Cihan bulut elçin SÜleymanov döVLƏt maliYYƏSİ Bakı 2015

Cihan BULUT
Elçin SÜLEYMANOV


DÖVLƏT MALİYYƏSİ


Bakı - 2015



QAFQAZ UNİVERSİTETİ
NƏŞRİ
NƏŞR №: 38


Cihan BULUT
Elçin SÜLEYMANOV


DÖVLƏT MALİYYƏSİ


RƏYÇİLƏR:
Vilayət Vəliyev
Azərbaycan Respublikası İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin İqtisadi İslahatlar Elmi-Tədqiqat İnstitunun direktoru,
İqtisad Elmlər Doktoru
Rəsul Balayev
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Professoru
İqtisad Elmlər Doktoru, Professor
Dr.Həzi Eynalov
Qafqaz Universitetinin İqtisad və İdarəetmə Fakultəsinin dekanı


ELMİ REDAKTOR:
Dr. Mais Əzizov
Qafqaz Universitetinin İqtisad və İdarəetmə Fakultəsinin
dekan müavini


Qafqaz Universiteti Nəşriyyat Komissiyasının Ç-QU-15010-000/014 saylı 30.04.2009 tarixli təklifi və Elmi Şurasının 13.05.2009 tarix, 2009/80.02 sayılı qərarıyla Universitet nəşri olaraq çap olunmasına qərar verilmiştir.


Kitab Qafqaz Universiteti Dizayn və Nəşriyyat İşləri şöbəsində
tərtib olunaraq çapa hazırlanmışdır.
© Qafqaz Universiteti, Bakı, 2015

İÇİNDƏKİLƏR

ÖN SÖZ

Dövlətin ictimai, iqtisadi, tarixi və mədəni həyatdakı fəaliyyətləri dövlət ma-liyyəsinin əhəmiyyətini və əhatə dairəsini artırmaqdadır. Klassik iqtisad məktəbinin nümayəndələrinin “Buraxın etsinlər, buraxın keçsinlər” deyimi, liberal iqtisadiyyat və inzibati dövlət anlayışı ilə dövlət fəaliyyətlərini ən alt səviyyədə nəzərdə tutmuşdur. Kapitalizmin meydana çıxması ilə birlikdə müdaxiləçi dövlət anlayışının ortaya çıxması, dövlət fəaliyyətlərinin əhatə dairəsini genişləndirmişdir. Günümüzdəki iqtisadi strukturlara baxdığımızda dövlətin vəzifələrinin, diplomatik xidmətlərindən istehlak malları istehsalına qədər uzanan geniş bir sahəni əhatə etdiyi müşahidə edilməkdədir. Qısaca dövlət iqtisadi, ictimai və mədəni həyata çox təsir mexanizmi olduğu üçün bu sahələridə bilavasitə və ya dolayılı olaraq müdaxilə etməkdədir. İqtisadiyyatda dövlətin funksiyalarının artması və inkişaf etməsi dövlət maliyyəsinin əhatə dairəsinin genişlənməsini ortaya çıxarmaqdadır.İqtisadiyyatda dövlətin funksiyalarının artması dövlət maliyyəsinin əhatə dai-rəsinin genişlənməsi nəticələrini ortaya çıxarmaqdadır. Ümumi iqtisadiyyat içəri-sində iki sektor fəaliyyət göstərir, dövlət və özəl sektor. Dövlət sektoru, istehsal fəaliyyətləri ilə məşğul olarkən ümumiyyətlə bölünə bilməyən və ya qismən bölünə bilən mal və xidmət istehsal etməkdədir. Bu istehsalla əlaqədar qərarlar özəl sektorda olduğu kimi yalnız qazanc əldə etmək məqsədi ilə deyil, ictimai və siyasi dövlət siyasətləri istiqamətində alınmaqdadır. Dövlət sektorunun ortaya çıxardığı dövlət əmtəəsi və xidmətinin səviyyə və həcmi ümumiyyətlə bu seçimlərin bir nəti-cəsi olmaqdadır. Ümumi iqtisadiyyat içərisində dövlət maliyyəsinin inkişafı, xüsu-silə artan əsas iqtisadi, ictimai problemlər səbəbi ilə, dövlətin tədricən iqtisadiy-yata daha çox müdaxilə etmə nəticəsini zəruri etməkdədir. Ona görə də bu sahənin mütəxəssisləri maliyyənin mahiyyəti və funksiyalarını yaxşı bilməli, dövlət və müəs-sisələrdə (təşkilatlarda) maliyyə resurslarının formalaşması, bölüşdürülməsi və istifadəsinin xüsusiyyətlərindən məlumatlı olmalıdırlar. Çünki pul vəsaitləri fondla-rının yaradılması və istifadəsi prosesində əmələ gələn iqtisadi-maliyyə münasibət-ləri sisteminin tədqiqi mürəkkəb prosesdir. Ona görə də dövlətin maliyyə təsərrüfat fəaliyyətinin əsas istiqaməti dövlətin gəlir və xərclərinin idarə edilməsi üçün dövlət maliyyəsinin prinsip və metodlarının öyrənilməsi vacib və zəruridir. Bu kitabda dövlət maliyyəsinin əsasları, dövlət büdcəsi, vergi sistemi, dövlətin maliyyə siyasəti, dövlət borclarının menecmenti mövzuları əhatə edilmişdir.