide istikrar ortamının sağlanmış olması, giderek daha fazla miktarda yararlandığımız AB fonlarının hem kamu yatırımları için ilave kaynak sağlaması hem de kamu kuruluşlarında belirli standartlara uygun proje hazırlama, uygulama, izleme ve değerlendirme kapasitesinin gelişmesine katkıda bulunması, Ülkemizin artan kredibilitesi nedeniyle daha uygun şartlarda dış proje kredisi sağlayan uluslararası kaynaklardan yararlanabilecek olması, kamu kuruluşları için stratejik planlama çalışmalarının ve sektörel strateji dokümanlarında ortaya konulan stratejilerin projelerin daha iyi önceliklendirilmesine ve değerlendirilmesine imkan verecek olması, kamu-özel işbirliği (KÖİ) modellerinden yararlanılacak olması, mahalli nitelikli işlerin mahalli idarelere bırakılması ve böylece yerinden yönetim ilkesinin hayata geçirilmesi gibi faktörler, önümüzdeki dönemde kamu yatırımlarına ayrılabilen kaynakların ve uygulamada etkinliğin artırılması için önemli fırsatlar ortaya çıkarmıştır. 2008 yılında, sektörel ve bölgesel önceliklerin yanı sıra devam eden projelerden;
ağırlık verilecektir. Yüklə 5,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||